De Vlaamsche Gids. Jaargang 26

[p. 381]

Boekbeschouwing

Hendrik van Tichelen. - In vollen Groei.

‘In vollen Groei’, zoo heet het laatste werk van den heer Hendrik Van Tichelen, geschreven tot afscheid van het Stedelijk Schoolmuseum te Antwerpen en uitgegeven bij ‘Fantasio’, St. Vincentiusstr. 67, Antwerpen.

In den vlotten, zakelijken, soms scherpen stijl gesteld, die den schrijver kenmerkt, geeft dit boek een zeer belangwekkend overzicht van de geschiedenis van het schoolmuseum, van zijn ontstaan af, 28 December 1920, tot op 31 December 1937. Hendrik Van Tichelen, die gedurende heel deze periode conservator van dit museum was, vat niet alleen samen hoe het schoolmuseum groeide en wat het vermocht te doen ten bate van het onderwijs in 't algemeen en van de Antwerpsche scholen in 't bijzonder, maar hij stelt ook in het volle daglicht al wat hij heeft gepoogd te verwezenlijken en dat deels om materieele, deels ook om geheel andere redenen geen werkelijkheid mocht worden. Zoo gezien, is het werkje niet enkel interessant om hetgeen het als balans der werkzaamheden biedt, maar meer nog om wat het schoolmuseum had kunnen worden.

Geboren onder het schepenschap van Karel Weyler, kwam het schoolmuseum dadelijk onder het beheer van Kamiel Huysmans, die ongetwijfeld geloofde in de beteekenis en in de waarde van een schoolmuseum, maar die weldra minister werd. De heele lamentabele geschiedenis van de huisvesting van het museum is Antwerpen, de stad der scholen, niet waardig.

De geschiedenis van de boekerij en de leeszaal voor het personeel van de Antwerpsche officieele onderwijsinstellingen is meer bemoedigend. Slechts twee getallen wil ik citeeren: in 1926 werden er 1176 werken ontleend; in 1936, 5606!

De uitleendienst van wandplaten, wandkaarten, diapositieven en didactisch materiaal zag jaarlijks zijn cijfers stijgen, - en dit zonder den minsten dwang, zonder de geringste aansporing vanwege de schooloverheden.

Na hoofdstukken, gewijd aan de tentoonstellingszalen (waar Hendrik Van Tichelen 372 voordrachten hield!), aan den invloed van het schoolmuseum en aan de losse initiatieven en opdrachten, las ik met een onbestemd gevoelen het hoofdstuk over de mogelijke toekomst van het schoolmuseum. Hendrik Van Tichelen geeft hier uiting aan zijn vertrouwen, dat de toekomst veilig is, dat ‘de nieuwe leider, wie hij dan wezen moge, nieuwe wegen zal zoeken en ook vinden; en het zal, daar is geen twijfel aan, de groote onderwijsgemeenschap zijn, die er ten slotte best bij vaart.’ (p. 100). Helaas! hierin heeft de werkelijkheid hem al dadelijk na 31 December jl. beetgenomen: nog geen maand had hij het schoolmuseum verlaten, of reeds was er van die instelling als zoodanig niets meer overgebleven. De bibliotheek werd opgenomen in de Hoofdboekerij, Conscience-plein. De tentoonstellingszalen werden gedeeltelijk afgetakeld. Enkel de uitleen-dienst van platen e.d. blijft werken.

Meteen is een instelling verdwenen, die eens een parel was aan de kroon van het Antwerpsen onderwijs en die ons door de overige steden en het concurreerend onderwijs benijd werd.

Het was derhalve een gelukkig idee van den aftredenden conservator om door zijn boek voor de toekomst ieders verantwoordelijkheid vast te leggen.

[p. 382]

Hendrik Van Tichelen kan voldaan op zijn werk als conservator terugzien. Hij heeft zijn plicht gedaan, zijn vollen eerlijken en heerlijken plicht, het onderwijs en het kind ten goede. Daarvoor niemand of niets te moeten danken dan zijn eigen initiatief en zijn eigen wilskracht, is voor menschen als Hendrik Van Tichelen de grootste, de heilzaamste voldoening.

P. MELIS.

Ger Schmook. - Inwijding in de literatuur, Bronnenopgave, (Bibliotheekkunde, Vlugschriften voor den bibliothecaris aansluitend bij De Bibliotheekgids, XIV), Antwerpen, De Sikkel, 1937, 20 fr.

Voor hen die geen specialist zijn in het vak, voor studeerenden die hun weg zoeken in de doolhoven van de literaire bibliographie, is het niet altijd gemakkelijk de gewenschte inlichtingen te vinden, die zij verlangen. Hun werk zal thans oneindig lichter vallen aan de hand van de pas verschenen Inwijding in de literatuur. De samensteller zelf weet maar al te best wat hij niet en wat hij wel heeft gegeven: hij heeft zich uitsluitend aan de samenstelling van een ‘inwijding’ gehouden, een bibliographie die op geen volledigheid aanspraak maakt; alleen een algemeene basis, maar die toch, binnen de grenzen van elke rubriek, verscheidenheid niet uitsluit. Het terrein is enkel ontgonnen, luidt de inleiding; voor verder onderzoek, voor aanvulling en specialisatie is er nog heel wat plaats open.

Wie niet van een bepaald gebied een volledige reeks van inlichtingen wenscht, maar enkel een steekproef voor oogen heeft in een of ander onderdeel van het vak, zal niet bedrogen uitkomen. Maar dan is de taak van den samensteller, bij een gebeurlijke nieuwe uitgave, wat wij zeer wenschen, ook nog niet ten einde. Het komt er dan op aan, bij te houden, in sommige gevallen de opgave der titels te herzien en juist op te geven, de laatste uitgaven te noteeren, de typographie wat meer in het oog te houden. Dan zal deze ‘inwijding’ nog veel diensten bewijzen, nog meer dan zij nu reeds doet, vooral bij onze studenten. De prijs is er trouwens laag genoeg voor.

M. RUTTEN.

Charles D'Ydewalle. - Psychologie de la Belgique. Les Petites Etudes de Belgique. H.G. Sengier, Liége. 160 blz. Fr. 7,50.

Onderwerp van dit boek van een bekend aristocratisch auteur luidt: Waardoor onderscheidt België zich van de naburige naties? Beantwoord wordt het in 7 hoofdstukken, handelend over het midden en het klimaat, het historisch verleden, den Brusselschen en den Vlaamschen geest, de binnen- en de buitenlandsche politiek, het leger. De heer d'Ydewalle is intuïtief en dus subjectief; hij beschikt over een aangenamen, duidelijken, boeienden stijl, en dit is zeker niet de minste verdienste van zijn werk, dat krioelt van eigenaardige paradoksen, als deze: Het Belgisch volk, voor 3/4 Germaansch, houdt er koppig aan Parijsisch te willen blijven. - Al is de toon van deze verhandeling ongetwijfeld slaande, beeldrijk en onmiddellijk, toch zagen wij liever een ‘Psychologie van België’ aangepakt worden in al haar breedte en in haar volle diepte. Deze ruime taak is niet voltrokken en dient opgevat als een zeer kiesche zaak: te veel moeilijke factoren behoeven in acht genomen, nauwgezet, wetenschappelijk. Anders kan deze Zielkunde slechts een gebied vol verwarring en hevigen strijd worden, want zijn samensteller is dikwerf te onverbiddelijk, te ongenadig voor personen en toestanden.

Dr. Flor Peeters. - Het bruine Bolsjewisme. Geloofsverdediging, Ploegstr., Antwerpen; 170 blz.; Fr. 12,50.

Steunende op hetgeen hij vernam van oog- en oorgetuigen, en van personen, die zelf bij het door hen vertelde feit betrokken waren, op resumé's en kopijen

[p. 383]

van authentieke stukken, op talrijke documenten in schrijver's bezit, en op persoonlijk meegeleefde gebeurtenissen, critiseert de schrijver, wiens ‘Eigendomsrecht en Recht op Eigendom’ alom geroemd is geworden, de huidige houding van de Duitsche gezagvoerders op godsdienstig en op wetenschappelijk gebied. Het Roode en het Bruine Bolsjewisme schoeien beide het geheele geestesleven op ‘totalitairen’ leest. Gevolg is het geestelijk verval in het hoogeschoolmidden. Katholieke en hervormde dagbladen en uitgeversbedrijf zieltogen. Het schoolwezen wordt geëtatiseerd.

Dr. Peeters takelt de N.S. opvoedingspractijken af en hekelt de methodes, eigen aan de partijpers, evenzeer als hij de deviezenprocessen doorschouwt, de rechters ontmaskert en het uitbuiten van de ‘Zedenzaken’ aanklaagt. De uitingen van N.S. en Bolsjewisme zijn over de gansche lijn identisch, besluit deze jonge Vlaamsche philosoof zijn van scherpen opmerkingsgeest doordrongen boek.

Dr. JOZEF PEETERS.