De Vlaamsche Gids. Jaargang 28

[p. 91]

Boekbeschouwing

Max Kopp. - Polen. Europa-Verlag, Zürich; 80 blz.: Zw. fr. 3.

Polen Staat heden in het middelpunt van de politieke wereldbelangstelling. Het Poolsche volk kan men slechts verstaan, wanneer men zijn geschiedenis goed kent. Deze, vol dramatische wisselvalligheden, toont duidelijk aan, hoe na Perioden van verval weer tijdperken van hergeboorte opdoken. Dit blijkt overtuigend uit de grondige synthese van M. Kopp, die de Poolsche historie resumeert van de Piastenvorsten tot op deze noodlottige dagen (963-1939). Meer dan ooit is het ‘Panta rhei’ van de Grieksche philosophen van kracht: dat waarborgt ook Polen's toekomst.

Neville Chamberlain. - Op zoek naar den Vrede. Uitg. Eigen Volk, Haarlem; 340 blz.; fl. 3,50.

De redevoeringen, door den Britschen Eersten Minister uitgesproken in verband met de politieke gebeurtenissen in de wereld, die zouden leiden tot het huidig conflict, werden in boekvorm gebundeld. De eerste datecrt van 31 Mei 1937, toen Chamberlain pas Premier geworden was, de laatste van 11 Mei 1939. Uit alle blijkt, dat de leider van het Imperium steeds gestreefd heeft naar ‘een toestand van internationale eensgezindheid, waarin de naties hun nationale bestemming kunnen volgen en hun volkseigen ontwikkelen zonder vrees voor bedreiging of geweld van hun buren.’ Voor hem is oorlog ‘niet alleen de wreedste, maar ook de raeest zinnelooze methode voor de regeling van internationale geschillen.’ Eén aanspraak echter kan hij niet dulden, deze nl. van een enkelen staat om ‘met den sterken arm de heerschappij te voeren over andere staten.’ Hij erkent openhartig, dat er ‘de afgeloopen twintig jaar fouten zijn gemaakt, en dat de moeilijkheden van het oogenblik althans ten deele vermeden hadden kunnen worden, indien in een vroeger stadium meer wijsheid was betracht.’ - Wij begrijpen, na de lectuur van Chamberlain's ideeën, niet, waarom een bekend Vlaamsch criticus hem zijn ‘erg begrensden geestelijken horizon’ kan verwijten en beweert, dat hij niet verstaat, dat ‘de wereld een nieuwe periode is ingetreden.’ Integendeel bewijzen deze redevoeringen het verkeerde van zulk onrechtvaardig afbreken.

G. Brugmans. - Napoleon, de mensch en dictator. J.M. Meulenhoff, Amsterdam; 280 blz.; ing. fl. 2; geb. fl. 2,90; talrijke illustraties.

Dit is het eerste werk van de serie ‘Historie en Memoiren-Boeken van Grooe Menschen en Gebeurtenissen’, een ‘samenvatting en bewerking van wat verschillende, in hoofdzaak moderne, auteurs hebben gezegd over den Keizer van wien geen enkel beeld volkomen gelijkend is, omdat hij steeds weer met enkele regels ontsnapt aan de bladzijde, waarin men hem tracht vast te leggen, niet omdat hij oneindig is, maar omdat hij even gevarieerd is als de situaties, waarin het noodlot hem successievelijk plaatste.’ De heer Brugmans ‘poogt de Napoleon-figuur los te maken uit den overvloed van feiten, waartusschen hij zoo dikwijls verstart en hem, door middel van de verschillendste reflexen, in de eerste plaats

[p. 92]

te benaderen als een mensch, die, evenals ieder ander, is onderworpen geweest aan de wetten van zijn eigen individu en de noodzaak der omstandigheden.’ Deze historische arbeid, die niets heeft van een dorre studie (integendeel), zal het meest dramatische tijdperk uit de Fransche geschiedenis, waarin Frankrijk zijn ‘moments de plus grand éclat’ bereikte, voortreffelijk doen begrijpen.

W.G. de Bas. - Quatre-Bras en Waterloo. P.N. Van Kampen & Zoon. Amsterdam: 180 blz.; ing. fl. 2,25; geb. fl. 2.75: talrijke afbeeldingen en uitslaande kaarten.

De auteur heeft volstrekt gelijk met zijn bewering, dat in burger- en militaire kringen (niet alleen in die van zijn land) te weinig bekend is, hoe, dank zij het initiatief van twee Nederlandsche generaals, Europa voor een verdere Fransche overheersching werd behoed. hoc de standvastigheid der Nederlandsche (en Belgische) troepen bij Quatre-Bras de overwinning bij Waterloo mogelijk maakte en hoe na heldhaftigen strijd der Britsche en Nederlandsche (en Belgische) troepen te Mont St. Jean ten slotte de kamp in het voordeel der Verbundenen eindigde dank zij de Duitschers in 't Oosten en de Nederlandsche (en Belgische) regimenten in het Westen. De beteekenis van een de Constant Rebecque, een de Perponcher, een Saksen-Weimar, een Detmers en een Chassé (en van onzen gesneuvelden Antwerpenaar Van Merlen) kan niet hoog genoeg aangeslagen worden. De heer de Bas heeft nuttig nationaal (en naar we hopen internationaal) werk verricht.

Andreas Latzko. - De Redder der Vrijheid. Van Ditmar, Amsterdam/Markgravestr. 10, Antwerpen; 230 blz.; 20 fr.

Als nummer 50 van de serie ‘Het Nederlandsche Boekengilde’ verschijnen 16 episoden uit het ‘Schimmenspel der Fransche Revolutie’ in de vertaling van Johan v.d. Woude en met tal van ilhtstraties naar platen van Honoré Daumier, wien een nawoord gewijd wordt door Hans Rothe. Het boek ziet het licht ter gelegenheid van de herdenking van het begin der Omwenteling van 1789, 150 jaar geleden, nu zoo tragisch bekrachtigd door het heropflakkeren van den nooit uitgedoofden Wereldbrand 1914-18. Weer treden de Redders van de Vrijheid in het gelid, ditmaal in een wereld, welke steeds meer verdwaasd en verwilderd geworden is. Daarom blijven wij dankbaar voor deze ‘actueele’ publicatie van Latzko, den verheerlijker van den grooten liberaal Lafayette, ‘gedreven door een nooit versagend gevoel voor Recht,’ ‘bezeten van den meedoogenloozen rechtvaardigheidsdrang, die zijn leven tienmaal uit veilige banen wierp en hem den haat op den hals haalde van al wat egoïstisch en baatzuchtig dacht, voelde en leefde.’

Dr. JOZ. PEETERS.