De Vlaamsche Gids. Jaargang 22

[p. 238]

Boekbeschouwing

A. den Doolaard. - De Druivenplukkers. Em. Querido, Amsterdam.

Na wat we in ‘De wilden van Europa’, een typische reeks reisindrukken, bewonderden als extra beeldige en soms ook humoristische journalistiek, kunnen we heden dit persoonlijk kenmerk in Den Doolaard haast onbesproken laten. Immers, ook in deze ‘Druivenplukkers’ leeft diezelfde plasticiteit op, ditmaal hoofdzakelijk in verband met den wijnoogst en het druivenplukken, aan de Durance in Frankrijk. Alleen, hier treedt een ander element naar voren, n.l. Den Doolaard's gave, de handeling op en om het wijnland tot een dramatisch verhaal uit te bouwen, dat ruw en brutaal aandoet, - als de zeden van dat uitschotvolk, waartoe zekere plukkers behooren, - en een schrijnende roman kon heeten, indien het romangedeelte zelf niet pas na de eerste 100 bladzijden werd ingezet, om het werk een heel nieuwe wending te geven. Nu, dat verhààl dan is boeiend, haast zonder onderbreking; maar hoezeer de grafelijke grondbezitter, zijn dochter, zijn personeel en een Duitsche baron mee op den voorgrond geschoven worden en de grafelijke levenstragiek zich zelfs binden laat aan die van André, den wraakgierigen druivenplukker, die geen moord ontziet, André zelf blijft de dramatische hoofdfiguur, die boeit en vasthoudt, ook als hij lange bladzijden vergeten wordt. Het verhaal als zoodanig ontleden we hier niet; we vestigen alleen de aandacht op de vrouwelijke personages er in, die zoo goed als alle gedoemd blijken een vleeschelijk lokaas en de ondergrond tot bloedigen wedijver te worden.

A. den Doolaard. - De herberg met het hoefijzer. Em. Querido, Amsterdam.

Bedoelde herberg is eigenlijk een primitief hotelletje te Skutari, in Albanië, het land der Malissooren. Raine, de ‘held’ van het boek, is op zoek naar ertslagen, maar maakt ongewild het drama van een wraakmoord en de koorts der achtervolging mee, met al het typische volksleven, dat daar omheen kan draaien. Albanië is een bergland, een niet altijd veilig bergland; maar veilig daarin gevoelt men zich wél ten huize van den merkwaardigen pater Jozef, met zijn heel speciale redeneeringen over liefde en moord en rechtdoen en zijn hartsgrondige gehechtheid aan zijn Malissooren. Ook dit boek heeten we liever een romantisch verhaal dan een roman, maar dan weer eveneens een verhaal, vol treffend plastische uitbeelding van land en volk.

Henriette Roland Holst. - Herman Gorter. Em Querido, Amsterdam.

De Nederlandsche dichteres heeft twintig jaar lang vertrouwelijk omgegaan met den dichter van ‘Mei’, ‘Pan’, ‘Een klein heldendicht’ en een paar andere bundels; en dat gaf haar het gelukkig idee in, hem, die haast even lang haar socialistisch partijgenoot was, een persoonlijke studie te wijden. Deze is tweevoudig en behandelt eenerzijds den zeer interessanten ménsch Gorter, zooals ze hem groeien zag, en anderzijds den dichter in hem en de schoonheid van zijn poëzie. Men kan het met de

[p. 239]

schrijfster oneens zijn aangaande de vraag, of zekere wijsgeerige of sociale onderwerpen zich verwerken laten tot poëzie van betrekkelijk blijvende waarde; dit vermindert echter niet de bizondere degelijkheid van haar kritiek op Gorter, en vooral niet de dokumentaire beteekenis van haar biografische mededeelingen, die Gorter's maatschappelijken en literairen strijd verklaren moeten. Een boek, dat men lezen moet, Gorter en ook mevrouw Roland Holst ter eere.

H. Kesnig. - Moeder Zondervan. Hollandia Drukkerij, Baarn.

Dit is een roman, en een echte: de roman van een joodsch gezin, met de oude, streng geloovige moeder Zondervan als centrale figuur, die stilzwijgend lijdt om het ‘verloopen’ van de leer en vooral om de tweedracht allerhande, die haar kinderen verdeelt en den familiegeest ondermijnt. Die moeder Zondervan staat er extra raak en gevoelig, - zonder te veel sentimentaliteit, - in uitgeteekend; maar even sympathiek naast haar, doen haar eerlijke zoon David en diens kristelijk vrouwtje Ans aan, haar trouwe dochter Esther en niet het minst haar opstandig, liefkoozend kleindochtertje Betsy met haar kristelijken verloofde. In scherpe tegenstelling met hen allen gedraagt zich haar oudste zoon Hakkie, dien ze mint om wat ze zijn zwakheid heet, maar die metterdaad het type van een egoïstischen, herrieschoppenden, weinig delikaat handelenden jood is. Wij behooren niet tot het ras der familie Zondervan; en juist daarom, wellicht, hebben we het boek zoo aantrekkelijk, zoo mooi gevonden. Want bij al wat er in gebeurt, om de verschillende karakters en geloofsopvattingen, boezemt het eerbied in voor de opofferende joodsche moeder en ook voor de kentering in het jong-joodsche volk, uit naam van zijn maatschappelijke aanpassing; en het doet zulks overtuigend, omdat het zich onthoudt van tendenz, maar het leven uitbeeldt zooals het waait en draait, met al zijn hebbelijkheden. Kortom: een roman die er zijn mag, als inhoud; en ook als taal, mogen we zeggen, want Kesnig schrijft niet enkel korrekt, maar weet ook uit te beelden en heeft wel treffend het huiselijk dialoog te pakken.

H. VAN TICHELEN.

Rudolf von Sebottendorff. - Bevor Hitler kam. Deukula Verlag Grassinger & Co, Munchen; 270 blz.; kart. M. 3,60; geb. M. 4,80.

Dit boek brengt veel onbekend materiaal uit den vóórtijd en het aanvangstijdperk van het Nationaalsocialisme. De geschiedenis van het vooroorlogsche antisemietisme vindt er insgelijks haar plaats in. De auteur Sebottendorf was de leidende geest van de in 1917 gestichte Thule-vereeniging, wier symbool uit het Oudgermaansche zonnewiel, het hakenkruis, bestond. Hij was de eigenaar van het dagblad ‘Völkischer Beobachter’, dat op 9 Oogst 1919 voor het eerst verscheen. In dit documentatiewerk wordt o.a. op de meest dramatische wijze de moord door de regeering van de communistische Radenrepubliek, te Munchen heerschende in 1918-19, op de door haar gevangengenomen gijzelaars geschilderd, benevens het proces in verband met deze misdaad. De Thule-vereeniging riep de Duitsche Arbeiderspartij in het leven. Uit deze ontwikkelde zich later de N.S.D.A.P., nadat Adolf Hitler in de beweging trad. Men treft in deze uitgave talrijke facsimilé's en beeltenissen van leidende nationaal socialistische persoonlijkheden aan.

Von Sebottendorf beweert, dat de vermoorde leden der Thule-vereeniging om het leven werden gebracht, wijl zij anti-semieten waren. Zijn arbeid wil hun gedachtenis vereeuwigen.

Eigenaardig is de verklaring over ons volk gegeven: Vlamingen, zegt de auteur, zijn Germaansche Belgen, die niets willen weten van hun Germaansche afstamming; zij zijn afkomstig, gelooven zij, van de Bataven.

[p. 240]

De Duitscher wordt door de Vlamingen als ‘Mof’ betiteld. Dit schimpwoord dateert uit den tijd der Blücherhuzaren, die moffen droegen. Deze huzaren hebben zich wegens den dood van Schill, die door Hollandsche hulptroepen, in dienst van Napoleon, te Stralsund om het leven kwam, tijdens hun verblijf in de Nederlanden, gewroken, en vandaar de haat der Noord- en Zuid-Nederlanders tegenover Duitschland.

J.P.

Nieuwe uitgaven

Van ‘Zonnedauw’, Koeweg, 26, Lourdes-Oostakker:

PIET SCHEPENS: August Strindberg, leven en werken, 2^e deel; 298 blz., met verschillende illustraties; 25 fr.; geb. 45 fr.

In dit 2^e deel, even nauwgezet bewerkt als het eerste, wordt eerst Strindberg's ‘Inferno-periode’ behandeld. Daarna komen de legenden en natuurwetenschappelijke werken aan de beurt. Na een hoofdstuk over zijn kruisweg ‘Naar Damaskus’ worden zijn godsdienstige en zijn geschiedkundige drama's ontleed. Ten slotte komen de laatste levensjaren en de invloed van den schrijver, ook een opgave van zijn werken, bibliographie en een register.

De twee doelen van Piet Schepens' uitvoerigen arbeid zullen stellig hun weg vinden.

Van J. Meeuwissen, Karel De Costerstraat, 10-12, Brussel:

FRITZ FRANCKEN: Batig Saldo, gedichten; 60 blz.

Van De Korenaar, Albert Lienartstraat, 28, Aalst:

VICTOR SERGE: De geheimen van een politieken veiligheidsdienst, naar het Fransch bewerkt door LODE ROELANDT; 86 blz.; 9 fr., te storten op postchekrekening 4025.17.

Van de drukkerij Heines, Laurierstraat, 90, Amsterdam:

JOH. C.P. ALBERTS: Verzen; 33 blz.

Van Van Gorcum en Co., Assen:

Prof. Mr. A.C. JOSEPHUS JITTU: Moeten wij aan de democratie vasthouden? 25 blz.; 50 cents.

Van Georg Westermann, Braunschweig:

KARL RAUCH: Weit lasst die Fahnen wehen! 130 blz.; M. 2,40.

Dia, een ‘Orbis pictus’, met 40, meerendeels gekleurde, diapositieven.

In Heft, 12 o.m. plaatjes voor bij Hans im Glück; uit den Duitschen voortijd; uit Noord-Sleeswijk; ons lichaam en zijn organen; de telefoon; de Sixtijnsche Madona, de vier Apostelen......

Van Varior, Nijverheidskaai, 45, St. Amandsberg:

Cahiers van de Waterkluis, werk van jongeren:

1^e reeks. 1: Marcel Daman: Mei 33, (7) verzen; 14 blz.

2: Rodolf De Buck: (6) Mijmeringen; Herman De Cat: (5) Verzen; Pierre Van den Dries: (1) Dag; 14 blz.

3: Rie De Cordier: Episode; 14 blz.

Abonnementsprijs voor 3 cahiers: 20 fr., te storten op postcheckrekening 2961.78, op naam van Paul De Ryck. De inschrijvers ontvangen als geschenk een platenmap, met lino's van Elsa Severin, Flip Vanhove en Jos Wils.

Van J.B. Wolters, Groningen:

D^r MARIE H. VAN DER ZEYDE: Hadewijch, een studie over de mens en de schrijfster; 212 blz.; fl. 2,90; geb. fl. 3,90.