De Vlaamse Gids. Jaargang 34

[p. 385]

De West-Europese samenwerking

Een onafwendbare noodzakelijkheid

HET begrip, dat alle landen, die de West-Europese beschaving willen hooghouden, moeten samenwerken, is thans overal doorgedrongen. Deze Europese samenwerking is tegen geen enkele andere mogendheid gericht. Zij dient beschouwd als een grote regionale overeenkomst, die volkomen verenigbaar is met de standregelen van de Organisatie der Verenigde Naties.

Stellig ware het oneindig beter geweest, indien de Organisatie van de Verenigde Naties de nodige waarborgen had geboden voor een duurzamen vrede. Zo ver zijn wij echter nog niet; dat is gebleken in verband met de kwestie van het toezicht over de bewapeningen; dat is ook het geval geweest, toen de grote mogendheden elkaar niet konden verstaan om de bloedige gebeurtenissen in Griekenland te verhinderen.

Westelijk Europa heeft niet langer kunnen wachten; wij hebben het Pact van Brussel, waardoor Groot-Brittannië, Frankrijk, Nederland, België en Luxemburg verbonden zijn; wij hebben ook het Atlantisch Pact, waardoor de Verenigde Staten betrokken zijn bij de veiligheid en de verdediging van West-Europa.

Bovendien is de Europese Unie tot stand gekomen met haar comité van ministers en haar raadgevende vergadering, die reeds gezeteld heeft te Straatsburg.

De betekenis van het Marshall-plan

De toenadering op politiek gebied tussen de West-Europese naties en de Verenigde Staten van Amerika werd dus bezegeld. Men mag echter getuigen, dat het Marshall-plan ten grondslag ligt aan deze overbrugging van den Atlantischen Oceaan.

Zonder de hulp van het Marshall-plan en de Amerikaanse dollars waren verschillende West-Europese landen op economisch gebied in een onmogelijken toestand geraakt. Dank zij de medewerking van de Verenigde Staten kon de h. Marjolin, secretaris van de Europese Organisatie voor Economische Samenwerking, onlangs in een voordracht te Brussel gehouden, verklaren, dat de nijverheidsproductie van de West-Europese landen vermeerderd was met 30 p.c., de landbouwproductie met 25 p.c. en de uitvoer naar de landen buiten West-Europa gelegen met 1/3.

Wat het ruilverkeer betreft onder de landen, die bij het Marshall-plan betrokken zijn, dit is met 50 p.c. verhoogd, maar dat ruilverkeer is nog steeds onvoldoende.

Europa kan slechts gered worden, wanneer er een grotere economische eenheid tot stand komt, die meebrengt, dat slagbomen, zoals de hoge tarieven, de contingenteringen en de deviezen-beperkingen zouden weggeruimd worden.

[p. 386]

Het geldt hier stellig een omvangrijke taak, maar voor West-Europa bestaat er geen andere uitkomst.

Wanneer men bedenkt, dat vóór 1914, Europa 70 p.c. van de wereldproductie voortbracht, terwijl deze voortbrengst thans tot 25 p.c. van de wereldproductie geslonken is; wanneer men in overweging neemt, dat 140 millioen Amerikanen 100 p.c. meer voortbrengen dan 230 millioen Europeanen, dan beseft men aan welke nieuwe en hogere wetten Europa gehoorzamen moet, indien het zijn toekomst beveiligen wil.

Het voorbeeld van Benelux

Ons land, in samenwerking met Nederland en Luxemburg, geeft op dat gebied het goede voorbeeld. De Economische Unie tussen onze drie landen, al moge zij met bezwaren en moeilijkheden gepaard gaan, kan als een voorbeeld gelden voor Europa, en men mag gerust zeggen voor gans de vredelievende wereld.

Wij blijven aldus trouwens in de lijn van de economische politiek, die ons land ook vóór het uitbreken van den tweeden wereldoorlog standvastig heeft gevoerd. Dat was het geval met het streven van onze afgevaardigden op de economische conferenties te Genève, waar zij steeds opkwamen voor den afbouw van de tolmuren; dat was het geval met de conventie van Oslo, waardoor België, Nederland, Luxemburg en de Scandinavische landen tegen elke tariefverhoging wilden ingaan; dat was ook het geval met het accoord van Ouchy, volgens hetwelk in vijf jaar tijd de tarieven tussen Nederland en de Belgisch-Luxemburgse Unie met 50 p.c. moesten verminderd worden.

Op het voorbeeld van Benelux werd trouwens gewezen door den h. Hoffman, die namens de Verenigde Staten de Marshall-hulp bereddert, en de vergaderingen bijwoont van de afgevaardigden der verschillende landen, die te Parijs in de Europese Organisatie voor Economische Samenwerking vertegenwoordigd zijn.

De op te lossen vraagstukken

De toekomst kan men slechts beheersen op voorwaarde, dat men in het heden op vasten bodem bouwt, en wanneer men vraagt, hoe Europa er zal uitzien over 50 jaar, dan antwoord ik zonder aarzelen: kunnen wij verder bouwen op de grondslagen van de verstandhouding en practische samenwerking, dan mogen wij die toekomst met vertrouwen tegemoetzien; is het ons onmogelijk langs practische wegen die samenwerking te verwezenlijken en de verstandhouding met de landen over den Atlantischen Oceaan gelegen te behouden, dan zal Europa zijn deemstering en zijn verval tegemoetzien.

Gelukkig kan men vaststellen, dat de samenwerking op de verschillende gebieden door practische maatregelen wordt betracht. Dat geldt voor de politieke, de militaire en de economische vraagstukken.

[p. 387]

Wat de economische vraagstukken betreft, weet men, dat sedert 1 Januari 1949, 50 p.c. van de contingenteringen, die het ruilverkeer beperkten, zijn afgeschaft geworden.

Van 1 Juli af moet die afschaffing meer dan 60 p.c. bedragen.

Een lastig op te lossen vraagstuk in verband met het internationaal ruilverkeer geldt de betalingsmogelijkheden.

Hoe wil men inderdaad, dat de financiële toestand van een land gezond blijve, wanneer zijn handelsbalans niet in evenwicht is, omdat het niet genoeg kan uitvoeren?

Maatregelen worden thans bestudeerd in overleg met de Verenigde Staten om de geldelijke moeilijkheden uit den weg te ruimen en ook het dollartekort goed te maken.

Natuurlijk zullen ook de Verenigde Staten langs hun kant zekere tariefverminderingen moeten toestaan, opdat de West-Europese landen meer kans zouden hebben om hun producten in de Verenigde Staten in te voeren.

De verwezenlijking van die economische samenwerking vergt een grote inspanning, maar er valt hier te kiezen of te delen.

Ofwel zullen wij die inspanning voortzetten, ofwel zullen in de West-Europese landen toestanden ontstaan, die den levensstandaard naar beneden drukken met al de gevaren, die daaruit voor den maatschappelijken vrede kunnen voortvloeien.

Wanneer wij echter doordrongen zijn van de noodzakelijkheid die samenwerking te verwezenlijken, en er een hartgrondige wil bestaat om tot den gewensten uitslag te komen, dan kunnen alle moeilijkheden overwonnen worden.

Het gaat hier trouwens niet alleen om politieke, economische en financiële belangen.

De verdediging van de morele waarden

Al de morele waarden, waarop onze West-Europese beschaving berust, houden verband met het economisch herstel van Europa. Dat besef is meer en meer levendig geworden, en daarom begrijpt men, hoe er ook op cultureel gebied een grote inspanning wordt gedaan om bij den eerbied voor de verscheidenheid, die de West-Europese landen kentekent, de eenheid na te streven, die aan de behoeften van onze hedendaagse beschaving beantwoordt.

De Europese beweging heeft er reeds veel toe bijgedragen om dat besef te dienen.

Door toedoen van de Culturele Commissie der Europese Beweging waarvan de h. de Madariaga de voorzitter is, werd nog onlangs te Lausanne een conferentie ingericht, waaraan meer dan 200 intellectuëlen uit de verschillende West-Europese landen en ook uitgewekenen uit de ongelukkige landen achter het ijzeren gordijn deelnamen.

Daar werden practische voorstellen uitgewerkt tot vrijwaring van de rechten

[p. 388]

van den geest, zoals deze rechten trouwens verkondigd worden in de Universele Verklaring van de Rechten van den Mens, die door de Organisatie van de Verenigde Naties werd aangenomen met algemene stemmen behalve die van Sovjet-Rusland en zijn satellieten.

Op de conferentie te Lausanne werd ook een algemene instemming betuigd met de oprichting van het Europa-College te Brugge dat als doel zal hebben den zin voor samenwerking en onderling begrip onder alle West-Europese naties aan te moedigen.

Als rector van het Europa-College werd een Nederlandse professor Dr. Brugmans aangesteld, en in October zullen de lessen van dit college een aanvang nemen in het Brangwyn-museum te Brugge.

Voor ons land mag die poging als een eer beschouwd worden en tevens als een bevestiging van de mogelijkheid, dat in den schoot van een kleine natie, die wenst trouw te blijven aan haar eigen levensbeschouwing, kunst en taal, de wil bestaat bij te dragen tot de grote gedachte van verstandhouding, die de West-Europese beschaving in de toekomst moet beveiligen.

Een gedachte, die gedragen wordt door het gevoel is onoverwinnelijk.

Moge in ons land zowel als in al de West-Europese landen een nieuw humanisme het materialisme overwinnen en de mensen van goeden wil bezielen in den dienst van beschaving en vrede.

J. HOSTE