De Vlaamsche Gids. Jaargang 26

[p. 568]

Boekbeschouwing

Prof. G.A. Borgese. - Der Marsch des Fascismus. Allert de Lange, Amsterdam; 460 blz.; ing. Fl. 3,90; geb. Fl. 4,90.

De Siciliaan Prof. Borgese, die slechts in 1931 Italië verliet, is een groot geestelijk leider en een sterke tegenstrever van het Fascisme, de zuiverste vertegenwoordiger van de Neo-romantiek in de literatuur en van het liberalisme in de politiek. Zijn machtig werk herschept het beeld van Italië door de eeuwen heen, van Dante tot Mussolini, artistiek en politiek. Het ideaal van Mazzini (de Italiaansche Staat een geestelijke Natie) is niet verwezenlijkt. Mussolini nam enkele formules van de 19e-eeuwsche eenheidsmystici over, doorstrengelde ze met intellectueele brutaliteit en de meest opportunistische kunstmatige diplomatie, aan niets geloovend dan aan zijn eigen geweld (al schijnt hij zich nu toch bewust te worden van de realiteit buiten hem), Machiavelli overtroevend, de sociale werkelijkheid negeerende. - Borgese is een heldere geest met een bezonken oordeel, wiens boek, trots zijn breedvoerigheid, van het begin tot het einde weet te boeien.

Jan Adriaan. - De Princevlag waait. De Amsterdamsche Keurkamer; 200 blz.; ing. fl. 2,25; geb. fl. 2,90. - Ill. M. Meuldijk.

Een roman, in gespierde, beeldrijke taal, uit den tijd der inneming van Den Briel (1 April 1572). Suggestieve bladzijden over harde tijden van heldhaftige opstandigheid, moeite en zorg, van fier verzet en onwankelbare geestdrift. Ondanks galg en brandstapel triomfeerde de Vrijheid.

Drs. E. van Wessem. - Een Prince van Orangiën. Standaard-Boekhandel, Antwerpen; 220 blz.; Fr. 22.

Dat Drs. van Wessem door en door vertrouwd is met het heerlijke leven van den Grooten Zwijger blijkt reeds afdoende uit de wijze, waarop hij zijn stof indeelde en ontwikkelde. I. Oranje's jeugd en leerjaren (1533-59). II. Van opposant tot leider der oppositie (1559-64). III. De grondvesten der oppositie storten ineen (1564-67). IV. Opstandspogingen van buitenaf (1567-72). V. Van guerillaleider tot aanvoerder aller gewesten (1572-78). VI. De afbrokkeling van den opstand (1578-84). De geest van den schitterendsten staatsman van zijn tijd werd hier volkomen aangevoeld en doorpeild. Geen tragischer bestaan is haast denkbaar dan dit van den Prins, met wiens dood de eenheid der Nederlanden verloren ging. Het Noodlot heeft het gewonnen.

Dr. L. Wiesinger. - Van Habsburg tot Hitler. Orbis, Koningin Astridplein 41, Antwerpen; 190 blz.; Fr. 30.

Dr. Wiesinger dringt door tot de kern van de Oostenrijksche tragedie; hij ontsluit er de gewichtigste aspecten van, den vinger leggend op de wonde,

[p. 569]

waaraan de Donau-republiek, de ‘Carrefour de l'Europe’, doodgebloed is. ‘Het Oostenrijksch Socialisme heeft de sociale hervorming verraden, het Parlementarisme de Democratie, de Standenstaat de katholieke sociale leer’ en dit autoritair bewind eindigde door ‘een act van primitief geweld’. Zoo synthetiseert schrijver de Oostenrijksche geschiedenis van 1918 tot 1938, al duidt hij ook aan, hoe elk dezer etappen haar goede zijden gehad heeft. We krijgen een volledig beeld van hetgeen zich in die twintig jaar achter de politieke en diplomatieke coulissen afspeelde. Onderlijnen wij, dat de houding van Oostenrijk tegenover het Abyssinische vraagstuk zijn zelfmoord inluidde. De buitengewone scherpzichtigheid van den auteur dient gehuldigd.

Dr. J. Brouwer. - De onoverwinnelijke Vloot. P.N. Van Kampen & Zoon, Amsterdam; 210 blz.; ing. Fl. 2,25; geb. Fl. 2,75; 9 afb.

Na den moord op Willem van Oranje (1584) begint de decadentie van zijn vijand Philips II. Zijn besluit van 1587 zich te wreken op Elizabeth van Engeland door oproer te verwekken in Ierland en door tegen Engeland en Nederland de Armada uit te rusten, is daar mede een bewijs voor. 1588 ging deze fameuze vloot verloren. Om de 350e verjaring van deze schitterende overwinning te herdenken, geeft de bekende hispanoloog en historicus Dr. J. Brouwer in de reeks ‘Patria’ een overzicht van de avonturen, overkomen aan die grootsche Spaansche zeemacht, naar berichten van Spaansche opvarenden en tijdgenooten. Met haar ondergang ontsnapte de hegemonie over zee en land aan Spanje, zoodat de Nederlandsche zelfstandigheid behouden bleef. Dr. Brouwer verdeelt zijn stof in 9 hoofdstukken: 1) Uitrusting en beteekenis van de Armada. 2) Haar instructies. 3) Van Lissabon naar Coruna. 4) Oponthoud te Coruna. 5) Reisjournaal van kapitein Alonso Vanegas. 6) Wederwaardigheden van een monnik. 7) Lotgevallen van een schipbreukeling in Ierland. 8) Een droevige thuiskomst. 9) De indruk in Spanje. Een merkwaardige ‘reportage’ uit het jaar 1588. Het geheel boeiender dan een roman.

J.C.M. Warnsinck. - Drie zeventiende-eeuwsche Admiraals. P.N. Van Kampen & Zn, Amsterdam; 180 blz.; ing. Fl. 2,25; geb. Fl. 2,75; 10 afb. en 1 uitsl. kaart.

Het twaalfde deel uit de Patria-verzameling (Vaderlandsche cultuurgeschiedenis in monografieën) is gewijd aan de roemrijke zeehelden: Piet Heyn, Witte de With en Jan Evertsen. Heyn (1577-1629), veroveraar van San Salvador, van de rijkste Spaansche Zilvervloot, luitenant-admiraal van Holland, moest helaas gedood worden door de Duinkerkers, zijn stamgenooten; ieder Vlaamsch kind kent hem, die nooit roem of voordeel begeerde, ‘ridder zonder vrees en blaam’. Witte Cornelisz. de With (1599-1658), vlaggekapitein van Piet Heyn, later vice-admiraal, sneuvelde voor de vrijheid van de Sont, tegen de Zweden, na een leven vol ‘kommer, teleurstelling en verdriet’, ‘miskend, gemeden en gevreesd’. De Zeeuw Jan Evertsen, 1600-1666, van Vlissingen, veroveraar van Sas van Gent (1644), luitenant-admiraal van Zeeland, ‘overgevoelig voor de eer zijner provincie’, werd gedood in den Tweedaagschen zeeslag, tegen de Engelschen.

De heer Warnsinck koos deze drie reuzen uit Nederlandsch Gouden Eeuw, omdat ieder van hen een type vormt. In eenklank met de historische werkelijkheid spelen in deze imponeerende essays ‘onderlinge strijd, naijver en miskenning een belangrijker rol dan roem en overwinning.’

Dr. JOZ. PEETERS.