De Vlaamsche Gids. Jaargang 8

[p. 58]

De werking der strafwetten naar de plaats en naar den leeftijd in België.

I.

Een voor de Vlamingen beschamend feit wordt vermeld in de Statistique Judiciaire de la Belgique over het jaar 1909: op de 2827 tot zware straffen veroordeelden, welke op 31 December 1909 in de gevangenissen zaten, spraken

779 Fransch,

1304 Vlaamsch,

698 Fransch en Vlaamsch,

46 noch Fransch noch Vlaamsch.

Zijn deze cijfers betrouwbaar?

De hoofden der gevangenissen houden hetgeen zij noemen den zedelijken rekendienst van alle veroordeelden welke eene straf van ten minste drie maanden moeten ondergaan, alsook van alle jeugdige misdadigers zonder onderscheid.

Daartoe wordt, door de plaatselijke overheden, een staat van inlichtingen opgemaakt, vermeldende den burgerlijken stand, het beroep, de middelen van bestaan, den godsdienst, het gedrag en de zedelijkheid, den gezondheids- en geestestoestand der opgenomenen, de uitvoerige en volledige opgave der feiten welke tot de veroordeeling aanleiding gaven, en eindelijk, voor de kinderen, of zij eenige school bezochten en welke de graad hunner geleerdheid is.

Geene bijzondere vraag wordt, weliswaar, gesteld ten opzichte der taal of der talen, door de gevangenen gebezigd; maar de verstrekte inlichtingen worden naderhand door de betrokkene personen aangevuld. Er is dus geen reden om de waarheid der hierna verleende mededeelingen, welke van elders bekrachtigd worden, te betwijfelen, daar zij

[p. 59]

van de gevangenen zelven uitgaan en, bij hunne opneming in de huizen van bewaring, met de werkelijkheid getoetst worden.

Wij ontleden nu de hierboven vermelde getallen:

VEOORDEELING TOT	Fransch	Vlaamsch	Fransch en Vlaamsch	Noch Fransch noch Vlaamsch	Totaal
1^o Doodstraf:
Mannen (burgers)	40	55	25		120
Mannen (krijgslieden)	2	1			3
Vrouwen	7	4	3		14
Totalen	49	60	28		137
2^o Levenslangen dwangarbeid:
Mannen (burgers)	49	54	26	5	134
Mannen (krijgslieden)	2	3	1		6
Vrouwen	3	3			6
Totalen	54	60	27	5	146
3^o Tijdelijken dwangarbeid (10 tot 25 jaar):
Mannen (burgers)	88	117	45	2	252
Mannen (krijgslieden)	4				4
Vrouwen	4	8	4		16
Totalen	96	125	49	2	272
4^o Opsluiting (5 tot 10 jaar):
Mannen (burgers)	17	28	16		61
Mannen (krijgslieden)	12	10	9		31
Vrouwen	1	11			12
Totalen	30	49	25		104
5^o Correctioneele gevangenisstraf (3 maanden tot 10 jaar:
Mannen (burgers)	484	911	515	37	1947
Mannen (krijgslieden)	2	12	4		18
Vrouwen	51	64	40	2	157
Totalen	537	987	559	39	2122
6^o Politie gevangenisstraf verhoogd wegens samenloop:
Mannen	2				2
Vrouwen
7^o Strafafdeeling der jeugdige misdadigers:	11	23	10		44
Bijzondere totalen: Mannen (burgers)	691	1188	637	44	2560
Mannen (krijgslieden)	22	26	14		62
Vrouwen	66	90	47	2	205
Algemeene totalen	779	1304	698	46	2827

De plaatsen waar de misdrijven gepleegd werden bevestigen de gegevens welke uit de taal der veroordeelden afgeleid worden.

[p. 60]

Wij treden in geene bijzonderheden, doch vermelden alleen de slotsom:

Antwerpen	453
Brabant	796
Oost-Vlaanderen	342
West-Vlaanderen	415
Limburg	72
Henegouwen	427
Luik	179
Luxemburg	38
Namen	70
Feiten buitenslands gepleegd	35
	2827

Terloops worde nog aangemerkt dat, onder de 2827 gevangenen, de graad van geleerdheid de volgende is:

noch lezen noch schrijven	571
gebrekkig lezen of schrijven	1557
goed lezen en schrijven	508
hooger onderricht	191
	2827

De pas verschenen statistiek over het jaar 1910 bevestigt de hierboven vermelde gegevens.

De 3326 veroordeelden, welke wegens misdaad of wanbedrijf op 31 December 1910 in de huizen van bewaring zaten, werden geklasseerd als volgt:

977	spraken alleen Fransch,
1514	spraken alleen Vlaamsch,
741	spraken Fransch en Vlaamsch,
94	spraken noch Fransch noch Vlaamsch,
3326

Ten opzichte van den graad der geestesontwikkeling zijn de opgaven even ongunstig als te voren:

1^ste graad: noch lezen noch schrijven	668
2^de graad gebrekkig lezen en schrijven	1899
3^de graad goed lezen en schrijven	570
4^de graad hooger onderricht	189
	3326

[p. 61]

II.

In opzicht van den leeftijd, treffen wij de volgende groepen aan:

GROEPEN	Beneden 16 jaar	16 jaar tot min dan 18 jaar	8 jaar tot min dan 21	21 jaar tot min dan 30	30 jaar tot min dan 40
1^o Doodstraf omgezet in levenslangen dwangarbeid:
Mannen (burgers)			11	62	35
Mannen (krijgslieden)			-	2	1
Vrouwen			1	2	2
Totalen			12	66	38
2^o Levenslange dwangarbeid:
Mannen (burgers)			15	58	48
Mannen (krijgslieden)			1	5	-
Vrouwen			3	3	-
Totalen			19	66	48
3^o Tijdelijke dwangarbeid:
Mannen (burgers)			36	120	63
Mannen (krijgslieden)			1	3	-
Vrouwen			2	5	5
Totalen			39	128	68
4^o Opsluiting:
Mannen (burgers)		1	12	27	11
Mannen (krijgslieden)		-	2	28	1
Vrouwen		-	2	4	5
Totalen		1	16	59	17
5^o Correctioneele gevangenisstraf:
Mannen (burgers)		2	150	752	583
Mannen (krijgslieden)		1	1	15	1
Vrouwen	1	3	18	42	44
Totalen	1	6	169	809	628
6^o Politiegevangenisstraf:
Mannen (burgers)				1
Vrouwen
7^o Strafafdeeling der jeuqdiqe				1
misdadigers:	5	36	3
Bijzondere totalen:
Mannen (burgers)	5	39	227	1020	740
Mannen (krijgslieden)	-	1	5	53	3
Vrouwen	1	3	26	56	56
Algemeene totalen	6	43	258	1129	799

GROEPEN	40 jaar tot min dan 50	50 jaar tot min dan 60	60 jaar tot min dan 70	70 jaar en daar boven	Totalen
1^o Doodstraf omgezet in levenslangen dwangarbeid:
Mannen (burgers)	9	3			120
Mannen (krijgslieden)	-	-			3
Vrouwen	7	2			14
Totalen	16	5			137
2^o Levenslange dwangarbeid:
Mannen (burgers)	10	3			134
Mannen (krijgslieden)		-	-		6
Vrouwen		-	-		6
Totalen	10	3			146
3^o Tijdelijke dwangarbeid:
Mannen (burgers)	25	6	2		252
Mannen (krijgslieden)		-	-		4
Vrouwen	-	1			16
Totalen	6	3			272
4^o Opsluiting:
Mannen (burgers)	9	1			61
Mannen (krijgslieden)	-	-			31
Vrouwen	-	1			12
Totalen	9	2			104
5^o Correctioneele gevangenisstraf:
Mannen (burgers)	287	126	41	6	1947
Mannen (krijgslieden)	-	-	-	-	18
Vrouwen	30	13	6	-	157
Totalen	317	139	47	6	2122
6^o Politiegevangenisstraf:
Mannen (burgers)		1		2	2
Vrouwen		-		-	-
7^o Strafafdeeling der jeuqdiqe		1			2
misdadigers:					44
Bijzondere totalen:
Mannen (burgers)	340	140	43	6	2560
Mannen (krijgslieden)		-	-	-	62
Vrouwen	40	16	7	-	2 5
Algemeene totalen	380	156	50	6	2827

[p. 62]

Dus, altijd onder de 2827 personen die op 31 December 1909 vastzaten, waren:

Min dan 16 jaar oud	5 mannen	1 vrouwen.
Van 16 tot min dan 18 jaar oud	40 mannen	3 vrouwen.
Van 18 tot min dan 21 jaar oud	232 mannen	26 vrouwen.
Van 21 tot min dan 30 jaar oud	1073 mannen	56 vrouwen.
Van 30 tot min dan 40 jaar oud	743 mannen	56 vrouwen.
Van 40 tot min dan 50 jaar oud	340 mannen	40 vrouwen.
Van 50 tot min dan 60 jaar oud	140 mannen	16 vrouwen.
Van 60 tot min dan 70 jaar oud	43 mannen	7 vrouwen.
Van 70 jaar en daarboven	6 mannen	0 vrouwen.
	2622 mannen	205 vrouwen.
	Totaal 2827.

Hieruit blijkt dat de jeugdige misdadigers de grootste getalsterkte uitmaken.

Dit verschijnsel wordt nog door andere feiten bevestigd.

Indien wij de veroordeelden volgens den leeftijd verdeelen, zien wij dat, voor de nieuwelingen, de leeftijd van 16 tot 30 jaar een zeer gevaarlijk tijdvak is en dat de recidivisten tusschen 25 en 30 jaar het hoogst getal veroordeelingen ondergaan.

Wij laten hier eene tabelle volgen die de, in 1909, veroordeelden volgens den door hen bereikten leeftijd indeelt.

	MANNEN
	Nieuw opgenomen.	Recidivisten	Totalen
Min dan 16 jaar	70	2	72
Van 16 tot min dan 18 jaar	1448	123	1611
Van 18 tot min dan 21 jaar	3451	1149	4600
Van 21 tot min dan 25 jaar	3937	2984	6921
Van 25 tot min dan 30 jaar	2053	3470	5523
Van 30 tot min dan 35 jaar	1424	2454	3878
Van 35 tot min dan 40 jaar	953	1801	2754
Van 40 tot min dan 45 jaar	715	1221	1936
Van 45 tot min dan 50 jaar	474	721	1195
Van 50 tot min dan 60 jaar	294	405	697
Van 60 tot min dan 70 jaar	368	281	649
Van 70 jaar en meer	65	55	120
Ongekende leeftijd	1	3	4

	VROUWEN
	Nieuw opgenomen.	Recidivisten	Totalen
Min dan 16 jaar	20	1	21
Van 16 tot min dan 18 jaar	528	32	560
Van 18 tot min dan 21 jaar	932	171	1103
Van 21 tot min dan 25 jaar	1273	438	1711
Van 25 tot min dan 30 jaar	1148	769	1947
Van 30 tot min dan 35 jaar	931	671	1602
Van 35 tot min dan 40 jaar	672	577	1249
Van 40 tot min dan 45 jaar	532	431	963
Van 45 tot min dan 50 jaar	334	242	576
Van 50 tot min dan 60 jaar	188	151	339
Van 60 tot min dan 70 jaar	208	109	317
Van 70 jaar en meer	55	14	69
Ongekende leeftijd	7	-	7

Wat den aard der misdrijven betreft, zoo zien wij door andere statistieke opgaven, dat de jeugdige personen zich door hun onstuimig karakter laten meêsleepen en zich voornamelijk schuldig maken aan aanslagen tegen de openbare orde, mishandelingen, diefstallen en strooperijen.

Uit de gegevens die wij hebben meegedeeld, blijkt dat de meeste

[p. 63]

misdrijven worden begaan door jongelieden, van den vroegsten leeftijd af, en dat het toppunt der criminaliteit wordt bereikt door menschen die wel tot hunne meerderjarigheid, doch niet tot den ouderdom van 30 jaar gekomen zijn.

Er dient dus gewaakt te worden om het begaan van strafbare feiten door jongelieden te voorkomen en te beteugelen; doch daartoe zijn het strafrecht en de rechtspleging in strafzaken onvoldoende.

III.

De tenuitvoerlegging der straf kan ongetwijfeld eene heilzame, eene weldoende uitwerking op den misdadiger uitoefenen, door hem van het plegen van verdere misdrijven af te schrikken; maar zij moet er, ten opzichte van kinderen en jongelieden, vooral op berekend te zijn om de gestraften te verbeteren.

De Staat beveiligt zich tegen schadelijke aanrandingen op onderscheidene manieren; namelijk door de straf zoo in te richten:

a) dat de gestrafte niet meer of niet weer kan misdoen, doordat het hem, hetzij voorgoed, hetzij tijdelijk, onmogelijk gemaakt wordt;

b) dat hij niet opnieuw durft misdoen, doordat hij wordt vervaard of bang gemaakt;

c) dat hij niet opnieuw wil misdoen, doordat hij wordt verbeterd.

Tegenover kinderen en jongelieden die voor goede invloeden vatbaar zijn en die eenen langen levensloop voor zich hebben, zal de laatste der drie opgenoemde manieren van strafoplegging hoofdzakelijk gevolgd worden.

De tucht- en de opvoedingsmaatregelen werken voornamelijk volgens c); en, als zij behoorlijk geregeld zijn, kunnen zij veel nuts stichten. Maar dat belet niet, dat de overige middelen van strafbaarstelling ook hunne eigenaardige werking ontwikkelen.

In ons land heeft men misschien al te spoedig en al te zeer, ten opzichte van jeugdige personen, de maatregelen prijs gegeven waardoor, ter bevestiging der algemeene rechtsorde, een leed aan den schuldige wordt opgelegd wegens het door hem gepleegde misdrijf. De

[p. 64]

jeugdige kwaaddoeners worden niet gevoelig meer getroffen in hunnen persoon en in hun vermogen, en worden daardoor niet genoegzaam weêrhouden van het plegen van verdere misdrijven, wanneer de zachtere maatregelen welke tegen hen aangewend worden ze niet tot beterschap hebben gebracht.

Ons strafstelsel tegen jeugdige misdadigers is niet doelmatig; men noemt het niet eens meer een strafstelsel: het zijn maatregelen van bestuur, die genomen worden om de jeugdige personen te verbeteren.

Minderjarigen beneden den leeftijd van 18 jaar, die leegloopen of bedelen, worden ter beschikking der Regeering gesteld om tot hunne meerderjarigheid in eene weldadigheidsschool opgenomen te worden (wet van 27 November 1891, art. 24).

Kinderen onder de 16 jaar die eene overtreding hebben begaan worden ofwel eenvoudig berispt ofwel aan gedwongene opvoeding onderworpen tot den leeftijd van één-en-twintig jaar (ibidem, art. 25).

Blijkt het niet dadelijk, dat deze maatregel of te licht of te streng is? De eenvoudige vermaning brengt geene uitwerking te weeg, en de vastzetting tot de meerderjarigheid toe schijnt wel zeer hard te zijn in geval van onbeduidende feiten; ook werden, volgens de statistiek over het jaar 1909, slechts 14 kinderen op 2711 ter beschikking der Regeering gesteld wegens eene door hen bedreven overtreding.

Klimmen wij hooger op, dan zien wij dat het kind beneden 16 jaar dat, zonder oordeel des onderscheids, een wanbedrijf of eene misdaad heeft gepleegd, van de straf ontslagen wordt, doch dat alsdan plaatsing in een Rijksopvoedingsgesticht kan gelast worden tot den leeftijd van een-en-twintig jaar (art. 72 Sr.).

Heeft het kind integendeel met oordeel des onderscheids gehandeld, d.w.z. heeft het gehandeld met het volle bewustzijn dat het een misdrijf pleegde, dan ondergaat het eene straf welke veel minder is dan de straf, beloopen door de volwassenen (art. 73 en 74 Sr.); maar dan kan de rechter, evenals in het vorig geval, bevelen dat, na beëindiging van den straftijd, de minderjarige in een Rijksopvoedingsgesticht zal opgenomen worden tot zijne meerderjarigheid toe.

Zelfs wordt deze maatregel uitgebreid tot de jongelieden die wel den ouderdom van zestien jaar, doch dien van achttien jaar nog niet hebben bereikt (wet van 27 November 1891, art. 26).

[p. 65]

Daarmêe is het overzicht van de zoogenaamde maatregelen van bestuur ten opzichte van de jeugdige misdadigers afgeloopen.

IV.

In Nederland is sedert December 1905 een heel stel van wetten ingevoerd, waarbij strengere maatregelen kunnen toegepast worden.

Nevens de berisping, noemen wij de geldboete, de verbeurdverklaring, de tuchtschool met of zonder proeftijd, de voorziening in de opvoeding van regeeringswege.

Geldboete is de straf die opgelegd zal worden, wanneer de rechter de berisping te licht, doch tuchtschoolstraf (die ten minste eene maand duurt) te zwaar acht.

Plaatsing in de tuchtschool is de straf bestemd voor jeugdige personen die niet zedelijk bedorven, verwilderd of verwaarloosd zijn, doch bij welke, wegens hunne tuchteloosheid en weerbarstigheid, wegens hun gebrek aan gevoel voor behoorlijke orde in de samenleving, eene krachtige reactie gewenscht is. Van de bijzondere straffen voor jeugdige personen is de tuchtschool de zwaarste. De tuchtscholieren worden aanvankelijk in afzondering geplaatst; daarna wordt de verpleging gemeenschappelijk, doch immer onder streng toezicht.

De dwangopvoeding kan geschieden in een Rijksopvoedingsgesticht, in een particulier gesticht of in gezinsverpleging; doch deze laatste maatregel wordt nooit onmiddellijk van Regeeringswege toegepast, maar steeds door tusschenkomst eener particuliere vereeniging, stichting of instelling.

Door de eigenaardige inrichting van de tuchtschool, alsook door de overige afwijkingen van ons strafstelsel, zal de Nederlandsche wetgeving er misschien in gelukken om het kwaad te keer te gaan dat woekert onder de jeugd, welke zich door verkeerde invloeden laat misleiden en welke niet krachtdadig genoeg is om daaraan te weerstaan.

Doch het strafrecht en de strafrechtspleging zijn op zichzelven niet voldoende om dit doel te bereiken. Van de maatschappelijke hervormingen verwachten wij veel meer heil dan van de dwangmaatregelen.

De gedwongene opvoeding, door den Staat verleend, is een uit-

[p. 66]

stekende maatregel om het kind te verbeteren; maar, om er van te genieten, moet het een misdrijf hebben gepleegd.

‘Combien d'autres enfants, plus contaminés, schrijft M^r. Louis Albanel, onderzoeksrechter, te Parijs⁽¹⁾, sont laissés en butte à toutes les sollicitations malsaines jusqu'au jour où ils commettent le méfait permettant de s'occuper d'eux, parce qu'ils ont pu jusque-là échapper à l'intervention judiciaire, soit que les actes précédemment accomplis par eux n'aient pas été découverts, soit que ces actes ne soient pas réprimés par les lois. Pour ces enfants il faut créer une médication préventive, destinée à éviter l'éclosion du mal criminel. Le patronage dans la familie, exercé par des personnes honorables, avisées et dévouées, peut rendre des services énormes à la cause de la préservation sociale qui nous occupe. La chose est possible, nous l'avons tentée en instituant, en 1900, notre Patronage familial, qui a reçu la visite, chaque année, de plusieurs centaines de parents venant, tout éplorés, demander notre appui, nos conseils et notre intervention auprès d'un enfant indiscipliné.’

Bij ons heeft de gemeenteoverheid wél het recht om de kinderen, wier gedrag te wenschen overlaat, in een Rijksopvoedingsgesticht te doen opsluiten. Doch van dezen maatregel wordt een zeer spaarzaam gebruik gemaakt; er wordt niet behoorlijk gewaakt tegen het vóórkomen van strafrechtelijke vervolgingen, daar de kosten der opneming, wanneer deze door het College van Burgemeester en Schepenen wordt uitgelokt, voor een goed deel ten laste van de gemeentekas vallen (wet van 27 November 1891, art. 2, 3, 24, 33, 34 en 35).

De particuliere liefdadigheid alleen zorgt er voor dat verwaarloosde kinderen somtijds aan hunne ouders onttrokken worden; en in enkele gevallen gebeurt het dat eene rechtsvordering te dien einde ingesteld en door de rechtbank toegewezen wordt.

(1) La prophylaxie du crime, in den “Journal du ministère public”, 1910, blz. 97.

V.

In Nederland, voorziet de wet dat, wanneer de ouder ongeschikt of onmachtig is om zijn plicht tot verzorging en opvoeding te vervul-

[p. 67]

len, de ontheffing uit de ouderlijke macht door den voogdijraad of den Officier van Justitie (Procureur des Konings) aan den rechter kan aangevraagd worden; de rechter kan ook ambtshalve de ontheffing uitspreken.

Ongeschiktheid is dan aanwezig wanneer de persoonlijke eigenschappen van den ouder hem het nakomen zijner plichten onmogelijk maken, als in geval van zielsziekte, gebrekkige ontwikkeling der verstandelijke vermogens, lichamelijke zwakte of krankheid. Doch ook eigenschappen van het kind die eene bijzondere behandeling vergen, als onwilligheid en nervositeit, kunnen gronden van ongeschiktheid uitmaken.

Onmacht om den plicht tot verzorging en opvoeding te vervullen zal veeleer op uitwendige omstandigheden berusten, bijv. voortdurende afwezigheid, uit het gezin, van den ouder uit hoofde van zijne betrekking; verplicht verblijf van het kind elders.

Indien de ouder, dien het geldt, zich tegen de opheffing verzet, kan deze niet worden uitgesproken; doch kan de ontzetting geboden worden.

De ontzetting kan slechts met inachtneming der navolgende regelen door de rechtbank uitgesproken worden:

1^o Zij moet door 't belang van het kind gevorderd worden.

2^o Zij kan worden aangevraagd, wanneer het de ouderlijke macht betreft, door één der ouders ten opzichte van den ander; wanneer het eene voogdij geldt, door den toezienden voogd; en, in allen gevalle, ook door een bloedverwant of een aangehuwde tot den 4^en graad ingesloten, door den voogdijraad en door het Openbaar Ministerie.

3^o Een bepaalde grond, hierna genoemd, moet aanwezig zijn, te weten:

a) Misbruik van macht door ouder of ouder-voogd, wanneer hun een bepaald handelend optreden jegens het kind kan verweten worden, bijv. mishandeling, het uit bedelen sturen, het kind in een ongezond of gevaarlijk bedrijf doen werken, het tot kunstenmaken bezigen niet door noodzaak, maar uit luiheid.

b) Grove verwaarloozing van de verplichting tot onderhoud en opvoeding, wanneer de ouders handelingen verzuimen of zich van

[p. 68]

handelingen onthouden die zij moeten doen, wanneer bijv. zij anders dan uit nooddruft de kinderen verstoken laten van wat voor hun onderhoud en opvoeding noodig is. Het woord grof moet den rechter waarschuwen, dat niet voor feiten van geringe beteekenis de ontzetting mag worden uitgesproken.

Onderhoud bestaat in de stoffelijke zorg voor het kind, niet alleen voor het gezonde, doch ook voor het zieke kind; wordt dus bij ziekte de verpleging verzuimd, dan is daarom ontzetting gewettigd.

Grove verwaarloozing der opvoeding bestaat in verwaarloozing van de geestelijke ontwikkeling: de kinderen laten zwerven en slenteren, in slecht gezelschap laten verkeeren, het niet nakomen van de bepalingen der Leerplichtwet, het geven van een slecht voorbeeld in taal en daden, zede- of bandeloosheid.

c) Slecht levensgedrag, zelfs wanneer het bij de buitenwereld niet bekend is, van den oogenblik af dat vast staat dat aan de kinderen een schouwspel en voorbeeld van verkeerdheden wordt gegeven. Het slecht gedrag moet blijken uit feiten welke van buitenaf waarneembaar zijn en welke inderdaad door buren en kennissen, die het uitbrengen en getuigen, waargenomen werden.

Zelfstandig onderzoek van den voogdijraad of van het Openbaar Ministerie in het gezinsleven zou niet gebillijkt worden; zij hebben er ook niet de wettelijke bevoegdheid toe.

d) Onherroepelijke veroordeeling van den ouder

1^o tot eene vrijheidstraf van twee jaar of langer,

2^o wegens bepaalde misdrijven tegen een aan zijne macht onderworpen minderjarige,

3^o wegens het opzettelijk deelnemen aan eenig misdrijf met een aan zijn gezag onderworpen minderjarige.

VI.

Nevens deze maatregelen van maatschappelijke veiligheid, zijn er nog vele andere welke dienen meê te werken om de kinderen te ontwikkelen en tot goede burgers op te leiden.

[p. 69]

Eerst en vooral noemen wij de school waarin ook ter dege op de opvoeding en de karaktervorming nadruk moet worden gelegd, en welke moet bezocht worden totdat de kinderen ten minste den leeftijd van 14 jaar hebben bereikt. De kennis welke zij in de school hebben verworven zal hen in staat stellen, wanneer zij tot volwassenen zijn opgegroeid, om zich in hun vak theoretisch te volmaken, om genot te vinden in leerrijke, boeiende lectuur. Alzoo toegerust tot den struggle for life, zullen de jongelui uit de kroegen blijven en zich niet meer overleveren aan uitspattingen van allerlei aard, waarvan de gevolgen verderfelijk zijn.

De jury van een Fransch departement (Meurthe et Moselle) stelde, na den zittijd van Augustus 1910, een verzoekschrift op waarbij aan de Regeering werd gevraagd de hand te houden aan de zorgvuldige uitvoering der Leerplichtwet, ‘la majeure partie des crimes [ayant] pour auteurs des ignorants, privés, dès 1'enfanoe, d'instruction et d'éducation, et l'ignorant [étant] un être livré à ses instincts sans règle ni frein.’

Wie op de schoolbank zit heeft meer kans dan een ander om van de misdadigersbank afgehouden te worden.

Het lager onderwijs behoort, opdat het die vruchten kunne dragen welke men er mag van verwachten, door andere maatregelen volledigd te worden. Zooals M^r. Albanel het schrijft: ‘A l'école, les cantines scolaires et les classes de garde ont arraché à la rue de nombreux enfants livrés à eux-mêmes pendant que les parents sont à l'usine ou à l'atelier, sans compter que beaucoup manquent l'école, malgré les lois imposant l'obligation scolaire, dont l'application est si relâchée.’

Voor achterlijke en zwakzinnige kinderen dient ook gezorgd te worden.

Het vakonderwijs is de vollediging van de lagere school; het is van aard om veel nut te stichten. Men voelt, overal en in steeds klimmende mate, dat het onderwijs op de lagere school eerst dan voldoende uitslagen leveren zal, ingeval het eens geleerde wordt vastgehouden, aangevuld en ook toepasselijk gemaakt op het bedrijf, met welks uitoefening men zijn brood moet verdienen.

Wanneer het kind van den werkman de school verlaat, dan

[p. 70]

worde het in de gelegenheid gesteld om de aangeworven kennis vruchtbaar te maken voor het leven met het oog op het bedrijf of het ambacht dat het voornemens is uit te oefenen.

De jongens moeten op de ambachtsschool leeren begrijpen wat grondige opleiding, geoefendheid en juiste opvatting in het werk beteekenen. De teekenschool roepe de sluimerende krachten van enkelen te voorschijn, en wekke bij allen het vermogen om zich de dingen, die zij zien, juist voor te stellen en daarom ook nauwkeurig na te maken.

Het meisje, dat heeft leeren naaien en breien, ga nu naar de inrichting, waar deze bij uitstek practische kunst wordt voortgezet, opdat zij later haar eigen kleederen en die van de leden van haar toekomstig gezin, niet alleen verstellen, maar ook maken kan.

Voor den jeugdigen landbouwer, evenals voor de aanstaande boerin, moge herhaling van het op de lagere school geleerde plaats hebben, doch met bijzondere toepassing op land- en akkerbouw, veeteelt en zuivelbereiding. Geen ingewikkeld landbouwonderwijs, doch eenvoudig practische aanwijzingen door het hoofd der school in daartoe doelmatig ingerichte lessen gegeven, is dringend noodig. In den winter kan dit onderwijs door cursussen, ook voor volwassenen toegankelijk, worden aangevuld.

Zulk eene vermeerdering van kennis door voorbereidend en voortgezet, practisch ingericht onderwijs, dat den jongen en het meisje de middelen leert kennen om in den strijd om 't bestaan te volharden is een eerste eisch van onzen tijd⁽¹⁾.

De statistiek bewijst, in Nederland, dat weinig leerlingen van ambachtsscholen en dergelijke inrichtingen in de tuchtscholen worden opgenomen; dit verschijnsel is wel eene aanwijzing hoe noodig het is aan jongelui van 12 tot 16 jaar, na 't verlaten der school, ruime gelegenheid tot geregelden arbeid, in afwisseling met onderwijs, te verschaffen.

Leesbibliotheken, voordrachten, muziek, tooneelspelen zijn zoovele middelen om de zeden en de gewoonten van ons volk te verbeteren, om zijn arbeidsvermogen te verheffen en zijn levensstandaard te verhoogen.

(1) De Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, haar werken en streven naar de behoeften des tijds, door J. Bruinwold-Riedel, Amsterdam. 1890.

[p. 71]

Begrippen van voorzorg en beleid aan te kweeken door het oprichten van spaar- en hulpbanken, door het aangaan van verzekeringen tegen ongelukken, invaliditeit, ouderdom, door de verbetering der arbeiderswoningen, dat alles zal meêwerken om den zedelijken welstand van den werkman te vermeerderen en daardoor zijn besef van eigenwaarde op te wekken, zoodat hij zich onthoude van het plegen van misdrijven en zich eene waardige plaats in de samenleving, ook voor de toekomst, trachte te veroveren.

Veel goeds kan door de oplossing van de maatschappelijke vraagstukken worden tot stand gebracht om het klimmen der criminaliteit bij de jeugd te stuiten.

Voor een deel werd die taak reeds ter hand genomen, doch er valt nog meer te doen om het bewustzijn op te wekken, dat in dezen arbeid eene levenstaak van de maatschappij en van hare leden is gelegen.

H. de Hoon.