De Vlaamse Gids. Jaargang 35

[p. 708]

Het neutralisme
Een verkeerde strekking

Wat beweerd wordt

WIJ beleven thans ongetwijfeld moeilijke tijden, waarin het vaak onmogelijk schijnt de juiste draagwijdte van de gebeurtenissen te begrijpen, noch hun gevolgen te voorzien.

De mens voelt zich verloren te midden van de politieke storm en angstvallig zoekt hij naar een veilig oord.

Sinds de tweede wereldoorlog heeft er zich dan ook in West-Europa, naar het voorbeeld van hetgeen vroeger zeer sterk in de Verenigde Staten bestond, een strekking ontwikkeld, die een oplossing zoekt van het grote vraagstuk van onze Westeuropese veiligheid. Deze strekking, voorgestaan en verdedigd door enkele vooraanstaande personaliteiten, noemt men het ‘neutralisme’.

Het neutralisme vindt zijn oorsprong in het menselijke instinct van zelfbehoud. Het steunt hoofdzakelijk op de bewering, dat zo de Verenigde Staten van een overwinning mogen gewagen in een gebeurlijke nieuwe wereldoorlog, deze laatste echter voor Europa niets anders dan chaos, vernietiging en onmetelijke ellende zou betekenen. Teneinde dit te vermijden, - zo menen de neutralisten, - moeten wij alles in het werk stellen om een beter politiek klimaat te scheppen, waarin vredelievende besprekingen tussen de twee grote tegenstanders van vandaag zouden leiden tot betere verhoudingen en ten slotte het naast elkaar bestaan der twee levensopvattingen zou mogelijk maken.

Om dit doel te bereiken en om dus als scheidsrechter tussen Oost en West te kunnen optreden, moeten de Europese staten dan ook afstand doen van elke afhankelijkheid, zelfs van de minste schijn van afhankelijkheid, ten overstaan van het ene blok als van het andere. Met andere woorden: men moet West-Europa alleen laten en het moet zichzelf maar uit de slag slaan.

Waarop deze redenering ten slotte neerkomt, is voor iedereen zeer duidelijk: vermits er van geen afhankelijkheid van de Sovjet-Unie kan sprake zijn, betekent dit heel eenvoudig het opzeggen van het Noordatlantisch pact.

Het Noordatlantisch pact

De vraagstukken van de collectieve verdediging en de herbewapening zijn inderdaad de toetssteen van de neutralisten. Volgens hen is het Noordatlantisch pact uitdagend, terwijl het geen afdoende bescherming zou waarborgen en de prijs er van is in ieder geval te duur.

Enerzijds schijnt het hun onmogelijk, dat generaal Eisenhower de wapens en divisies, nodig voor de verdediging van West-Europa, kan smeden; ander-

[p. 709]

zijds beweren zij, dat de militaire en economische inspanning geëist in verband met het Atlantisch pact grote gevaren meebrengt.

De militaire inspanning zal inderdaad, - zo zeggen zij, - een reactie vanwege de Sovjet-Unie uitlokken, terwijl de economische inspanning voor gevolg zal hebben de economische structuur te ondermijnen en zodoende het communisme in onze landen zelf in de hand zal werken.

Daarenboven zijn de neutralisten ten stelligste gekant tegen de Duitse herbewapening uit vrees voor een herleving van het Duitse militarisme.

Dit betekent echter niet, dat de neutralisten een algemene ontwapening zouden voorstaan. Helemaal niet! Zij ook zouden weerstaan aan elke aanval en zij zijn bereid sterke verdedigingslijnen op te richten maar door hun eigen inspanning, dit wil zeggen door iedere staat individueel, en niet in het kader van een verbond met ‘Uncle Sam’ of ook niet in het raam van een coalitie van strijdkrachten in een Europees leger.

Een versleten opvatting

Dit zou, menen zij, minder duur kosten, minder uitdagend zijn en zou aan de Westeuropese mogendheden meer vrijheid van beweging laten in hun buitenlandse politiek. In andere woorden: terug naar het verleden, terug naar de versleten en verkeerde opvatting van de ‘soevereine’ staat, ophemeling van een misplaatst romantisme, terwijl de hoofdzakelijke kwestie van onze veiligheid en van de bescherming van onze culturele waarden afhangt niet van gevoelsargumenten, maar wel van het aantal vliegtuigen en kanonnen, die wij kunnen voortbrengen, van de nauwe samenwerking tussen alle vrije volkeren en van de oplossing, die enkel kan gevonden worden in een universele regeling, die wij zullen kunnen geven aan de sociale noden van onze bevolkingen.

Wij vragen ons trouwens af, hoe de neutralisten het zullen bewerken een zelfverdediging te verwezenlijken, die de Sovjet-Unie niet zal ‘uitdagen’, zonder hulp van de Verenigde Staten, die toch reeds nu een groot deel van onze financiële en andere inspanningen bekostigen.

Anderzijds schijnt het ons toch toe, dat, hoe aanlokkelijk ook de begrippen van ‘neutraliteit’ en ‘onafhankelijkheid’ klinken, deze nochtans, gezien de aardrijkskundige ligging, de rijkdommen en de industrie van onze gewesten, begrippen zijn met een verouderde betekenis.

Men moet de wereld nemen zoals zij thans is en de feiten aanschouwen in hun naakte werkelijkheid. Wij leven in het midden van de XX^ste eeuw en niet meer in de XIX^de eeuw! Het is duidelijk, dat moest een land, zoals Frankrijk b.v., uit het Westerse kamp treden, het, - gezien zijn huidige toestand, - niet zeer lang ‘onafhankelijk’ zou blijven en dat het heel snel in het andere kamp zou gesleurd worden. Van Frankrijk een ‘nieuw Zwitserland’ maken, schijnt ons een hersenschim. De vergelijking met Zwitserland gaat trouwens niet op, en wat waar is voor onze Zuiderburen, geldt voor West-Europa in zijn geheel.

[p. 710]

De hoofdzaak voor West-Europa is niet het Noordatlantisch pact, noch enige andere samenwerking met de Verenigde Staten en de andere vrije volkeren op te geven, maar wel integendeel, van binnen het bestek der Westerse samenwerking een grotere macht en een groter aanzien te ontwikkelen, zodat men in het democratisch concert de stem van West-Europa, - die oude en fiere stem, - opnieuw hore klinken en men haar de aandacht schenke, waarop zij dan recht zal hebben.

W. DE CLERCQ