Vestdijkkroniek. Jaargang 2006

[p. 62]

Brief van Willem G. van Maanen aan Wim Hazeu

Leusden, 3 maart 06

Beste Wim,

Hoog tijd om je eens te zeggen hoezeer ik onder de indruk ben van je Vestdijk. Ik weet niet wie ik meer moet bewonderen, jou of hem. Nu ja, onvergelijkbare grootheden natuurlijk, maar wie de meester zo op de voet volgt zonder zijn hondje te worden, wie zo onafhankelijk blijft als hij de ander zo in hart en nieren proeft, die verdient in elk geval het compliment dat hij op het niveau van de vakman verblijft die de ware biograaf verraadt.

Hoe je het klaarspeelt de hoeveelheid materiaal die je hebt weten te verzamelen in gelid te krijgen is mij een raadsel. De lezer die ik ben wordt niet overvoerd, hij krijgt alles keurig opgediend en blijft nieuwsgierig en verlangend naar wat volgt. Hij wordt niet teleurgesteld, je boek beweegt zich in stijgende lijn, en halverwege denk ik al dat het maar niet moet ophouden. Dat komt ook, geloof ik, omdat het raadsel dat Vestdijk is steeds geheimzinniger wordt: hoe meer je van hem openbaart hoe geslotener hij wordt. Hoe heeft die man het in godsnaam voor elkaar ge kregen dat oeuvre bijeen te krijgen. Ja, superieure intelli gentie, vermogen tot concentratie, snelheid in opnemen en ver werken, geloof in zichzelf (dat vroeg ik me dikwijls af, of hij nooit aan zichzelf twijfelde, en het deed me haast plezier toen je hem er met zijn eigen woorden op wist te betrappen), en dan is er iets, denk ik, wat hem moet hebben geholpen of bezield: dat hij zichzelf als een ambachtsman beschouwt, literatuur als een vak dat moet worden geleerd en gewetensvol beoefend, zonder zich te laten afleiden door wat anderen, en dat zijn zowel de lezer als de collega's, ervan denken. Overigens, dat is me wel opge vallen, hoe goed hij in het begin is opgevangen door schrijvers als Ter Braak en Du Perron, wel iets om jaloers op te worden, jaloers ook op de tijd waarin zoiets blijkbaar kon, zonder enige jaloesie de métier. Die twee hebben hem meteen herkend als de man die de literatuur een eindje op weg kon helpen.

De leesbaarheid van je biografie wordt aanzienlijk bevorderd door de vorm die je eraan hebt gegeven. De inlas van de intermezzi is een vondst, en dan is er de afwisseling tussen beschrijvend en vertellende stijl die het geheel verlevendigt. Ik heb me met menige anecdote en ‘vertelling’ vermaakt, en zie er hier en daar beslist aanleiding tot een kort verhaal in, je beschrijving bijvoorbeeld van zijn aankomst in die Lunterense inrichting, of de viering van zijn verjaardag, wanneer hij het na een

[p. 63]

kwartiertje voor gezien houdt en zijn gasten alleen laat om zelf aan het werk te gaan. Wonderbaarlijk, schokkend ook wel, vind ik zijn gedrag als min naar. Daarin is hij nauwelijks volwassen, gesteld overigens dat volwassenheid in liefdessituaties een eis of voordeel zou zijn. Maar hij is daarin op sommige ogenblikken werkelijk onder de maat, en voor de partner beslist teleurstellend. Het werk gaat voor het meisje, die platvoerse uitdrukking zou je op hem kunnen toepassen, maar daarmee ga je dan toch voorbij aan de spanningen en conflicten waaronder hij in bepaalde liefdessituaties moet hebben verkeerd (en zijn geliefden niet minder). Dit zal wel een van de raadsels blijven die hem in zekere zin ongrijpbaar maken, en het is een van je verdiensten dat je ook niet hebt geprobeerd een oplossing aan de hand te doen. Het raadsel van de man die een roman, en niet de slechtste, in een paar weken kon schijven, is in je biografie raadsel gebleven, en zo hoort het.

Een enkele opmerking nog: ik had wel gewild dat de biograaf zelf iets meer van zijn gevoelens had laten blijken. Hoe dicht je hem ook bent genaderd, je blijft toch op zekere afstand, en laat de lezer in het ongewisse over je eigen verhouding tot de man die je zo zorgvuldig tot in details beschrijft. Maar misschien is dat de houding die de biograaf moet aannemen?

Beste Wim, mijn complimenten. Deze biografie is beslist niet de minste van de drie, vier (Escher inbegrepen) die je hebt gemaakt. Je zult het nu wel druk hebben met lezingen, voordrachten, ont moetingen, en van een uurtje bij de Generaal zal wel niet veel komen. Mijn dochter die in Soest woont attendeerde me op een lezing die je daar in de bibliotheek gaat geven, maar daar wil ik je niet lastigvallen. Laat maar eens horen als je tijd kunt vinden voor een schrijver die al blij is als hij anderhalve bladzij per dag uit zijn pen krijgt en die de dag daarop alweer halveert. Nee, een Vestijk wordt hier niemand meer.

Hartelijk,

Pim