De Vlaamse Gids. Jaargang 48

[p. 278]

Karel Jonckheere
Gedichten

Cluj

Aan mijn blijde voet in Transsylvanië
een stad in haar lichtkorf gevat:
Cluj.

- Kloezj, zegt zacht
mijn gewillige mond die naar wijn smaakt
en luchtig de donkere klanken vergiet.

Cluj, Klausenburg,
rijpste bes uit Zevenburgen.
1178,
boeren verhuizen
een lied als een krop in de keel:

Naar Oostland willen wij varen,
naar Oostland willen wij mee
alover de groene heide,
daar is er een betere steê.

Nog is het hier goed bij vrienden,
ieder zijn droom in aller weleer,
eens met de huifkar en 't Saksische paard,
vandaag in de schemer vol zoele benzine.

Geschiedenis in te veel boeken geschreven
trekt moeizaam haar bedding in 't levende dal,
zij verkiest haar ruisende les te geven
op een brugleuning bij avondval.

De wijngaardheuvels die we doorreden
verzwijgen de stem van de tijd,
de rietfluit straks door een herder gesneden
heeft ons van vele leugens bevrijd.

De les begint, een rivier
zegt haar naam en vertelt:

[p. 279]

 

Ik ben de Kleine Somesj

 

die spelend naar de Grote vloeit,

 

soms dromend van andere namen.

 

 

 

Net als jij,

 

jij altijd mens, ik altijd water,

 

jij naar de dood, ik naar de zee

 

die nimmer de dood zijn

 

maar kansen tot leven

 

namens wie ging tot wie nog eens komt.

 

 

 

Wij kennen ons zelf en reizen bestendig,

 

oevers voorbij en lichamen door,

 

wat schemer toevallig in de kaart gebracht

 

door een goede gril van de kosmos.

 

 

 

Met tengere tekens van 't alfabet

 

bedwelmen wij onze oorsprong,

 

groeten de kei en de vis en het lis

 

die ons niet eens meer herkennen.

 

 

 

Dat wij toch aan dit bestaan wild wennen,

 

genezen van onze eenzaamheid,

 

is dank de eenzaamheid van allen.

 

Jij zoekt een stad, ik zoek een stroom,

 

jij zoekt een schoot en ik zoek een droom.

 

 

 

Vloei rustig met mij mee naar Cluj,

 

daar branden lampen voor de ramen,

 

staat een tafel gedekt

 

en een stoel onbezet.

 

 

 

Verhaal wie je wil zijn

 

en hoe je soms nog zingt,

 

vertaal het hart van je moeder.

 

 

 

Norok,

 

geluk,

 

willen wij elkanders bode zijn?

 

 

 

Een hoger raam

 

nadien.

 

De herfstnacht noodt zich binnen

 

en kijkt de kamer rond:

 

 

 

recht in zijn bedje fijfelt mijn zoon,

 

zijn moeder murmelt met loshangend haar

 

Roemeense klanken tot tien.

 

 

[p. 280]

 

Een late viool in de eetzaal beneden

 

trilt met bravoure een leeuwerik na,

 

tijdeloos zweeft een lift door de ruimte.

 

 

 

Ik weet mij niet verbannen.

 

Eeuwen geleden een herfstuur als dit

 

heb ik hier reeds

 

mijn paard uitgespannen.

Herdersmuts

Ik die spiegels schuw behalve bij 't scheren
plus eens in het jaar als ik ouder word,
sta voor dit raam verbaasd te craneren
minder uit ijdelheid dan uit tekort.

Op mijn kruin drukt een muts die werd gesneden
uit de vacht van een doodgeboren lam,
in een dorp waar men als eeuwen geleden
het leven bezingt rond een eikestam.

Dat het ook hier hard vriest kan me niet troosten,
een ambtenaar heeft geen recht op een stal.
Liep ik ginds maar door de jachtsneeuw uit 't oosten
diep in mijn wol en op weg naar het dal.

Ik zou de gebeeldhouwde poort ontsluiten,
in schemer zitten de herders bijeen,
geen dwaas die hun vraagt wat weer is het buiten.
Wat u hier wordt gevraagd weet iedereen.

De vrienden zouden mijn kop niet bestaren
en ik zou geen greep doen naar een stuk kam.
Voor een man bestaan virieler gebaren:
een kruik naar de mond en een pijpevlam.

[p. 281]

 

Ben ik een fat die zich dost naar de mode

 

of stut ik mijn hart met deze overmoed?

 

Begraaf ik dit bont straks in de kommode

 

en draag ik tot rouw weer mijn burgershoed?

 

 

 

De bus ratelt aan, beschaving op wielen,

 

waarschijnlijk met een mij bekend gezicht.

 

Lap ik zijn glimlach bedaard aan mijn hielen

 

of buk ik de nek voor zijn ijl gericht?

 

 

 

'k Herinner mij plots dat ik ben geboren

 

onder de Ram, dat ik een tarter ben.

 

De bus laat ik gaan. Gewonnen verloren

 

leer ik te voet hoe ik mij aan mij wen.