De Vlaamse Gids. Jaargang 35

[p. 638]

Een proeve van individualisering in het onderwijs op de normaalschool Karel Buls te Brussel

SEDERT enkele jaren is men op de Normaalschool Karel Buls resoluut de weg opgegaan van het differentiëren en het individualiseren. Tien jaar geleden moesten nog alle normalisten, Franssprekenden, Brusselaars en Vlaamssprekenden, sterken en zwakken, met of zonder speciale aanleg, allen dus, dezelfde eenvormige lessen volgen, hoewel er talrijke parallelklassen bestonden. Nu interesseert men zich voor de individualiteit van de studenten. Het onderwijs is niet altijd meer ingesteld op het peil, de geaardheid van de ‘gemiddelde’ leerling, maar wil zoveel mogelijk rekening houden met de bijzondere aanleg, speciaal intellectueel gezien, van iedereen. Er wordt natuurlijk nog klassikaal onderwijs gegeven maar in verbeterde vorm, doordat de leerlingen van 12 jaar af in gedifferentieerde klassen verdeeld worden, bijv. in Franse klassen met het Frans als voertaal, en in Vlaamse klassen met het Nederlands als voertaal, zodat er geleidelijk volledige Franse en volledige Vlaamse afdelingen zijn ontstaan, die de normalisten opleiden tot het ambt van onderwijzer met bevoegdheid om in Waalse of in Vlaamse klassen te staan. Maar buiten die differentiëring volgens de moedertaal zijn er nog andere verschillen. In het zevende, achtste en negende leerjaar mogen de scholieren een keuze doen tussen Latijn en Wiskunde plus wetenschappen; in de vier leerjaren der eigenlijke normaalschool kunnen ze kiezen tussen Latijn, Wiskunde plus wetenschappen en Germaanse talen. Dat zijn complementaire cursussen die op hetzelfde uur gegeven worden, zodat de klas tijdelijk gesplitst wordt in twee of drie groepen, maar daarna weer één groep vormt, die de gemeenschappelijke lessen volgt. Er dient opgemerkt te worden dat alle kandidaat-onderwijzers hetzelfde officieel eindexamen moeten afleggen en dat er dus geen punten kunnen toegekend worden voor deze specialisering; maar het grote voordeel ervan is, dat de geestelijke groei van elke normalist op een natuurlijke wijze bevorderd wordt en dat zijn individuele gaven en krachten tot hogere ontwikkeling komen, omdat hij mag studeren uit innerlijke belangstelling.

In de middelbare normaalschool Karel Buls, de school waarin regenten gevormd worden, gaat de individualisering nog verder. Het bestaan van de drie gewone afdelingen: de literaire, de wetenschappelijke en de afdeling Germaanse talen wijst al op een kordate differentiëring, die, laten we hopen, nog verder zal doorgevoerd worden tot afdelingen waarin twee talen zullen gespecialiseerd worden in plaats van drie, bijv. Nederlands + Engels, Nederlands + Duits, Nederlands + Frans, of twee vakken: Wiskunde + handel, Wetenschappen + aardrijkskunde, enz.

[p. 639]

Iets nieuws op de regentenschool is echter het uittrekken op de gewone lessenrooster van twee wekelijkse recuperatielessen voor zwakkere studenten. De klassen zijn in deze school allesbehalve homogeen; sommige studenten hebben grondig Latijn geleerd, andere niet; sommigen hebben veel mathesis beoefend, anderen minder; enigen zijn minder sterk in het Nederlands, Frans, Engels of Duits; de onderwijzers hebben psychologie en pedagogiek bestudeerd, de atheneumstudenten niet, enz. En toch moeten al deze jongens gelijke kansen krijgen om te slagen in de overgangs- en eindexamens. Een middel wordt hun geboden: tijdens de recuperatietijd mogen ze naar eigen keuze en op aanraden van de leraars speciale lessen volgen, met kleine groepjes van vijf of zes studenten, om zich te bekwamen in het vak waarin ze zwak zijn. Op het einde van het jaar kan aldus de achterstand ingelopen zijn.

Ook de verschillende vakken worden geïndividualiseerd. Als voorbeeld kiezen we het Nederlands, eerste taal in de afdeling Germaanse talen. De leraar beschikt over een speciaal lokaal dat hij versiert met landkaarten en portretten van schrijvers. Hij heeft een ‘werkbibliotheek’ aangelegd met een driehonderdtal woordenboeken, refentiewerken, taalmethodes, romans, novellen, studies, enz., een honderdtal mappen met artikelen over schrijvers, toneel, poëzie en talrijke interessante documenten, tijdschriften, kranten, enz. die hij altijd bij de hand heeft en die nauwkeurig gekatalogeerd zijn en bewaard worden in een ruime kast. Een of twee wekelijkse lessen worden voorzien voor het individueel werk van de studenten.

Wat doen deze tijdens die ‘geïndividualiseerde’ uren?

Ze leren, onder contrôle, een hoofdstuk uit de spraakkunst, ze maken grammaticale oefeningen, ze ontleden het karakter van de personages uit een toneelstuk, ze documenteren zich voor een spreekbeurt, ze bestuderen de bio-bibliografie van een schrijver, ze maken een letterkundige ontleding, ze resumeren een gelezen roman, enz. kortom ze leren zelf werken, zelfstandig denken en krijgen initiatief en een wetenschappelijke geest. Een laatste voordeel: ze worden in hun intellectuele ontwikkeling niet geremd of gehinderd door minder begaafde makkers of door de dictatoriale voorschriften van programma's, die de leerstof bepalen en beperken.

Karel DE PAUW