De Vlaamsche Gids. Jaargang 20

[p. 62]

's Avonds op den Rijn

‘We zullen vandaag wat langer varen,’ zei me de kapitein, en terzelfdertijd gaf hij een pootigen draai aan het wiel om zijn voornemen kracht bij te zetten. ‘'k Heb het de mannen trouwens gezegd en ze hebben er niets op tegen. Allen branden ze om met Pinksterzondag te Straatsburg te zijn.’

- ‘Dat ware een buitenkansje,’ waagde ik tusschen het geraas der motoren door. ‘Tot hoe laat denk je te varen?’

De oude gaf een korten trek aan zijn pijp. Juist raderde een zware sleepboot voorbij en het water pletste en plooide dat het een aard had. ‘Tot het donker is,’ klonk het vastberaden.

We waren zoowat ter hoogte van Niederlahnstein. Langs stuurboord vertoonde zich één opeenvolging van rotsen met breede wonden er in geslagen, alsof een reusachtige orkaan er op ongehoorde manier had huis gehouden. Ongemerkt ging het naar den avond, wat een heerlijke koelte gaf. De toger verdween in een wolk van roet en nu reisden wij alleen op den vloed, hadden we niets meer voor den boeg dan water en rotsen.

'k Drentelde de stuurkamer uit. Aan boord was er geen spoor van leven te merken, tenzij het piepjonge matroosje, dat gezapig een verhakkeld dekzeil verstelde, en het kombuiskacheltje, waarop een ketel te stoomen stond, zoo dapper, dat je in 't voorbijgaan moest uitwijken.

Tot waar de tocht dezen avond zou reiken? Reeds zag ik onze ‘Pullman’ - was me dat een jachtig ding! - zelfbewust onder de massale Loreley-Felsen doorvaren, en ergens, in dit oord van legenden en velerlei herinneringen, het anker werpen, in weerwil van den verhevigden stroom. Dan - na wat berekenen - bracht ik hem wat dichterbij tegen den oever en klom ik bibberbeenend, ingevolge het urenlang gedaver der motoren, aan wal met het zoet verlangen naar wat loover, wat schemer en een hartverkwikkenden stoop donkervonkelend bier.

[p. 63]

‘Maak je niet moe,’ blies me Droomeling in de ooren. ‘Je vaart en de kapitein - die brave kerel - leidt je waar hij wil en tot waar het hem belieft. Vouw dat ellendig plan toe; zet je bij de matrozenhut op het bankje, en kijk. Voor de rest zorg ik wel.’

Die goeie Droomeling!

‘Slot Stolzenfels - stuurboord,’ klonk het waarschuwend van de commandobrug.

Ik zag den bekenden burcht hoog boven een rots, omgeven door een overdaad van groen. Hoe sierlijk rees hij daar in zijn nieuwen vorm, doch wat een teleurstelling voor de veeleischende romantiekers, die te zeer het feit negeeren dat Mélac's benden er in 1689, tot groot genoegen van den Zonnekoning, de fakkels zwaaiden der vernieling, wat aanleiding gaf tot een volkomen wederopbouw in latere eeuwen.

...Oberlahnstein... Een stadje, zooals er vele zijn in de Rijnstreek. Een oud stadje. Over de leikleurige daken hingen de vleugels reeds der avondlijke stilte. Er roerde niets en zoo rustig lag het daar aan de samenvloeiing van Rijn en Lahn, dat je een gevoelen kreeg, alsof er geen menschen nestelden en die huisjes aaneengeblokt werden, gelijk een kind dat doet om de strakheid van een vloertapijt wat op te vroolijken.

‘En te “Rhens auf den Feld” hebben we den Koningsstoel,’ lichtte me Droomeling in. ‘Je weet wel, de plaats, waar de keurvorsten, ten getale van zeven, hun keizers kozen en het daarbij vertikten de pauselijke bekrachtiging in te roepen.’

‘Dat heet ik hatelijk,’ veerde mijn kristelijk geweten terstond terug. ‘Andere tijden, andere zeden, en met halve barbaren ga je niet te werk, zooals met onze moderne, superbeschaafde wereld.’

- ‘Een wereld, die er den grooten oorlog op gevonden heeft om het bewijs te leveren van haar beschaving,’ wedervoer Droomeling.

Er blies een frissche streek wind over de voorplecht, waarschijnlijk om alle discussies weg te bezemen. 't Blauw sinjaal aan de commandobrug rilde van pure alteratie, blij dat het weer eens mocht vlotten, zooals het een echte scheepsvlag betaamt.

Droomeling zette zich naast me. Hij keek me diep in de oogen en zei dan:

‘Kom, laten we goede vrienden blijven. De avond is te mooi,

[p. 64]

dan dat we zijn mooiheid met gekijf bezoedelen. Straks laat ik je den Marksburg zien, den eenigsten onvernielden burcht aan den Rijn, en dat zal je genoegen doen, want ik weet dat je graag in 't verleden grasduint.’

Meteen vouwde hij de armen en wandelde weg naar den zwijgenden kapitein aan het stuurrad.

En het werd vreemd in den avond.

Aldoor maar volgden de schonkige rotsen elkander op en naarmate de dag vervloeide, namen zij toe in omvang en grootschheid. Soms bleven mijn blikken haken aan een grillige formatie, welke den indruk gaf van een daar vertoevend menschelijk wezen. Ook de hagedoorn, in vollen meitooi, bleek afgeteekend op een fond van duister groen, wakkerde deze begoocheling aan, in zooverre dat de legende van de gevreesde nimfe mij voorkwam als zeer natuurlijk, als gegroeid uit de geaardheid van de onmiddellijke omgeving.

Er woog een praehistorische stilte op de bergen en die stilte werkte even beklemmend als de aanwezigheid van den dood. Angst en droefheid beslopen mij, zooals dit een mensch overkomt, die zich bedreigd weet, wien het zware vermoeden drukt dat zijn tegenstander hem uit een verscholen hoek begluurt, die de onheilsoogen in zijn rug voelt en zich niet weert, besluiteloos en onmachtig.

Deze gewaarwording echter is slechts een aarzelen tegenover de stilte en de eenzaamheid, welke den stempel dragen van het vergankelijke. De mensch is een wonderlijk complex. Ook daartegen is hij bestand. Wat leeg is, wat levenloos schijnt, bevolkt hij met de kinderen zijner verbeelding, de gestalten, hetzij van wezens, welke den weg opgingen van alle vleesch, hetzij louter fictief, die hij lieven, lijden en strijden doet naar zijn evenbeeld of willekeur.

Hoe waren ze mij welkom in deze verloren stonden, de sagen en legenden, overgedragen van geslacht tot geslacht als een heilig erfgoed! Hoe trokken ze in het uitpulverend licht voorbij: Siegfried, Lohengrin, Roland, de Tempeliers, de roofridders, de monniken, bisschop Hatto, Karel de Groote en die andere keizer, Hendrik IV, de man van Canossa, de gebanvloekte, die op zijn uiteindelijke vlucht naar Luik een tijdelijk onderkomen vond in den Marksburg en er weeklaagde over den ondank zijner zonen!

[p. 65]

De Marksburg. We voeren er onder. Daar rees hij, de grijze veteraan, met zijn forschen wachttoren, zijn breede dak-vleugels, zijn geharde muren, als het zinnebeeld van een machtig en bewogen verleden. Aan een venster waakte een licht, eenig teeken van leven. Wat moest het daar koud zijn en mysterieus! Zong de wind er niet aan een spietoren het melancholisch lied van Barberine:

Beau chevalier, qui partez pour la guerre,
Qu'allez-vous faire
Si loin d'ici?
Voyez-vous pas que la nuit est profonde
Et que le monde
N'est que souci?

Hoevelen trokken er uit de burchtpoort een leven te gemoet van strijd en avontuur? Hoevelen bleven weg en vergingen jammerlijk aan den karigen boezem van Frau Sorge?

Hélas, hélas, chercheur de renommée,
Votre fumée
S'envole aussi.

Het werd volslagen avond. Onverstoorbaar stevende ons vaartuig stroomopwaarts. Voor ons, achter ons en bezijden, overal waakten de bergen als een ondoordringbare borstwering. Van den dag bleef er niets over dan een melkachtige, subtiele klaarte, welke stilaan wegsmolt in den breeden kroes van het Rijndal. De stroom scheen deze klaarte op te slorpen, want parelgrijs en parelmoerig liep hij de duisternis te gemoet. Er hing een zachte toover over het water, dat geteekend was als een dambord met steeds wisselende ruiten, als een onoplosbare rebus, gevlochten met allerhande kronkels.

Auto's, met gloeiende oogen, renden langs beide oevers doelwaarts. Er was een oogenblik beroering aan boord, toen heele zwermen muggen aangonsden en boven het dek bleven hangen. Hadden ze iets gewichtigs te vertellen of gold het slechts een muggen-attentie, kwestie van ons een eindje te vergezellen?

[p. 66]

Intusschen ontstak de nacht zijn rustige lamp: een scherpe maan met de horens gekeerd naar het Westen.

En de duisternis haalde ons in. In de matrozenhut ging er gestommel. De slaperige kop van den eenigen stuurman verscheen aan de deuropening. De kerel streek de handen over het haar, lichtte een sigaret en klefferde brugwaarts. Hij nam er het wiel over, maar de kapitein bleef op zijn post. Je kon merken dat hij zich op zijn hoede hield, want telkens boog hij zich over het open schuifraam van de stuurkamer, om den afstand te meten tusschen het schip en den wal.

Ontzagwekkend blokte het reuzen-oppidum der bergen tegen den wazigen hemel. De Rijnkloof hing boordevol mysterie en daarin maalden wij met hijgende motoren naar een veilige ankerplaats.

Waren het niet de enkele agglomeraties, welke tegen de bergflanken opschemerden, we zouden gemeend hebben dat we volkomen afgesloten waren van de wereld en de menschen.

Er kwam een scheur in deze verlorenheid. In de verte zwol het geraas van een trein. Met rood-vlammende schouw en, daarachter, de licht-wervels der coupé's donderde hij naar zijn doel.

Langs stuurboord schoot er eveneens een trein te voorschijn, uit een tegenovergestelde richting echter, en dat verwekte een zeldzame passage - een dantesk intermezzo - in de groote symphonie van den avond.

‘Hep, Sander, varen we nog lang, vent?’

't Matroosje loech zijn tanden bloot.

‘We zijn er bijna, Meneer. Binnen 't kwartier zitten we aan tafel.’

Sander behoort niet tot de klasse der zwaargewichten, doch hij kan eten gelijk een dijkdelver, en nooit zal hij een conversatie houden, hoe kort ook, zonder te zinspelen op de behoeften van zijn maag, die me meermalen van een elastisch gehalte scheen.

De jongen stelde zich op naast het windas aan den boeg. De commando's van den kapitein rolden over de bemanning. De telegraaf rinkelde en het schip vertraagde zijn vaart. Een deur klapte open. Zelfs de lijvige dame van den gezagvoerder moest er het hare van hebben en zij dook uit haar salonnetje, zooals een visch uit de groene diepten.

[p. 67]

De steven puntte naar een stadje in avondtoilet. We dreven er voorzichtig heen en na een laatste manoeuvre lagen we evenwijdig met den wal.

Bing... We schrokken. Zoo plotseling, zoo beslist ponctueerde de scheepsbel het einde van de vaart.

‘Let go...’ schreeuwde de kapitein.

Een ketting wond zich met haastig gerammel los en... ploef... daar beet het anker in den vloed, zonk het naar den weerbarstigen Rijnbodem.

* * *

‘'k Zie er geen kans toe aan wal te gaan,’ zei me de kapitein, nadat hij zijn kop had ondergedompeld in een kom water. ‘Nergens een aanlegplaats... 't is jammer. 'k Had zoo graag eens...’

Recht tegenover ons schemerde het terras van een Boppardsche Weinstube.

De oude kropte zijn lust maar wat vertier en zijn pijn was me zeer gemeenzaam.

- ‘Zal me dat een heerlijke nacht worden!’ voerde ik aan ter compensatie.

- ‘Valt te bezien. Valt te bezien,’ luidde de echo. ‘We zijn hier in de bergen. Een kwaad gat. Ik voorspel vuil weer. Kom, laten we aan tafel gaan, want mijn beer grolt en 'k heb een hekel aan koude spijzen.’

* * *

Het werd een stormachtige nacht. De identiteitsplaat van het schip - onze barometer, gelijk we haar noemden - kletterde urenlang tegen den wand der machinekamer. Met bruuske vlagen tuimelde de wind in de donkere bergkolk. Later begon de regen op het dek te trommelen, doch dit werkte eerder kalmeerend.

Nog voor de eerste klaarte door mijn venster gluurde, sliep ik... ‘wie eine Rose.’

A. DE MAREST.