De Vlaamse Gids. Jaargang 33

[p. 122]

Indrukken uit Spanje
Madrid

(vervolg en slot)

DR. S... - ongetwijfeld het type van de fascistische intellektueel - stond reeds vóór de oorlog bekend als een uitstekend neuroloog en werd onlangs gepromoveerd tot professor in de geneeskunde aan de Universiteit. Toen onze vriend Paul die leed aan arthritis besloot hem te raadplegen durfden wij niet bekennen dat dit onvoorzien incident ons gedeeltelijk verheugde: wij zouden hier een gelegenheid vinden om met een gedistingueerd partijganger van het regiem te praten. Wij vroegen onze makker onmiddellijk verlof om hem bij de vermaardheid te vergezellen en het is zo dat wij met ons drieën bij Dr. S... aanbelden. De directeur van het hotel had hem telefonisch verwittigd dat Belgische reizigers voor een consultie kwamen. Hij ontving ons in witte bloese en leidde ons in een ultra-modern en zelfs exentriek gestoffeerd salon. Zeer slank en elegant gekleed, met een scherpe blik, wist hij onmiddellijk met een warme handdruk en een glimlach onze sympathiën te veroveren. Hij onderzocht de zieke overhaastig, stelde hem gerust, voorschreef een klassiek zalfje voor waarna hij, als van een onaangename taak ontlast, langdurig en diep zuchtte en ons blijmoedig uitnodigde een aperitief te verbruiken. ‘Hebt U de Universiteit bezocht?’ vroeg hij ons ex abrupto. Ik wil graag Uw cicero zijn en U tonen dat niet alleen Amerikanen het tot iets opmerkelijks kunnen brengen: de Ciudad Universitaria is een symbool van het nieuw Spanje en toont ons de weg die wij moeten inslaan’. De inleiding was ruw, maar openhartig. ‘Hebt U het speciaal op de Amerikanen gemunt?’ wilden wij weten. ‘Wel’ zei hij zacht ‘ik ben jegens hen slecht gehumeurd sedert zij ons uit de Marshall credieten hebben gesloten. Hun standpunt is onhoudbaar: zij bekennen openlijk dat hun “plan” een wapen tegen het communisme is en weren de deelneming van Spanje, het land waar de strijd tegen de gemeenschappelijke vijand het eerst werd aangebonden. Het is doodeenvoudig belachelijk: deze kamp heeft meer dan eenmillioen slachtoffers gevergd en al dit leed voor de gemeenschappelijke zaak stuit op onbegrip en vooroordelen. De Verenigde Staten hebben geen aanzien voor al wat ons met hen verbindt: wij ook wensen een betere maatschappij met een meer rationele verdeling der opbrengsten, maar wij verzetten ons hardnekkig tegen elke aanval op onze tradities en op ons historisch patrimonium. Dat is nu eenmaal hetgeen een buitenlander niet kan verstaan’ zei hij hoogdravend. ‘Er is geen natie waar landschappen, mensen, zeden, gebruiken, kunst en letterkunde een meer oorspronkelijke en onvervalste kleur hebben behouden. Gij gaat van hier naar Andalusië, het is jammer dat gij zo laat in de Zomer komt, de hitte sluimert Andalusië ieder jaar in een lange verpozende slaap en U zult als zonder-

[p. 123]

linge somnambulen door de gesluierde en blanke steden van Andalusia wandelen. Het is spijtig, want Spanje's bekoring is niet de ontelbare gedenktekens van haar geschiedenis, maar haar onsterfelijke ziel’.

Deze ‘onsterfelijke ziel’ doordrenkte geheel zijn vurig patriotisme. Omwille van deze ‘onsterfelijke ziel’ aanvaardde hij de dictatuur, de heerschappij van het leger, de politieke discreminatie. ‘Elke oorlogvoerende natie’ bemerkte hij ‘richt zich op in een autocratische vesting; daarvan kunnen de Amerikanen reeds meespreken. Spanje voert nog steeds haar onverbitterde oorlog tegen de verderfelijke invloed van de vreemde ideologiën, zij heeft hiertoe het meest volkomen recht en de slinkse intrigues van het buitenland zullen haar slechts in haar vastberadenheid versterken’.

Deze laatste woorden leken te veel op een proclomatie opdat wij nog konden twijfelen aan zijn wens dat wij zijn gedachten bij onze terugkeer in België zouden verspreiden. Dat Dr. S... tevreden zij, zijn doel is bereikt.

_**_*

De meest saaie droogstoppel kan niets anders dan trillen van genoegen voor de zwier van de vlammende seguidillas en sevilanas. Dit is ten minste wat ik dacht na het recital van Spaanse dansen dat wij zekere avond in 't openlucht-theater van de Retiro bijwoonden. Het was een bijzonder warme dag geweest en de Madrilenen waren zeer talrijk opgekomen om, in de koele nacht - de vertoning begon om half twaalf - de verrukelijke danseressen van Don Perez... toe te juichen. De half verlichte bomen schieten een zacht groene schijn over de aan de toeschouwers voorbehouden vierhoek. Bekoorlijke en opgesierde vrouwen mengen hun scherpe en piquante reuken met de ijle wasems der sombere planten. Een gespannen indigo hemel omhuist de heerlijke ruimte waarin alleen het podium als een schele krans de opake nacht verlicht. Madrileense seguidillas, Aragonse jotas, Moorse zapateados, waarin arabische rhythmen en melodieën zich onafscheidbaar met liturgische herinneringen vermengen volgen elkander onafgebroken op: het is een schittering van speelse fantasie en heidense vreugde. De grootste zorg is besteed aan de nationale klederdracht waarvan elke dans ons de verscheidenheid en kleurrijkheid vertoont. Bij de pauze wordt er aan 't buffet gegeten en gedronken te midden van een gegons en gekras van vrolijke stemmen. Melancolische en dikwijls akelige flamenco's verdoezelen de vrolijkheid der dansen: niets vertaalt beter de nostalgie van de andalusische betovering dan deze lange benepen diatonische klaagliederen. Hun lugubere strakke golven bedwelmen de soezerige massa...

_**_*

Madrid gaf ons geen andere kunstuitingen. In de Theatre de Lope de Vega zagen wij een populaire show: het was een opeenvolging van de meest vulgaire sketches alleen onderbroken door enkele slechte flamenco's. Het kultureel peil

[p. 124]

was beneden alles en met knorrig humeur verlieten wij de zaal midden in het spektakel. Dr. S... had ons verteld dat er in de Winter grote concerten, interessante tentoonstellingen, leerrijke toneelavonden werden ingericht. Het was ‘la saison morte’.

De litteraire en wijsgerige kroniek van alle dagbladen stond in 't teken van de nieuwe christelijk-syndicalistische leer die geen enkel aspect van het geestelijk leven uit haar actiesfeer laat. Over Jean Paul Sartre lazen wij een vurig artikel waarvan de krasse uitdrukkingen ons een deugdelijke lachbui bezorgden. In hoofdorde werden de geleerde opinies aangehaald van twee vooraanstaande hoogleraars, die het phenomeen Sartre zeer grondig hadden bestudeerd en tot een en dezelfde conclusie waren gekomen: het oeuvre van de Franse auteur was niets anders dan synthetisch varkensvoedsel. Ik zie het woord ‘cochones’ nog zo voor mijn opengespalkte ogen staan. ‘Après cela on peut tirer l'échelle’ zou een Frans humorist zeggen.

Dr. Paul SPEYER