|
| |
| |
| |
Boekbeschouwing
Dr. Jan Romein. - Machten van deze Tijd, Wereldbibliotheek; 200 bldz.; Fr. 21.
Deze derde bundel overzichten van de voornaamste problemen der hedendaagsche internationale politiek, dit jaar afgesloten, dient even warm aanbevolen als de eerste twee; immers de economische en politieke toestanden in de wereld zijn van zulk overwegend belang voor ieder van ons, dat niemand verwaarloozen mag zich er mede vertrouwd te laten maken door een opbouwer als Dr. Romein, wiens historische kennis en inzicht zoo stevig gegrond zijn.
Inhoud: 1. De verwarde wereld. 2. Het voorspel (van een eventueelen Wereldoorlog) in Europa. 3. Het voorspel in Oost-Azië. 4. Benard Brittannië. 5. Frankrijks ondergang en opgang. 6. De Paus en de politiek. 7. De Sowjetunie tusschen Dictatuur en Democratie. 8. Amerika zet de klok gelijk. 9. De achterban in beroering. De kleine mogendheden.
| |
Walter Tritsch. - Franz von Oesterreich. Verlag J. Kittls, Nachf. M. Ostrau; 40 ill.; 530 blz. Tijdtabels, bronnen, register.
Hiermede bezitten we het definitieve beeld van den eersten Oostenrijkschen keizer, de incarnatie van den Oostenrijkschen mensch, den veelgelasterden Frans I (II als keizer van Duitschland), die langzaam en onaangevochten zijn weg ging en op het gepaste oogenblik, meestal onwetend, het juiste deed. Zijn twijfel (hij voelde steeds negatief, wat hij vermijden moest) gaf hem zijn natuurlijke zekerheid. Hij triomfeerde, wanneer hij vernietigd scheen. Hij was een eigenzinnige, schuchtere spotter, onder wien Weenen zijn grootsten geestelijken glans beleefde. Deze patriark van het Avondland was het orakel voor de andere Europeesche vorsten en een afgod voor zijn volkeren, de evangelist van het Evenwicht.
| |
Philippe Erlanger. - Le Régent. Gallimard, Paris: 290 blz.; Fr. fr. 25.
De Fransche historicus Ph. Erlanger (Marguerite d'Anjou, de Borgia's, Henri III), tevens dichter en romancier, wijst er op, dat de Regent, als zooveel prinsen, die edelmoedig, verdraagzaam en vredelievend waren, vervloekt werd door zijn tijdgenooten en door het nageslacht minacht. De ondeugden, die hem onteerden, vindt men beminnelijk bij Frans I en Hendrik IV. Men vergeeft hem de breuk niet met de tradities van Lodewijk XIV. Men vergelijkt hem met Sardanapales; men verafschuwt hem als den heraut van de Omwenteling. Verraad en haat vervolgden hem gedurende zijn regeering; vraagstukken doemden nochtans op, waarvan wij nu nog voortdurend de oplossing nastreven op militair, economisch, financieel, wijsgeerig en sociaal gebied. Philippe d'Orléans trachtte steeds den middelweg te vinden. Geëerd dient hij, wijl hij, ten prijze van zijn populariteit, den burgeroorlog en den algemeenen krijg over Europa wist te vermijden. - De auteur zoekt de waarheid, voor zoover dat een mensch mogelijk is, verwijdert het legendarische en erkent de kracht van het Fatum.
| |
| |
| |
Paul Rival. - Marie Mancinf. Gallimard, Paris; 270 blz.; Fr. fr. 20.
De groote liefde in Lodewijk XIVe's leven was de Mancini, die, toen de koning twintig jaar werd, beslag legde op zijn geest en zijn hart door haar maagdelijkheid, haar levendigheid en haar jonge kracht. Hij wilde haar trouwen, maar Mazarin, haar oom, waakte, zoodat de vorst zijn geluk zou missen. Latere toenaderingspogingen tusschen hem en Maria, alsdan prinses Colonna, hadden geen uitslag. De laatste, na veertig jaar, ging van hem uit; toen begreep zij, dat het te laat was, en weigerde hem te zien. Nog elf jaar zwierf zij rond. 1715 stierf zij in een cel van het Heilig Graf te Pisa. Drie maand later overleed Lodewijk, ook verlaten; de Maintenon was gevlucht. - Paul Rival is de eerste, die ons de ware geschiedenis vertelt van Racine's Titus en Bérénice.
| |
Prof. A. Rosenberg. - Demokratie und Sozialismus. Allert de Lange, Amsterdam; 350 blz.
De vroegere hoogleeraar in de geschiedenis aan de Universiteit van Berlijn beantwoordt streng objectief de actueele vraag: Beleeft de democratie een crisis of is het haar einde? Hij schildert de groote binnenlandsche volksbewegingen met hun uitwerkingen op de buitenlandsche politiek, in hun historische volgorde sinds 150 jaar, in de Europeesche landen en in de Vereenigde Staten. Het eerste deel handelt over de democratie van Robespierre en die van Jefferson, de toestanden van Napoleon tot Louis Philippe, het verschil tusschen sociale en burgerlijke democratie, de Engelsche Chartisten. Het tweede schetst het optreden van Marx en Engels op den vooravond van de Omwenteling van 1848, Frankrijk in 1848, de nederlaag der Revolutie in Midden-Europa, den strijd in de emigratie (1849-59), het begin van de sociaal-democratie, de stichting van de 1e Internationale, den val van Napoleon III, de Parijsche Commune en het einde van de 1e Internationale, de burgerlijke democratie in Amerika, Engeland en Zwitserland, de ontaarding van de democratie na 1871, het socialisme en het anarchisme na 1871, de Europeesche reactie na 1871, Frankrijk na de Commune en de dictatuurpoging van Boulanger, den strijd van imperialisme tegen liberalisme, de verhouding liberalisme-IIe Internationale. Het derde deel beschrijft het begin van het Bolsjewisme, den invloed van den Wereldoorlog en de IIe Internationale, de opkomst van het Faschisme, de democratische en de socialistische posities in onzen tijd. Tot besluit volgt een algemeene critiek van de democratie met de eindconclusie, dat daar, waar de democratie uit het leven van het volk historisch groeide, zij onoverwinnelijk blijkt. - Prof. Rosenberg schiep een standaardwerk; zooals geen tweede dringt hij door tot de juiste beoordeeling van ‘Democratie’ en ‘Socialisme’.
| |
A. Koestler. - Ein spanisches Testament. Europa-Verlag, Zürich; 240 blz.; ing. Zw. Fr. 6; geb. Zw. Fr. 8.
Met een Voorwoord door de hertogin van Atholl, conservatief lid van het Engeische Lagerhuis, verschijnen deze lugubere herinneringen van den oorlogscorrespondent van de ‘News Chronicle’, wiens gevangenname, na den intocht van de troepen van Queipo de Llano in Malaga, opzien verwekte in geheel Europa. Koestler, als schrijver van ‘Menschenopfer unerhört’, werd ter dood veroordeeld en slechts het energiek optreden van de Britsche Regeering verhinderde de uitvoering van dit vonnis en bewerkte zijn vrijlating. Zoowel de ‘Daily Telegraph’ en de ‘Morning Post’ als de ‘Manchester Guardian’ noemen dezen ‘Dialoog met den Dood’ een der interessantste menschelijke documenten, die ooit geschreven werden. Dit is ook ons oordeel.
| |
| |
| |
Theodor Kroeger. - Het vergeten Dorp. De Driehoek-Bos en Duin; 510 blz.; ing. Fl. 2,50; geb. Fl. 3,40. Vertaling van J.W. Kuiper.
De schrijver - een begaafd ingenieur, een man uit één stuk, die als politiek gevangene tijdens den wereldoorlog vier jaar in Siberië leefde - vertelt over ontzettende wreedheden, vreeselijke gevaren en afgrijselijke ontberingen als een fijn waarnemer en een scherp beschrijver, ook over het moeilijk opbouwen in de meest onherbergzame streek, van een stadje (het vergeten dorp), in strijd met oerwoud en sneeuw. Van 1916 af doet zich natuurlijk de invloed van de Russische Revolutie gelden. Th. Kröger volbrengt geweldige opofferingen, geeft zijn uiterste krachten voor zijn kameraden en de Russische bevolking, wier ziel hij tot in de kern ontleedt in zijn forsch boek van smart, nood en idealisme, dat werkelijk buitengewoon mag heeten en 's lezers aandacht dan ook onafgebroken op hoogspanning houdt.
| |
Kwee Kek Beng. - China in den Storm. P. Brand, Hilversum; 250 blz.; ing. Fl. 2,90; geb. Fl. 3,90. Geïllustreerd.
Wie deze sterke documentatie over het verleden en het heden van China doormaakt, zal de verklaring van Maarschalk Tsjang-Kai-Sjek begrijpen, waarin kond gedaan wordt, dat in plaats van den dood te zaaien onder de Japansche bevolking, als strafmaatregel de voorkeur gegeven wordt aan waarschuwingen in den vorm van strooibriefjes, dat de Chineezen den code eener ridderlijke oorlogsvoering zullen blijven volgen, en vandalisme hun gezworen vijand is. Kwee Kek Beng, hoofdredacteur van een belangrijk Chineesch blad uit Nederlandsch Indië, bewijst in zijn rijk Nederlandsch boek, dat de militaire overwinnaars steeds door de Chineesche cultuur onderworpen werden en de wereldgeschiedenis, die haar oogen sluit voor de historie van het Verre Oosten, dien naam niet verdient. Het ideaal van China is wereldvrede. Ook nog na zes jaar strijd, die bewezen heeft, dat China zulk een groot weerstandsvermogen en zooveel zelfvertrouwen bezit, dat het, zelfs neergeslagen, niet aan den dood, maar aan wederopstanding denkt.’ Nooit hebben we in onze geschiedenis een oorlog gewild, schrijft de Chineesche opperbevelhebber, we hebben er vele vermeden, enkele werden ons opgedrongen en we hebben ze aanvaard, maar zelfs toen we het zwaard zwaaiden, lag de wensch naar vrede in onze harten! De Japansche wreedheden, die de barbaarschheden te boven gaan van Mongolen en Mandsjoes op het einde der Soengdynastie, de bedwelmende middelen en de slavernij zullen het Chineesche ras niet uitroeien!
| |
E. Lennhoff. - De laatste vijf Uren van Oostenrijk. Hollandia, Baarn; 170 blz.; geb. Fl. 1,90. Bewerkt door Mej. Mr. E.W. Broekman.
Wat er te Weenen op 11 Maart ll. tusschen 3 en 8 u. 's namiddags geschiedde, vertelt de hoofdredacteur van het vroegere Weensche blad ‘Telegraph’ op ontstellende wijze. Uit zijn relaas blijkt de zwakheid van het Vaderlandsche Front en het gebrek aan doorzicht bij de politieke leiders, die geen initiatief wilden of durfden nemen, al wisten zij, dat de gezamenlijke katholieken, Joden, sociaal-democraten en legitimisten de overgroote meerderheid van de bevolking vormden. Vermits Oostenrijk zich zelf niet hielp, behoedde God het ook niet. Schuschnigg voorkwam echter alzoo een massamoord, zoodat men het uit een menschelijkheidsstandpunt moet huldigen. Hopen, dat het in Oostenrijk zegevierende vuistrecht het begin zal zijn van het einde van dit ‘recht’ in Europa, kan men echter niet.
Dr. JOZ. PEETERS.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd