De Vlaamsche Gids. Jaargang 14

[p. 163]

Een Uiltje

Daar zat een lijnvisscher aan den waterkant: een bedelaar om visch. Ocharme! een oud menschenwezen daar neergezakt in 't natte dijkgras en verlaten als een wrak in het riet. Hij droeg een zwarte monnikskap en keek daaronder uit, al rookende, met zeer vredige oogen.

Konden ook dàar nog droomen heerschen in 't oude brein, onder de wollen doofmuts? Kon er in die stille oogen, vol asch en in rimpels gedoken, nog vreugde glimmen? En wat genot mocht er beven in dien ouden mond, vertrokken om den pijpsteel?

Goede zielen, daar zat een wijze, die bedelde om niets. - Bij vlaagjes krulden uit de pijp brave wolkjes rook en kwamen rondom zijn wezen hangen en vóor zijn glimmenden goedaardigen neus, als engeltjes vóor een troon. Zij waren de grens van zijn gezicht en van zijne verbeelding. En stellig, de man was doof.

Al hadde heel Vlaanderen onder water gestaan, en heel de verre wereld, mits dien oever te sparen, het gold hem geen zier. Lag niet de witte roede, lang uitgestrekt en zich verfijnend, over den zachten stroom? Hing niet het malsche wormpje aan den lichten haak en het doorzichtig pezeken? Duivelde niet gestadig het roode vonkje in 't weelderig lichten van de golfjes? De wereld mocht vergaan. Hij zat daar goed, in dikke schoenen, op een leeren zak, en rookte genoeglijk. De dichte kring van de smeulende pijp was rijker aan vrede en voldoening dan de bloeiende kerselaar aan belovende bloesems.

Maar wat woei hem gestadig de lauwe, bekoorlijke Lente in het oude gelaat? Geen handen waren bij machte die verleiding te weren! Dubbel, lachte de zon hem in de oogen, en zachter dan ooit, uit de lucht en uit het lisch. Wat zou die warme winter - kap nog over de ooren...?

‘Laat zijn,’ poogde de wijze geest nog te denken, ‘zoo ziet ge voor u.’ - Maar een innige vreugde dreef zich uiteen

[p. 164]

door de magere leden, als een stal-warme kudde in de opene weide. Zoo zakten gezapig de grijze wimpers tot een webbe voor de oogen, zoo monkelden slapjes de lippen rond de half-ontgleden pijp, en zoo krompen de krulletjes rook ineen en stierven weg, als smeltende suiker in 't water.

Gelukkig de eenvoudigen van geest, want zij zijn uitverkoren.

Twee wijde poorten draaiden open op een gaarde van licht, en de oude bedelaar trad binnen. - De wollen kap was dus geen snuiter op 't kaarsken van den geest, dat droomen er nu groeiden onbezorgd? - En was het àl asch geweest in de oogen die nu lachten, ongerimpeld, op hemelsche verbeeldingen?

Den welbekenden waterkant, zooals hij dien nooit vroeger had mogen zien, bewonderde hij nu, met blij gemoed, en in de meening felle, geurige dampen te delven uit de pijp, als een eenig tafereel.

De hemel was een zaterdagsche vloer van bleekblauwe plaveien, overgoten met klaar water en fier-bruisend zeepsop. De wind ging er met kletsnatten rok en ruwen borstel overheen, en joeg alhier, aldaar, over de azuren tegels, het wonder van de wolken.

Vader de zon, geheschen op het droge, lachte, en de ontelbare kinderen stoven losbandig door de lucht en over de aarde. Ze schaatsten rijzelings op het water en lieten alom, als bellen van een zottekap, hun vreugde dansen op de golfjes. Ze doken óp, steil, tegen de oevers en verrasten in de schaarsche weide de stalgewende koeien, en propten hun, bij grap, wat vlokken hooi van rond de mijterstaken, onder de trage muilen. Ze zwierden weer omhoog, wapperden over het lijze water, langs al de kronkels van de sierlijke oevers en stortten aan de kromme bocht, boven op den berm, in een boschje beuken. Daar woelden ze als kolken rond de gladde schorsen, tuimelden met veerende sprongen van kruin tot kruin, lijk apen, - en de zon lachte. Ineens weer namen ze hun vlucht, steeds onvereend en wispelturig, jokten met een verre zeil en lieten een wasem van blijde stilte onder de beuken hangen.

Uit de lucht kwam toen een naakte kerel, met rooden, blonden boerenkop, traag neergedaald, bij zwaren slag van witte vleugels. Zijn bolle wangen bliezen op de geblutste tuit van een

[p. 165]

geluidlooze trompet. Hij gleed tusschen de boomen, àl zonnigheid, lijk het schimmige gouden en purpere licht der kerkglazen, scheef strijkend langs pilaren. Hij raakte met beide voeten den grond, sierlijk gerecht, de bazuin geheven, het rechter been in boog voor het linker als een pronkende ijdeltuit. En sprak: ‘Beminde parochianen!...’ in de stilte van de wellustige lucht.... Eenden, vlottende beneden den dijk, sloegen, verrast, de albasten witheid van hunne vleugelen stuk, in wanordelijk veeren-gestuif, en gleden in misprijzende reeks naar verdere bochten, steeds met de roode vliespooten het water van zich afstootend, waar nu hun rust gestoord was.

‘... er staat geschreven, zeer beminde parochianen, beter is de droefenis dan de lach, want het droevige gelaat kan een blijde ziel verduiken. Daarom...’ De woorden vielen zonderling, in de leegte rond de beuken en op de stilte van het water, als stukken plaaster uit een kansel op 't plaveisel van een kerk waar geen geloovigen waren. Ze klonken bij vlagen duidelijk en dan weer als gemompel, met tusschenpoozen stilte, waarbij de hemelsche zendeling gebaren maakte en de oogen spalkte. Brokken van de preek waren zacht als de Lente, andere ruw als op het boldershof, andere scherp als in verkiezingstijd. Maar al langs om meer verwijderden ze zich, verdoofd terwijl de forsche engel, met bazuin en veeren, kwijnde tot een schim, om dan te stijgen in de lucht langs de beuken, en slechts in 't geruisch van zijne reis iets te mompelen als eert zwakken vloek.

Daar schoot de wijze lijnvisscher in een onbedaarlijken lach, zoodat hij dreigde te stikken onder de wollen kap, en wakker werd. De doode pijp stak kwalijk nog tusschen de tanden, bitter van smaak. Maar al het licht van den nanoen stond hem voor de oogen, glorierijk. De zon zat in hem zelf, onder de oude plunje, onder 't oude vel; ze glom door zijn gelaat, àl goedheid en verduldigheid, met een wijselijke vreugde in de oogen, nog gevestigd op de lijn en op het stervend wonder van den gedroomden droom.

Een enkele steelsche blik naar links geworpen, waar in het riet een nieuwgekomen visscherstronie, vet en spotziek, roerde kon de heilige gelatenheid van dat geluk niet storen. Zoo bleven ongewijzigd al de trekken en kerven van spier of rimpel in 't gezicht: goedig, droevig masker dat op een blijde ziele lag.

19 April '25.

R.