Inhoud
DE schrijver Kosta merkt, dat zijn vrouw Alide, met wie hij in een zeer gelukkige en hooggestemde huwelijksverhouding leeft, hem bedriegt met een allerburgerlijkste kapper, genaamd Peps. Zij verlaat Kosta om bij Peps in te trekken, maar blijft hem telkens nog opzoeken, omdat haar liefde voor hem niet verminderd is. Kosta poogt zich van de kwellingen der jalouzie te bevrijden door het schrijven van een psychologisch detectiveverhaal: gefantaseerde weerspiegeling van zijn eigen conflict, zoals allengs blijkt. Wanneer detective King, die de door hem te ontmaskeren gifmengster Juliette is gaan liefhebben, op het punt staat gelukkig met haar te worden wendt hij zich van haar af; Kosta, die zich nu geheel met King vereenzelvigd heeft, verscheurt het manuscript en is vrij om een nieuw leven te beginnen.
door
S. VESTDIJK
Laat ik vooropstellen, dat ik deze roman, behalve als een technisch waagstuk, zonder enig voorbehoud als een meesterwerk beschouw, dat zeker niet op alle punten, maar wel in wezen, en vooral ook in zijn kwaliteit van synthetisch doorwrochte ‘roman’, ‘het debuut Vrouw en Vriend, waarin de perikelen der liefdesrazernij reeds tot de hoofdthemata behoorde, definitief achter zich laat. Niet dat dit nieuwe werkstuk geen gevaren bergt voor de begaafde schrijfster, gevaren van procédévorming en van een al te eigenzinnig opleggen van zinnebeeldig-irreële structuren aan een tegelijkertijd tot in de nietigste détails doorschouwde werkelijkheid. Maar dit is van later zorg; voorlopig past het ons alleen onze bewondering uit te spreken.
Wat mij persoonlijk betreft werd ik tijdens het lezen van dit boeiende en beklemmende verhaal nog door een soort sociologische nieuwsgierigheid beslopen naar de Nederlandse reacties op zoveel en zo geconcentreerde erotiek. Zal men juichen, zal men smalen? Op zijn minst zullen velen hier toch een vertekend beeld willen zien van een gevoelswerkelijkheid, die zelden tot zulke excessen pleegt te leiden; en het is mij bekend, dat enkele, Anna Blaman welgezinde beoordelaars bij inzage van het manuscript slecht bestand bleken tegen de helse dampen, die uit haar liefdestuin opstijgen, en de zeer eenzijdig geselecteerde gewassen, die er worden geteeld.
Nu staat bij een dergelijke reactie de beoordelaar zichzelf natuurlijk altijd in de weg. Wie in zijn eigen leven zulk een pandemonium bij voorkeur ontloopt zal er licht toe komen Eenzaam Avontuur te rangschikken onder de sombere curiosa uit het gruwelkabinet der ‘verziekte’ (hét modewoord in zulke gevallen) verbeelding - te exceptioneel, te ver gezocht, en niet alleen niet ‘opbouwend’ (deze eis stelt men tegenwoordig iets minder vaak), maar ook nauwelijks zinrijk. Hiertegenover dient gesteld te worden, dat, het fantastisch getransformeerde, zo men wil caricaturale karakter dezer literaire schepping bij voorbaat toegegeven, niets wijst op een essentiële overschatting van de grondkrachten der ziel, die er vorm in hebben aangenomen, terwijl de eenzijdigheid ten volle verantwoord is door het ‘specialisme’, waartoe iedere kunstenaar het recht heeft zich te bepalen.
Men ga maar eens na wat de reacties zouden zijn, indien Anna Blaman zich met analoge middelen beperkt had tot de uitbeelding van uitzonderlijke gierigheid, of tot waanzin leidende teleurgestelde vaderliefde, even ‘eenzijdig’ als Molière, Balzac of Shakespeare deze motieven hebben ‘gecaricaturiseerd.’ Men zou haar bejubelen, deze stoutmoedige scribente, nog vóór haar dood zou zij in het zeer kleine pantheon der Nederlandse letteren worden bijgezet! Maar de sexualiteit is nu eenmaal ‘onnatuurlijk’, niet ‘algemeen menselijk’, ‘niet representatief’ etc. etc. Deze nogal koddige inconsequentie behoeft ons intussen niet te verontrusten, vertrouwd als wij zijn met dit grondkenmerk van de Eros zelf dat hij zichzelf ontveinst, en dit tot een aanmerkelijke hoogte ook móet doen, wil de mens er biologisch niet aan te gronde gaan. De bedoelde beoordelaars van
Auteursrechtelijk beschermd
