Vestdijkkroniek. Jaargang 2005

[p. 59]

dat niet louter een toeval ons vereenigde...¹
Maandschrift Forum in de digitale bibliotheek Dick Vestdijk

Roestvlekjes

Sinds februari van dit jaar kunnen we de complete tekst van de vier jaargangen Forum, maandschrift voor letteren en kunst ook via de computer lezen². Wat een plezier om de teksten uit dit roemruchte tijdschrift niet meer her en der in bloemlezinkjes, geciteerd in columns of aangehaald in dikke biografieën te hoeven zoeken, hier staat nu alles weer bij elkaar! Natuurlijk met een andere look en feel, dat spreekt voor zich. In 1980 bracht uitgeverij Reflex uit Utrecht een fotomechanische herdruk van Forum, waaruit de hernieuwde belangstelling voor de oorspronkelijk tussen 1932 en 1935 uitgegeven ‘maandschriften’ bleek. De oorspronkelijke exemplaren zijn tegenwoordig veelal door roestvlekjes of ander tijdseffect op papier en inkt ontsierd. Voor de digitalisering³ heeft het team van DBNL (Digitale bibliotheek der Nederlandse letteren) een exemplaar van de Reflex uitgave uit de Universiteitsbibliotheek Leiden gebruikt. Deze is waarschijnlijk losgesneden en bladzijde voor bladzijde onder de scanner gelegd.

Politiek

Behalve literair was Forum ook een politiek tijdschrift, of stak althans een politieke stellingname niet onder stoelen of banken. ‘Aan hun houding tegenover het fascisme pleeg ik tegenwoordig mijn vrienden te herkennen. Geven zij ook maar een millimeter toe aan de vereering van bazaarhelden, dan geef ik hen als vrienden op,’ stelt Menno ter Braak. Hij vergelijkt de cultuur met de politiek: ‘Zelfs onze middelmaat is lager dan die van andere volken, zelfs onze Mussert is ridiculer dan Mussolini:’ Deze twee citaten zijn gevonden door in de algemene zoekmachine van de DBNL site, te zoeken op ‘Forum Fascisme’ en ‘Forum Mussert’. Nadeel is dan wel dat je vanuit een zoekresultaat niet direct kan zien in welk nummer van Forum de artikelen hebben gestaan. Alleen door te kijken naar de URL (het internetadres) https://www.dbnl.org/tekst/_for003193401_01/_for003193401_01_0170.htm is af te leiden dat het uit 1934 afkomstig is. De overige cijfers lijken geen logische indeling van het tijdschrift zelf voor te stellen. Vanuit een individueel stuk in de digitale versie zou de navigatie binnen het tijdschrift verbeterd kunnen worden.

Else Bohler

Van S. Vestdijk vinden we in de vierde jaargang ‘Böhler, Duitsch Dienstmeisje’, in 12 afleveringen. Ook hier komt de politieke actualiteit, enigszins vermomd, te voorschijn:

‘In diesem Fall schlägt Freud - psst, ist ja verbrannt - schägt der Künkel Ersatzwörter vor, andere Worte wohlgemerkt, die mit dem einschlägigen Wort Ähnlichkeit besitzen. Also? Wie? Versuchmal. Na? Vö...? Schw...? Fôô...?’

Onder dit listige geprevel door trachtte hij mij in een hoek van de cel te drijven, met langzame, overredende boksersbewegingen, die al zijn gewrichten in beslag namen.’ (uit de eerste aflevering). Het ‘schägt’ is niet een over het hoofd geziene verschrijving van het OCR programma (Online character recognizing) waarmee een afbeelding van een tekst wordt omgezet in digitale code. Het staat werkelijk zo op bladzijde 14 van de vierde jaargang I, 1935. In de eerste druk van de boekuitgave is deze fout niet meer te vinden, kennelijk gecorrigeerd door de auteur. Verder zijn er in DBNL van Vestdijk nog te vinden https://www.dbnl.org/auteurs/auteur.php?id=vest002

De Gestelsche liederen en Bericht uit het hiernamaals. Genoeg materiaal voor navorsers om te kijken naar tekstverschillen, en voor nieuwe generaties lezers om kennis te maken met de literatuur uit 1930-1970.

1 Citaat dat niet louter een toeval ons vereenigde uit Ter inleiding, Forum, Jrg. I.

2 Te vinden op http://www.dbnl.nl/ - Zoeken - Op beschikbare titels literatuur - Alfabetisch op titel http://www.dbnl.nl/tekst/_for003foru00/

3 Uit het colofon op de website:
‘2005-02-10 conversie van het bestand naar TEIxLite.
Dit bestand biedt, behoudens een aantal hierna te noemen ingrepen, een diplomatische weergave van de eerste jaargang van het tijdschrift Forum uit 1932, onder redactie van Menno ter Braak, E. du Perron en Maurice Roelants. Voor de digitalisering is gebruik gemaakt van de fotomechanische herdruk uit 1980.
redactionele ingrepen
Pagina 399 en 400 waren ingebonden na p. 35 en p. 36, binnen het julinummer van Forum, terwijl de pagina's bij het slot van het juninummer horen. Daarom zijn ze in de digitale editie voor p. 35 geplaatst.’
En nog voor de liefhebbers, wat betreft TEIxLite: dit is een subset van de ‘TEI guidelines’, en dat is ‘an international and interdisciplinary standard that facilitates libraries, museums, publishers, and individual scholars represent a variety of literary and linguistic texts for online research, teaching, and preservation.’
http://www.tei-c.org/ met op die website ook een vermelding van Universiteit Leiden http://www.tei-c.org/Sample_Manuals/leiden.html waar staat: ‘TEIxLite is an extensible markup language (XML) version of the TEI Lite document type definition.’