Vestdijkkroniek. Jaargang 2004

[p. 59]

Rubrieken

De redactie van de Vestdijkkroniek meent dat de lezers gebaat zijn bij alle over Vestdijk beschikbaar komende informatie. Tenslotte is Vestdijk nogal eens in het nieuws, duiken er feiten op of valt de naam Vestdijk in een onverwachte context. De Vestdijkkroniek achten wij bij uitstek de plaats waar die informatie bijeengebracht kan worden. Te denken valt ook aan de signalering van artikelen in tijdschriften en dagbladen, recensies, herdrukken, boeken over Vestdijk, berichten over veilingen, uitgeversrestanten en dergelijke. De lezer kan in de rubriek gevraagd / gezocht zijn of haar wensen en vragen kenbaar maken.

Uit tijdschriften, dagbladen en verder

Bij uitgeverij Waanders in samenwerking met de KB is het Literatuurboek verschenen. Hierin worden ook twee titels van Vestdijk besproken. Kees Thomassen schrijft over Terug tot Ina Damman ‘dat het een boek is dat iedereen eigenlijk een keer gelezen zou moeten hebben’ en over het thema eerste liefde: ‘Vrijwel altijd blijkt de essentie niet te liggen in de persoon op wie je je “toevallig” verlieft, maar in de ervaring dat je tot zulke gevoelens in staat bent.’ De glanzende kiemcel, beschouwingen over poëzie, wordt behandeld door Ingeborg Verheul. Het boek is een bundeling van de lezingen die Vestdijk in het kamp St. Michielsgestel hield over de ‘het wezen en techniek van de poëzie’. De bundeling verscheen in 1950 en de titel geeft volgens Verheul ‘precies weer waartoe poëzie tot in essentie is terug te brengen: een glanzende kiemcel.’

In de Volkskrant van 5 december stond het bericht dat Vestdijks brieven aan Gerard Reve gebundeld zullen worden. Het boek zal bestaan uit uitgebreide brieven en een briefkaart die Vestdijk aan Reve schreef. De inleiding wordt geschreven door Kees Fens. Vestdijk was erg enthousiast over Reve's De Avonden, zoals bleek uit zijn brief aan zijn jonge collega: ‘Ik zal u niet zeggen hóe mooi ik het vind.’

De fondslijst van Uitgeverij Plantage bevat het werk Het dilettantenmasker afgelegd. Vestdijk en de muziek van Emanuel Overbeeke. Kosten 11 Euro.

De Volkskrant van 3 oktober besteedt aandacht aan het verschijnen van de vijftigste Willem Brakman. Aleid Truijens kaart nog even de invloed van die andere veelschrijver, Vestdijk, op het vroege werk van Brakman aan. Als het even meezit zal Brakman het record van Vestdijk, dat op 52 romans staat, nog breken. Brakman is tenslotte nog zeer jeugdig.

Ook Arjen Fortuin wijdt in de NRC een artikel aan Brakman waarin Brakman over Vestdijk zegt: ‘Ik ben geen schrijver als Vestdijk. Die maakte uittreksels en, als het boek dik was, daarna weer uittreksels van zijn uittreksels.’ Ook vertelt hij hoe een verhaal dat hij voor Nol Gregoor geschreven had, die het op zijn beurt aan Vestdijk voorlas, leidde tot zijn debuut: ‘Vestdijk vond het prachtig. Zo is het begonnen’, aldus Brakman.

In een bespreking van de door de Fries Tsjêbbe Hettinga geschreven bundel Platina de zee haalt Guus Middag in de NRC van 21 november Vestdijk aan als het gaat over ‘rijmverdoezeling’, een door Vestdijk verzonnen term. ‘Vestdijk spreekt in zijn lezingenserie De glanzende kiemcel van “het interessantste onderwerp uit de gehele rijmtheorie”, juist vanwege de dubbelzinnige houding die eraan ten grondslag ligt: het rijm dankbaar willen omarmen en er tegelijk afscheid van willen nemen.’

Ter gelegenheid van de Poëziedag 2004 publiceerde de NRC op 31 oktober een door Pieter Steinz bedachte poëziequiz. Vestdijk werd vereerd met een foto en figureerde als mogelijk goed antwoord op een van de vragen:

‘Kaarsrecht, twee kruitvlekken onder de neus’ Welk filmheldengedicht begint met deze regels?

a)	‘Asta Nielsen’ van Paul van Ostaijen
b)	‘Portret van Olivia de Havilland’ van Jules Deelder
c)	‘Chaplin’ van Simon Vestdijk
d)	‘Pathe-baby’ van Jan Kuijper

De quiz werd op 14 november herhaald.

[p. 60]

U hebt de uitslag van de ‘Heldenpoëziequiz’ kunnen lezen op 30-01-04.

In de Filmkrant van het Utrechts Nieuwsblad van september 2003 vertelt acteur Stijn Westenend in een door hem geschreven column dat hij ‘zowel op toneel als voor film en televisie verscheidene rollen en hoofdrollen heeft mogen vertolken zoals in de prachtige televisiefilm Ivoren Wachters...’

In de rubriek Kortaf in Nederlandse Letterkunde, jaargang 8 nummer 4, december 2003, bespreekt Hans Anten de uitgave Je bent een onmogelijke man!, de briefwisseling tussen Vestdijk en Johan van der Woude 1939-1969, lovend. Het boek werd bezorgd door Tim Duyff met medewerking van Ton van Deel en is een uitgave van het Letterkundig Museum in Den Haag.

In het artikel Nobelwaardig 1: Hella Haasse in de NRC van 29 augustus refereert Margot Dijkgraaf aan Vestdijk. Ze schrijft: ‘Is Haasse een “typisch Nederlands auteur”? Nee, verre van dat. De prachtige, doorwrochte essays die ze schreef over Vestdijk (waaronder een tekst die ze schreef als aanbeveling voor het Nobelprijs comité), over W.F. Hermans...zijn evenzovele zoektochten naar verwante geesten.’

Ook het literair-historische tijdschrift ZL doet een duit in het zakje. In nummer 3 gaat Maaike Kramer in op de geschiedenis van het prozatijdschrift De Tien. Vestdijk werd ook uitgenodigd om toe te treden tot de redactie en om de vergadering van 13 december 1945 bij te wonen. Vestdijk die niet op de stichtingsbijeenkomst aanwezig was, schreef aan Van der Woude dan ook op 18 december van dat jaar: ‘Het decemviraat, of de “tienmannen” lijken mij een heterogene, maar krachtige verzameling.’ Vestdijk stuurt de eerste vier hoofdstukken van De vuuraanbidders in die alle vier worden opgenomen. Er staat ook een foto in van Vestdijk met hond en Van der Woude voor Vestdijks huis in Doorn. Sjoerd van Faassen verhaalt in ZL nummer 4 van Vestdijk als kandidaat-redacteur van De Stem. Geïllustreerd met foto's van Vestdijk alleen en samen met J. Greshoff en Jan van Nijlen (redactie van Groot Nederland) naast foto's van de omslagen van Groot Nederland en De Stem met o.a. Vestdijks naam.

Naar aanleiding van Joost Zwagermans veertigste verjaardag is er een bundel met opstellen over zijn werk verschenen onder de titel Standplaats Zwagerman. Maarten Doorman wijdt er een artikel aan in de NRC van 14 november. Ook Vestdijk komt enkele malen in het artikel en in de bundel aan bod. Doorman vindt dat Arie Storm overtuigend in zijn opstel aantoont dat ‘Zwagermans fictie geen sociale reportage is, ondanks het decor van een hedendaags Nederland, maar eerder een “taalbouwsel”, zoals Storm illustreert met de verwantschap tussen Zwagermans Vals licht en Vestdijks De dokter en het lichte meisje.’

Verder worden enkele ‘ontsnappingskunstenaars’ vergeleken: ‘Otto Vallei uit Chaos en rumoer gaat uiteindelijk op in een wellicht denkbeeldige dubbelganger, een hilarische verdwijntruc die Vestdijks De redding van Fré Bolderhey naar de kroon steekt.’

De tweede Albert Verweylezing van Kees 't Hart uitgesproken op donderdag 13 november in het Academiegebouw in Leiden werd gepubliceerd in de NRC van 21 november. Kees 't Hart verwijst meerdere keren naar Vestdijk en stelt naar aanleiding van Robert Graves The White Goddess (1946) dat ook het werk van Vestdijk analyseerbaar is met Gravesiaanse begrippen...zijn werk (Vestdijk) is op te vatten als een poging toe te geven aan de verlokkingen van het magische en bedwelmende. Het tekort is het tekort aan het magische. Vaak plaatst Vestdijk zijn romans in een setting waarbinnen een dergelijke problematiek bijna natuurlijk van de grond kan komen. Hij banaliseert het mythologische en plaatst, liefst tegelijkertijd, de banaliteit van het dagelijkse bestaan in een mythologische context.’

Willem Wirtz gaat in de Volkskrant van 21 november in de rubriek InDruk in op het wel en wee van het auteursrecht. Ook columniste Lisa Kuitert komt aan het woord: ‘in de praktijk is de Auteurswet heel duidelijk, maar er zijn veel grensgevallen. In de jaren vijftig had je De dokter en het lichte meisje van Simon Vestdijk, en er zou toen een boek verschijnen dat heette: De dochter van het het lichte meisje. Dat mocht niet. Als iemand het nu zou uitgeven, zou niemand zich eraan storen.’

Het Noord Nederlands Toneel speelt onder regie van Koos Terpstra het stuk Pygmalion van Bernard

[p. 61]

Shaw. U weet wel van My Fair Lady. Prof Higgins leert het bloemenmeisje niet alleen het ABC en de manieren die gelden in de klassenmaatschappij in het begin van de 20^e eeuw, maar ook onderhoudt hij haar over de ‘taal van Vondel en Vestdijk’ (t/m 10/4 op tournee in Nederland).

De Beurs van Kleine Uitgevers, die voor de 26^ste keer werd gehouden op 21 dec. j.l., was voor Ron Rijghard in de NRC van 24-12 aanleiding om kritisch te schrijven over de teloorgang van ‘een van de grootste schrijvers van de twintigste eeuw.’ Het feit dat Mieke Vestdijk handgemaakte boekjes moet uitventen op markten en beursen stemt droef. Immers, de uitgeverijen zijn karig in het heruitgeven van zijn kroonjuwelen zoals Ivoren Wachters, De Glanzende Kiemcel of Terug tot Ina Damman. ‘Nederland is in de greep van de lachcultuur’, schrijft Rijghard. Daar is geen plaats voor ‘een angstpsycholoog en zielvorser als Vestdijk’. Op de radiozender 747AM was op 30-10-03 Mieke Vestdijk te horen in een interview over haar werk als kleine uitgever.

NRC-columnist Frits Abrahams bracht op 16-12 het boek 100 schrijvers maakten een keuze uit eigen werk (1970) onder de aandacht van zijn lezers en herinnerde ons zo aan Vestdijks favoriet De Koperen Tuin.

www.literairnederland.nl is het forum voor literatuurdiscussies. Misschien wel idee om eens aan te klikken. De naam Vestdijk is hier nog geen onbekende, mede dankzij de aanwezigheid van Gert Jan Kleinrensink op de achtergrond.

16-12 is er nieuws voor literair Nederland. Reve krijgt een eigen museum in de nieuwe bibliotheek van Amsterdam die uitzicht gaat bieden over Amstel en IJ. Vestdijks literaire nalatenschap heeft zijn plek al in het Letterkundig Museum, stofzuiger en al.

RADIO

Op 31 mei in de TROS-Nieuwsshow vertelde Martin Ros dat hij Brecht en Vestdijk in de schuur verstopte. Van zijn moeder mocht hij alleen westernstories en Karl May lezen. Ook de dame van de uitleenbalie van de bibliotheek was geen groot adept van Vestijk. Zij reageerde verschrikt toen Ros naar Vestdijk vroeg: ‘Die vieze man?’ In de TROS-Nieuwsshow van 2 augustus bespreekt Martin Ros het brievenboek Van der Woude-Vestdijk. Volgens Ros was Van der Woude net zo goed als Vestdijk. In Opium van de Avro op 3 augustus wordt in een gesprek met W.G van Maanen een radiofragment herhaalt van 10 februari 1979 waarin Van Maanen een In Memoriam wijdde aan Johan van der Woude: ‘Hij stond in de schaduw van Vestdijk.’ In Vincent na Middernacht op 20 september aandacht voor de compositorische talenten van Vestdijk die muziek voor piano en zang schreef bij een tekst van Frederik van Eeden. De VPRO zond - tijdens het programma De Avonden op 30 oktober - een interview uit met Mieke Vestdijk. Het gesprek ging over haar uitgeverij en het uitgeven van delen van Vestdijks werk. In de uitzending van De Avonden van 24 december een interview met Kees 't Hart over o.a de Verweij-lezing in Leiden. 't Hart was met dertien begonnen met lezen en leest nu twaalf boeken per week. De Redding van Fré Bolderhey van Vestdijk had grote invloed op hem, hij citeerde er zelfs uit tijdens de lezing.

Bibliografie

Over De held van Temesa:

Bekkering, Harry en Rudi van der Paardt. Held in triplo: benaderingen van Vestdijks De held van Temesa VK 11 (1976)

Kralt, P. Experimenten met het historische ik. VK 16 (1977)

Cornets de Groot, R.A. Rudi van der Paardt een betrouwbare gids. VK 26 (1979)

Paardt, Rudi van der. In het spoor van Nellie: over Vestdijks antieke romans en verhalen. VK 41 (1983)

Marres, R. Het gespleten bewustzijn van een sadist: over Vestdijks De held van Temesa. VK 62 (1989)

Over Een moderne Antonius:

Verstraten, Th. Ph. Een moderne Antonius. VK 31 (1981)

Hartkamp, Martin. Antonius als visionair. VK 46 (1985)

Ros, Martin. S. Vestdijk en Een moderne Antonius: in gesprek met H.J. de Roy van Zuydewijn. VK 46 (1985)

Booij, Tini. Een moderne Elckerlijc. VK 77 (1992)

[p. 62]

Een schilderij

Via mevrouw Wijffels - van der Weide ontvingen wij een afbeelding van een schilderij van Hanny Hazelaar, getiteld Vestdijk-titels. Mogelijk is dit een thema dat nadere stof oplevert: door Vestdijk geïnspireerde kunst!

Vraag en aanbod

Gezocht

Ter completering van zowel het archief van de kring als de verzameling van enkele leden van het bestuur, zoeken wij de volgende nummers: 1 t/m 5, 9, 15 t/m 25, 30 t/m 32, 34, 42, 58, 60, 62 t/m 65, 70, 74, 75, 80 t/m 82 en 85 t/m 87. Ria Albers, 0317 - 313570, [e-mail]

Agenda

Algemene ledenvergadering 2004

Zondag 14 maart 2004 in de Openbare Bibliotheek Amsterdam, Prinsengracht 587. De vergadering begint om 13.30 uur. Om 15.00 uur volgt een lezing door Pieter Steinz over zijn zojuist verschenen gids voor de wereldliteratuur: LEZEN &cetera.