De Vlaamsche Gids. Jaargang 26

[p. 46]

Boekbeschouwing

Dr. M. van Blankenstein. - Woelig België. Nederlandsche Keurboekerij, Amsterdam en De Tijd, Brussel; 136 blz.; 18 fr.; geïllustreerd.

Het is moeilijk zich een bevoegder mentor in politieke aangelegenheden voor te stellen dan Dr. M. Van Blankenstein, een der gloriën van het Nederlandsche journalisme. Op bondige wijze geeft hij een volledig beeld van België's huidige binnenlandsche positie. Hij huldigt de gezonde levenskracht van ons volk; stelt het eendrachtig samenwerken van onze groote partijen, wanneer de nood het vergt, andere landen tot voorbeeld; verheugt er zich over nu de Vlaamsche strijd over allerlei moeilijke hinderpalen heen is, terwijl de buitenlandsche politiek van de regeering Van Zeeland algemeen gewaardeerd wordt. Zoo ondergaat België een verjongingskuur, komt allengs economische en sociale heropleving. Laat er hier nog rumoer heerschen, omtrent het lot van de natie kan geen ongerustheid meer bestaan.

Naar Dr. Van Blankenstein luisteren loont steeds de moeite.

S. Postmus. - Algemeene Geschiedenis. J.H. Kok, Kampen; 2^e druk; 2 deelen, 560 blz.; ing. fl. 5,50; geb. fl. 7.

Het geheele verleden ontrolt zich hier in volle dynamiek, dank zij een auteur, die zijn onderwerp totaal beheerscht, en dan ook best geslaagd is in het doel, dat hij zich gesteld had: een studieboek voor Algemeene Geschiedenis te geven aan ieder, die inzicht wil krijgen in het Wereldgebeuren. Volkomen beamen wij zijn standpunt: ‘De Geschiedenis is niet een stroom, die afrolt van de bergen. Zij heeft een principe en een einddoel.’ Daarom ‘is er in de wereldhistorie een vaste gang, niettegenstaande de menigvuldigheid der verschijnselen en den altoos wisselenden factor van den menschelijken wil.’

Geschiedenis is, het blijkt hier weer eens zoo mooi, het relaas van den eeuwigen strijd van den mensch naar het geluk, naar de harmonie. Zij is de spiegel, waarin wij ons zelven leeren terugvinden, de eeuwen door, met al den adel en ook al de gebreken, die in ons woekeren; zij leert ons ons thuis te gevoelen in het erfdeel der voorouders: in de huidige wereld. Wij leven in sociale, economische en cultureele omstandigheden, die wij dienen te begrijpen en waarvan wij de waarde dienen te leeren schatten. Wij moeten het kwade uit het goede onderscheiden in het heden, de vrucht van al de vervlogen eeuwen, en de gevolgen voorzien van onze gedachten en van onze daden, en ons voordeel halen uit de schade en de schande, die onze voorvaderen zich op den hals haalden. De geschiedenis gebiedt ons te strijden voor de verbetering, voor het heelen van de kwalen onzer huidige maatschappij: de vrucht der misslagen van het voorgeslacht. Daarom is het noodzakelijk haar te kennen ten einde een mensch te worden, die het leven begrijpt en weet, waarom hij leeft, die de hand op den pols van den tijd houdt.

Men verzuime niet Postmus' werk in handen te nemen.

[p. 47]

G. Weber. - Lehr- und Handbuch der Weltgeschichte. W. Engelmann, Leipzig; 23^e uitgave; 4 deelen, samen 3550 blz.; ing. 11,20 M.; geb. 19,20 M.

Deze zeer verspreide en bekende wereldgeschiedenis verscheen voor 't eerst in 1846, als handboek ten gebruike van de ontwikkelde kringen. Snel werd het een hoofdbron van historische kennis, zoowel op cultureel als op economisch en politiek gebied. Latere bewerkingen, deze van Prof. Baldamus, Prof. Schwabe, Prof. Friedrich, Prof. Krebs, Prof. Lehmann, Prof. Moldenhauer, Dr. Schmidt-Breitung, Dr. Fritzsche, Dr. Knauth, Dr. Fraustadt, F. Kühn, verhoogden ongemeen de overzichtelijkheid van het geheel en maakten er een ideaal werk van, volkomen aan de eischen van de historiografie aangepast. Aan tendens werd niet geofferd; men beperkte zich tot het naar voren brengen van de feiten, van het zakelijke, het zekere. Geschiedkundig ‘raisonnement’ bleef gansch op het achterplan. Natuurlijk werden voortdurend de groote lijnen der menschelijke ontwikkeling vastgelegd. Kortom, we staan hier oprecht voor een degelijke en tevens goedkoope uitgave, die nooit dor of vervelend aandoet en werkelijk haar lezers met al het essentieele uit het verleden vertrouwd maakt. De verschillende perioden werden behandeld in juiste verhouding tot het belang, dat ze in het algemeene kader hebben. De zeer omvangrijke stof is merkwaardig methodisch ingedeeld.

Martin Luserke. - Hasko. L. Voggenreiter Verlag, Potsdam; 440 blz.; ing. 4,8 M.; geb. 6 M. Verscheidene kaarten en schetsen.

Een geweldig boek, deze Watergeuzenroman! Op meer dan éen plaats voelt men de innige geestesverwantschap tusschen Ch. de Coster's Uilenspiegel en Luserke's Hasko, den Oost-Frieschen zeeheld, kapitein op de ‘Loop-over-de-Loft’, tusschen Nele van Vlaanderen en Sygun van Ameland. Tevergeefs beproeft de lotgenoot van Dolhain, Lumey van der Mark, Lanzelot van Brederode en Jan van Troyen, Noord-Duitschland mede te rukken in den reuzenstrijd tegen de Spaansche dwingelandij. Zoo ontgaat Duitschland de heerschappij over den oceaan. Nederland, dank zij zijn wonderbare overwinning in den 80-jarigen oorlog, en daarna Engeland, werden de zeemogendheden, terwijl het keizerrijk, weldra door den 30-jarigen krijg volledig verlamd, in een binnenland veranderde. Gebrek aan bekwame politieke leiding was hiervan de schuld, want aan menschen of schepen ontbrak het niet. Den kortzichtigen Maximliaan II scheen het een slechte zaak toe den toorn van Spanje over zich te trekken.

De prestaties van de Watergeuzen verstommen den geschiedschrijver. Alva zelf geeft toe, dat zij hem alleen in 1570 een verlies van 300.000 dukaten berokkenden. Hun eerste vloot (1568) telde slechts 17 schepen met 700 man, uit gansch Europa verzameld. Hun historie is éen avontuurlijk mengelmoes van heldhaftigheid, vrijheidsliefde, gloeienden haat tegenover de Spanjaarden en ruwe roofzucht. In deze harde wereld zien wij Hasko leven en sterven. De beschrijving o.a. van den zeeslag vóor Emden getuigt afdoende van Martin Luserke's onmiskenbare literaire en geschiedkundige gaven.

August Niemann. - Pieter Maritz, der Burensohn von Transvaal. Verlag Velhagen & Klasing, Bielefeld/Leipzig; 10^e druk; 560 blz.; geb. 5 RM. Prachtig geïllustreerd.

Een heerlijk historisch jeugdboek, volkomen beantwoordend aan de eischen van de Ganschheidspsychologie, waarbij niet alleen de inhoud zijn eigen waarde heeft, maar ook de vorm en de materieele uitvoering. Ongetwijfeld zullen onze studenten van het middelbaar en het normaalonderwijs evenveel genieten van de rijke avonturen van onzen dapperen stamgenoot, ginder in het verre Zuid-Afrika, als wij nu dertig jaren geleden. Stof, gedachtengang, beelden en karakters, alles

[p. 48]

is even boeiend en belangwekkend, en steeds afgestemd op de levende werkelijkheid. Het gaat hier over de spannende episode uit de Transvaalsche geschiedenis, die loopt van 1878 tot 1881, en waarin zich afspelen de onderdrukking en de pacificatie van de krijgshaftige Zoeloes: Koning Ketsjwayo bracht de Engelschen eerst bij Isandhlwana een bloedige nederlaag toe (22 Januari 1879), zegevierde verder in allerlei schermutselingen (dood van den keizerlijken prins Napoleon Bonaparte: 1 Juni 1879), doch werd ten slotte door den lateren Britschen maarschalk Wolseley overwonnen en gevangen gezet, waarop zijn land verdeeld en later geannexeerd werd. Verder wonen wij o.m. de glorierijke slagen bij den Langnailn en den Majoeba bij (den 27n Februari 1881 leden de Engelsche troepen onder generaal Colley een beslissende nederlaag tegen de Boeren van Joubert, waarop Gladstone, de edele liberale Premier, de onafhankelijkheid van Transvaal bevestigde). Dit land kreeg toen den naam van: Zuidafrikaansche Republiek: Conventie van Londen. - Een groote verdienste van Niemann's werk is, dat hij Zuid-Afrika doet kennen in al zijn schakeeringen; zijn bewondering en zijn sympathie voor het land en zijn bewoners zet hij onweerstaanbaar aan zijn lezers over.

Dr. JOZ. PEETERS.