Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1933

[p. 29]

De Zuidnederlandsche Maatschappij van Taalkunde... (1870-1932)
Door J. Salsmans, S.I., werkend lid der Koninklijke Vlaamsche Academie.

In de Verslagen en Mededeelingen van de Koninklijke Vlaamsche Academie, liet de E.H. Jan Bols, in 1910, de ‘Schets eener geschiedenis der Zuidnederlandsche Maatschappij van Taalkunde’ verschijnen. Wij nemen daaruit, hoe dit genootschap tot stand kwam, en eenige bijzonderheden omtrent haar veertig eerste jaren; verder zetten we die schets voort tot en met 1932.

_* * _*

Op het elfde Nederlandsch taal- en letterkundig Congres, gehouden te Leuven in 1869, deed de E.H. Jan Hendrickx, onderpastoor te Wilsele (bij Leuven), in zijn naam en in den naam van den E.H. Theofiel Roucourt, leeraar aan het Klein Seminarie te Mechelen, een voorstel tot stichting van een genootschap, wiens taak zou zijn ‘taalkundige vraagstukken, waaromtrent tot hiertoe geen eenparigheid in Zuid- en Noord-Nederland bestaat, te bespreken en te beslissen’.

Tot verder onderzoek werd een Commissie benoemd, bestaande uit de Heeren Jan Van Beers, atheneumleeraar te Antwerpen, Frans De Cort, secretaris van den Algemeenen Krijgsauditeur te Elsene, Dr. Jakob Frans Jan Heremans, hoogleeraar te Gent, E.H. Lodewijk Schuermans, pastoor te Wilsele, en de bovengenoemde EE. HH. Hendrickx en Roucourt.

In Januari 1870 stuurde die Commissie een oproep naar eenige taalkundigen, en noodigde ze uit tot een bijeenkomst te Mechelen, den 6ⁿ Februari. Daar werd inderdaad overgegaan tot de stichting der ‘Zuidnederlandsche Maatschappij van Taalkunde’, met Prof. Heremans, van Gent, als voorzitter, Prof. Pieter Willems, van Leuven, als ondervoorzitter, en E.H. Roucourt, als secretaris. Onder de leden die nog in 1870 toetraden, noemen wij: J. Bormans, hoogleeraar te Luik, Tony Bergmann, E.H.J. Bols, E.H.H. Claeys, Hendrik Conscience, Jan De Laet

[p. 30]

(volksvertegenwoordiger), Pieter Genard (archivaris van Antwerpen), Emm. Hiel, Max Rooses, Eug. Van Oye⁽¹⁾.

Tot in 1910 kwamen, onder vele anderen, daar nog bij, volgens de orde van aanneming: Desiré Claes, Dr. Paul Alberdinck-Thijm, E.H. Hugo Verriest, Pol De Mont, Albrecht Rodenbach, E.H. Jaak Muyldermans, E.H. Amaat Joos, Gustaaf Segers, Jan Kleyntjens, Isidoor Teirlinck, Alf. De Cock, Eligius Ossenblok, E.H. Joz. Jacobs, Dr. L. Scharpé, E.H. Joz. Geurts, Eug. Leën, E.H. Joz. Niederer, Dr. K. Lecoutere, Alf. Moortgat, E.H. Joz. De Cock, Dr. Juul Kleyntjens, Dr. Juul Persijn, Dr. Leo Goemans, E.H. Clem. Buvé, E.H. Fr. De Ridder, en de opsteller van deze schets.

Het past hier geenszins de circa 120 spreekbeurten op te sommen tot in 1910 gehouden⁽²⁾: men vindt ze gerangschikt in de ‘schets’ van E.H. Bols. Soms had er op de vergaderingen een levendige bespreking plaats over taalkundige aangelegenheden. Meer dan eens loofde de Maatschappij prijzen uit tot het verzamelen van Idiotismen. Zoo werden beloond: Bijdrage tot een Hagelandsch Idioticon door Jan Tuerlinckx, en Bijdrage tot een Haspengouwsch Idioticon door Aug. Rutten enz.⁽³⁾.

Een andere wedstrijd beoogde het verzamelen van oude Vlaamsche liederen: de E.H. Bols behaalde den eersten prijs. Ook is er tweemaal (1906 en 1908) een bundel Handelingen verschenen.

Vóór 1895 vergaderde de Maatschappij doorgaans te Mechelen; na 1895 tot in 1914 te Leuven, in de Halle, en wel driemaal 's jaars.

Na Prof. Heremans, waren Voorzitter: Prof. P. Willems (1881-1898), Prof. P. Alberdingk-Thym (tot 1904), Désiré Claes (tot 1910), Inspecteur Jan Kleyntjens, van 27 Juni 1910 af. Deze vierde met de leden het veertigjarig bestaan der Maatschappij op Zondag 11 December 1910, in een Algemeene Vergadering en een Feestmaal.

_* * _*

(1) Werden ook uitgenoodigd EE. HH. De Bo en Guido Gezelle, maar ze hielden zich afzijdig, daar ze meenden dat de rechten der West-Vlamingen zouden worden miskend.

(2) Gedeeltelijk kan men die lezingen gedrukt vinden in onderscheidene tijdschriften, als De Toekomst, Nieuwe School- en Letterbode, Jong Vlaanderen, Vlaamsche Kunstbode, S. Cassianusblad, Dietsche Warande en Belfort; ook in de twee bundeltjes Handelingen der Maatschappij (Antwerpen, Boucherij, 1906 en 1908).

(3) De dialectstudie in Zuid-Nederland werd door de Maatschappij krachtig bevorderd, bijzonder in 1908 (11 Juni).

[p. 31]

Van 1910 af tot het uitbreken van den oorlog, heeft het genootschap zijn werkzaamheden regelmatig voortgezet. Als nieuwe leden tellen wij: MM. Duqué, inspecteur van het middelbaar onderwijs (Elsene); Dr. Loos, studieprefekt van het Atheneum te Mechelen; Dr. V. Naveau, atheneumleeraar te Antwerpen; E.H. Broeckx, leeraar te Hasselt (later Kanunnik en Senator); E.H. De Wals, leeraar te Leuven; Dr. Juul Grietens, leeraar te Antwerpen; J. Leynen, van Hasselt; E.H. Philippen (Antwerpen); E.H. Cuppens, pastoor te Loxbergen.

Als voornaamste lezingen zijn de volgende te vermelden:

L. Delsupehe (leeraar, Lier). Over het onderwijs der Spraakleer.

E.H. De Ridder. De begrafenissen in de XVI^e eeuw; - De Doodschuld in de oude Broederschappen en Gilden.

J. Stinissen. Spreekwoorden aan het Zeewezen ontleend; - Over kinderliteratuur.

E.H. Broeckx. Klank en beeld in woord en poëzie.

A. Moortgat. Over Germanismen.

Dr. Habets. De rol der Orde van het H. Graf op onderwijsgebied, vóór de Fransche omwenteling.

Dr. V. Naveau. Over Opvoeding en Onderwijs.

E.H. Buvé. De Apostelen in de middeleeuwsche folklore.

Dr. E. Loos. Het verhaal van de ‘Zeven Slapers’.

E.H. De Wals. Vondel als heldendichter.

Dr. Grietens. Een Vlaamsch Moralist in 1793.

E.H. Philippen. De richting waarin men naar de beteekenis van het woord ‘begijn’ zoeken moet.

_* * _*

In 1914 deed de oorlog de bijeenkomsten schorsen. Eindelijk in 1920 bleken de omstandigheden gunstig om het werk te hervatten. Daar de Voorzitter, M. Jan Kleyntjens, zich wegens zijn gezondheidstoestand niet meer met de leiding van het genootschap kon bezig houden, nam de Schrijver M. Ossenblok het lofwaardig initiatief ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan der Maatschappij, de overblijvende leden samen te roepen, om te beslissen, of en hoe de Maatschappij zou heringericht worden.

Ondertusschen kwamen als nieuwe leden bij: Prof. Dr. Carnoy, Dr. C. De Baere, Mr. De Groeve, E.P. Geerebaert, S.I., Dr. J. Grauls, Dr. L. Grootaers, Mej. Alice Nahon, E.H. Nulens,

[p. 32]

E.P. Dr. Reypens, S.I., Fl. Vandermueren, en Dr. J. Van Gorp⁽¹⁾.

Op 23 Juni 1921, in de vergadering te Leuven gehouden, nam men het besluit de Zuidnederlandsche Maatschappij te behouden, daar zij benevens de Koninklijke Vlaamsche Academie haar reden van bestaan heeft, vooral om de jongere krachten gelegenheid te geven tot studie en ontwikkeling.

De aftredende Voorzitter Jan Kleyntjens werd bij toejuiching tot Eere-Voorzitter uitgeroepen. Tot Voorzitter verkoos men E.P. Salsmans, S.I., tot Ondervoorzitter, Prof. Carnoy; tot penningmeester, M. Ossenblok; tot schrijver, Dr. Jan Grauls. Deze werd in 1922 door Dr. C. De Baere vervangen. Dit bestuur (herkozen in 1924, 1927 en 1930) bleef aan tot 1933, met toevoeging van M.J. Simons, als penningmeester.

De volgende jaren vergaderde de Maatschappij geregeld driemaal 's jaars te Leuven, in de Gilde van Ambachten en Neringen, of in het Middenstandshuis, of in het Hôtel Métropole; ook soms in de Universiteitsbibliotheek, nl. in het Seminarie voor Vlaamsche Toponymie. Sedert 1925, besloot men slechts tweemaal per jaar samen te komen, maar dan ook in den voormiddag. Van 1930 af hield men één dier vergaderingen (in het Paaschverlof) te Brussel, in de lokalen der Universitaire Stichting, Egmontstraat, bij de Naamsche Poort. De reiskosten worden niet meer vergoed, wel de verblijfkosten, in den vorm van een keurig noenmaal door de Maatschappij aangeboden: wat de gezelligheid onder de leden niet weinig bevordert.

Die wijzigingen staan in verband met de geweldige uitbreiding door de Maatschappij sedert 1927 genomen, als men, op initiatief vooral van Prof. Dr. J. Van de Wijer, besloten had zich niet meer te beperken bij de 50 leden door de eerste Statuten voorzien, maar wel zoo veel mogelijk geleerden uit te noodigen, die zich reeds verdienstelijk gemaakt hadden, alsook jonge werkkrachten, doctors in de Germaansche Philologie of in de Geschiedenis. De ledenlijst hierachter afgedrukt getuigt hoe grooten bijval dit voorstel mocht genieten.

Ook breidde men het gebied uit waarop de Maatschappij werkt: in 1923 kwam een afzonderlijke Afdeeling Geschiedenis tot stand, met den E.H. Dr. Prims, archivaris der stad Antwerpen, als Voorzitter; in het volgend jaar, de Afdeeling Taalkunde, later ‘Taal- en Letterkunde’ geheeten, onder Voorzitter-

(1) De leden, die in de volgende jaren blijvend toetraden, staan vermeld op de lijst achteraan: Samenstelling der Maatschappij einde 1932.

[p. 33]

schap van Prof. Dr. Carnoy: zoodat van af 1929 de officieele naam der Maatschappij luidt: Zuidnederlandsche Maatschappij voor Taal- en Letterkunde en Geschiedenis.

In haar zittingen hebben die Afdeelingen meer speciale onderwerpen behandeld, zoo b.v.

de Afdeeling Geschiedenis:

Kan. Erens, O. Praem. Turfuitbating rond de Abdij Tongerloo; - Het economisch bestuur eener abdij bij het begin der moderne tijden; - Kempische vaarten in vroegere eeuwen.

E.H. Dr. Prims, Het ontstaan van het Ambachtswezen te Antwerpen; - Een Limburgsch Gebedenboek uit de XV^e eeuw; - Een XVI^e eeuwsche Antwerpsche litterator, Jhr. Van der Noot; - De Omwenteling van 1830 en de taaltoestanden te Antwerpen; - Informatiën tegen Jacob van Wezembeke; - De Windesheimer Priorij van O.L.V. ten Throon (Grobbendonk).

Dr. Goris, Jan van Boendale.

E.H. Philippen, Bronnen van de geschiedenis der H. Dymphna; - Robertus Ellyatus, een Engelsch katholiek edelman.

Dr. Loos, Arabische Aardrijkskunde uit de XII^e eeuw.

E.P. Dr. Van Mierlo, S.I. Een reeks vervalschte Kronieken van Christophorus Buskens.

Dr. Uytterhoeven, Het aandeel der kloosters uit Lotharingen in den investituurstrijd.

E.P. Dr. Reypens S.I., Een vergeten mystieke grootheid: de Freule van Oisterwyck.

Dr. Elias, Godsdienstpolitiek der Aartshertogen Albrecht en Isabella; - De Visitatio der Leuvensche Universiteit in 1617.

Kan. Dr. E. Valvekens, O. Praem. Bisschop Torrentius van Antwerpen en de St Michielsabdij; - De Zuidnederlandsche Norbertijner Abdijen en de opstand tegen Spanje.

Dr. Van Roosbroeck, Het onderwijs en de Hervorming te Antwerpen; - Vlaamsche Uitwijkelingen in de XVI^e eeuw en hun economische beteekenis.

Dr. J. Lindemans, De toponymische argumenten in: Le problème de la Colonisation franque door Prof. Des Marez.

Dr. Van Gorp, Kempische Vrijgeweiden.

Dr. E. Rombauts, R. Verstegen, een XVII^e eeuwsch Antwerpsch pro-Spaansch pamflettist.

Dr. Duverger, Brusselsche Beeldhouwers en Bouwmeesters in de XIV^e en XV^e eeuw.

[p. 34]

Enkele dezer lezingen werden opgenomen in de Bijdragen tot de Geschiedenis, het tijdschrift door den E.H. Goetschalckx gesticht en opgesteld en, met zekeren geldelijken steun der Maatschappij, verschijnende als orgaan harer Afdeeling Geschiedenis⁽¹⁾.

In de Afdeeling Taal- en Letterkunde kwamen o.a. de volgende lezingen aan de beurt:

Prof. Dr. Carnoy, Psychologische Zinsontleding; - Het Keltisch element in onze plaatsnamen.

Dr. Leenen, Over Nederlandsche Spraakkunst; - Dialecten in Limburg en Rijnland; - Naamvallen in het Nederlandsch.

Prof. Dr. Grootaers, Dialectengeographie; - Zuidnederlandsch Dialectenonderzoek.

E.P. Dr. Fraussen, Eenmaking der grammatikale terminologie.

Dr. Grauls, Zuidafrikaansche taal- en letterkunde; - De taal van onze Tooneelschrijvers; - Woordstudies.

Dr. J. Van Gorp, Toponymie van Casterlee; - Over het Duitsch etymologisch Woordenboek van Hirt.

Dr. D. Van Coppenolle, Over Voornaamwoorden; - Krekelen Kraaiplaatsen.

E.H. Dr. Clijsters, De Nederlandsche wijsgeerige vaktaal.

Dr. Kempeneers, Over taalonderwijs.

Dr. Dambre, De beteekenis van Ymmeloot's Versleer.

Dr. Godelaine, Büchner, Duitsch dichter.

Dr. Digneffe, Toponymie van Bommershoven-Haeren.

Dr. J. Pauwels, Bloemnamen in Zuid-Nederland.

Dr. J. Soete, Westvlaamsche, vooral Kortrijksche, voor- en achtervoegsels.

In de pleno-vergaderingen, doorgaans 's namiddags, kwamen onderwerpen van meer algemeenen aard aan de beurt, b.v.

E.P. Geerebaert, S.I., Over ‘titeluitgaven’.

Mr. De Groeve, Wie was de eerste drukker?

E.P. Reypens, S.I., De geestelijke physionomie van Ruusbroec; - Het portret van Ruusbroec.

Prof. Dr. Carnoy, Toponymische wandeling in de omstreken van Leuven.

E.H. Nulens, Over het leven en het werk van den Limburgschen priester-dichter Lenaerts.

(1) Het Genootschap heeft ook meermaals, met een geldelijke tegemoetkoming, de verdienstelijke toponymische werken van Prof. Dr. Van de Wijer aangemoedigd.

[p. 35]

Dr. C. De Baere, De Hasseltsche Lakenindustrie; - De Judasfiguur in de Nederlandsche Letterkunde, - en in Legende en Folklore.

Prof. Vandermueren, Woordtoonkunst; - Parallelvergelijking in de kunst.

J. Simons, Oude Kempische volksliederen; - De schilder H. Leys.

E.P. Prof. Salsmans, S.I., Over den Vlaamschen wijsgeer A. Geulincx; - Godsdienstige strevingen van Grotius; - Vondel's levensbeschrijving van Brandt tot Sterck; - Een nieuwe uitgave van Poirters' Masker van de wereld.

Prof. Dr. Van de Wijer, De Greef van Half-Vasten; - De toponymische studie der Vlaamsche plaatsnamen; - De spelling der Vlaamsche gemeentenamen.

Dr. V. Naveau, Over de laatste Rederijkers in België.

E.H. Kan. Prof. A. Boon, Onderzoek der Zuidnederlandsche Letterkunde van de XVI^e tot de XVIII^e eeuw.

E.H. Dr. Drieskens, Het Hamletprobleem.

E.H. Eeckhout, Zuivere Poëzie.

Prof. Dr. Baur, De Methodes in de Duitsche Litteratuurwetenschap, in de laatste twintig jaar.

E. Ossenblok, De Antwerpsche advokaat J.F. Van Tichel.

Dr. J. Grauls, De eerste vrienden van Guido Gezelle buiten West-Vlaanderen.

Dr. Brounts, De omgangstaal der rijke Gentsche gezinnen in de XVI^e-XVIII^e eeuw.

Dr. J. Verboven, Vondel en de ‘Vereenigde Staten van Europa’.

Dr. V. Celen, Herleving van het nationaliteitsgevoel bij de Fransch-Vlamingen.

Dr. De Ronde, De bronnen van Maeterlinck.

Dr. Vanderheyden, J.B. Houwaert en Olivier de la Marche.

Dr. Olbrechts, Mogelijke invloed van de Divina Commedia op een godsdienstige leer bij de Irokeezen.

Dr. Roemans, Over bibliographie van den Vlaamschen Taalstrijd.

Prof. Dr. Verdeyen, Eschatologische voorstellingen uit het Verre Oosten.

Een bijzondere melding verdient de viering van den 625^en verjaardag van den Gulden-Sporenslag. Op initiatief van een der leden, M. Kam. Libbrecht, voorzitter van de Vereeniging ‘Voor God en Vaderland’, werd op Zondag 10 Juli 1927 te Leuven een

[p. 36]

Congres belegd, waarvan de Maatschappij het wetenschappelijk deel op zich nam:

A.	Eerste Afdeeling: Godsdienstige en maatschappelijke toestanden: De Begijnhoven in het Oud-Hertogdom Brabant door E.H. Philippen; - Het Parochieleven der Premonstratenzers in het Oud-Hertogdom Brabant, door Kan. Evers, O. Praem.; - De Norbertijnsche Abdijen in de ontwikkeling van Brabant in de XII^e-XVI^e eeuw, door Kan. Erens, O. Praem.
B.	Tweede Afdeeling: Kunst: De Vlaamsche Houtsnijkunst in de XIV^e en de XV^e eeuw door Dr. Lebeer; - Het bloeitijdperk van het Tooneel in het Oud-Hertogdom Brabant, door Dr. De Ronde; - Onze Nederlandsche Musici in de muziekontwikkeling van West-Europa in de XV^e eeuw, door Prof. Vandermueren.
C.	Derde Afdeeling: Mystiek: De mystieke beweging in de XIII^e eeuw door E.P. Dr. Van Mierlo S.I.; - De mystieke beweging in de XIV^e eeuw door E.P. Dr. Reypens. S.I.; - De beteekenis en de invloed der ‘moderne Devotie’ (XV^e eeuw), door E.P. De Schaepdrijver S.I.

In afwachting dat de Maatschappij haar eigen orgaan hebbe of haar Handelingen regelmatig late verschijnen, besloot men van de bovenvermelde verdienstelijke lezingen, die in een tijdschrift als Leuvensche Bijdragen en andere (zie boven) zouden verschijnen, overdrukken te laten maken, op aanvraag der Schrijvers en op de kosten der Maatschappij: de Schrijvers zouden aan de belangstellende medeleden zulke overdrukken doen geworden en over de andere exemplaren vrij beschikken.

Sedert 1921 worden de verslagen der zittingen, met den zakelijken inhoud der lezingen, opgenomen in het dagblad De Standaard, soms ook in Het laatste Nieuws.

Ter gelegenheid der zittingen brachten de leden ook een bezoek aan het Phonetisch Laboratorium en aan de nieuwe Bibliotheek van de Leuvensche Hoogeschool, alsmede aan de Universitaire Stichting te Brussel. - Op wetenschappelijke bijeenkomsten, als de Philologen-Congressen, was de Maatschappij regelmatig vertegenwoordigd.

Meer dan eens werden er op de vergaderingen nuttige voorstellen gedaan of moties voorgedragen, b.v. tot verspreiding van goede volkslectuur (E.H. Cuppens), tot stichting van een Vlaamsch geschiedkundig Boekenfonds (E.H. Prims), tot volledige vervlaamsching der Gentsche Hoogeschool, tot vaste schrijf-

[p. 37]

wijze der gemeentenamen volgens de nieuw-nederlandsche spelling van De Vries enz. (Prof. Dr. Van de Wijer), tot inrichting van een nieuwe afdeeling voor moderne Humaniora (Prof. Dr. Van Langenhove), tot stichting van een Fonotheek en het vervaardigen van klankfilms voor taal- en litteratuurwetenschap (Prof. Dr. Blancquaert).

Wij meenen te mogen besluiten, dat ook sedert den oorlog de Maatschappij nuttig, ja zeer verdienstelijk werk verricht heeft, en dat haar ook in de toekomst de belangstelling verzekerd is van al wie het goed meent met het kultureel leven van ons volk.

[p. 38]

Ledenlijst einde 1932.
(Volgens de orde van toetreding).

1.	E.J. OSSENBLOK, St. Matheusstraat, 11, Borgerhout.
2.	E.H.J. JACOBS, Bestuurder O.L. Vrouweollege, lid der K. Vl. Academie, Boom.
3.	E.H.J. NIEDERER, Marialei, 48, Antwerpen.
4.	A. MOORTGAT, Toonkundige, Tiegem (West-Vl.).
5.	E.P. Prof. SALSMANS, S.I., lid der K. Vl. Academie, Minderbroedersstraat, II, Leuven.
6.	Dr. L. GOEMANS, bestendig secretaris der K. Vl. Academie, Bondgenoetenstraat, 216, Vorst (Brussel).
7.	E.H. DE RIDDER, Pastoor, Hombeek.
8.	E.H. Kan. P.J. BROECKX, Senator, Hasselt.
9.	Dr. J. GRIETENS, Kroonstraat, 61, Borgerhout.
10.	Prof. Dr. CARNOY, Senator, lid der K. Vl. Academie, Sparrenhof, Corbeek-Loo.
11.	Dr. C. DE BAERE, Atheneumleeraar, Platanenstraat, 13, Etterbeek.
12.	Prof. Dr. Fl. VANDERMUEREN, Hoogleeraar, O.L. Vrouwstraat, 18, Leuven.
13.	Prof. Dr. L. GROOTAERS, lid der K. Vl. Academie, Naamsche steenweg, 158, Heverlee-Leuven.
14.	Dr. J. VAN GORP, Atheneumleeraar, Rubensstraat, 20, Mortsel.
15.	Dr. J. GRAULS, Onderbestuurder aan Kunsten en Wetenschappen, Metalenstraat, 27, Etterbeek.
16.	Dr. J. VAN DE WYER, Hoogleeraar, lid der K. Vl. Academie, Schreursvest, 29, Leuven.
17.	E.H. Dr. CLIJSTERS, Aalmoezenier der Zusters te Stevoort (Hasselt).
18.	J. SIMONS, Letterkundige, Begijnenstraat, 61, Turnhout.
19.	E.P. Dr. J. VAN MIERLO, S.I., lid der K. Vl. Academie, Frankrijklei, 91, Antwerpen.
20.	Dr. P. SMOLDERS, Atheneumleeraar, 17, Geraetsstraat, Hasselt.
21.	Z.E.H. Kan. Dr. A. BOON, Hoogleeraar, Blijde Inkomststraat, 32, Leuven.
22.	Dr. J. LEENEN, Atheneumleeraar, Kongostraat, 48, Gent.
23.	Dr. J. UYTTERHOEVEN, Atheneumleeraar, Helmstraat, 142, Borgerhout.
24.	Z.E.H.J. PAQUAY, Postoor-Deken, Bilsen.
25.	Z.E.H. Kan. ERENS, Archivaris der Abdij, Tongerloo (prov. Antw.).
26.	E.H. Dr. Fl. PRIMS, lid der K. Vl. Academie, stadsarchivaris, Marnixstraat, 26, Antwerpen.

[p. 39]

27.	E.H. DE MEYER, Hoogleeraar, Blijde Inkomststraat, 32, Leuven.
28.	Dr. H.J. ELIAS, Nieuwe Wandeling, 3, Gent.
29.	Z.E.H. Kan. J. SENCIE, Hoogleeraar, Beriotstraat, Leuven.
30.	E.P. Dr. J. CALBRECHT, Vlamingenstraat, 19, Leuven.
31.	Dr. A. STEFENS, Lindenlei, 63bis, Oude-God (Antw.).
32.	E.H.J. EECKHOUT, lid der K. Vl. Academie, Guislainstraat, 89, Gent.
33.	Dr. Th. DE RONDE, Atheneumleeraar, 192, Minckelersstraat, Leuven.
34.	Z.E.H. Kan. VALVEKENS, Archivaris der Abdij, Averbode-Sichem.
35.	H. PARMENTIER, Stedelijk Archivaris, Spinolarei, Brugge.
36.	E.H. Dr. C. DE CLERCQ, Minderboedersstraat, 13, Leuven.
37.	Dr. D. VAN COPPENOLLE, Atheneumleeraar, 64, Guffenslaan, Hasselt.
38.	Prof. Dr. Fr. BAUR, Hoogleeraar, 10, Neerpolder, Gent.
39.	Dr. O. DAMBRE, Atheneumleeraar, 238, Brusselsche steenweg, Gentbrugge.
40.	Dr. M. WERQUIN, Onderbestuurder Ministerie Openbare Werken, Claeyslaan, 31, Brussel.
41.	E.P. Dr. Ed. FRAUSSEN, O.F.M., St-Antonius-College, Lokeren.
42.	Dr. C. GODELAINE, Atheneumleeraar, rue du Batty, Sclessin.
43.	Dr. J. VERBOVEN, Atheneumleeraar, Villa St-Antonius, Herent-Leuven.
44.	Dr. L. LEBEER. Conservator van het Prentenkabinet, 15, Jetteschelaan, Brussel.
45.	Dr. D. ROGGEN, Docent aan de Hoogeschool, Schoolstraat, 48, St. Amandsberg (Gent).
46.	Dr. J. LINDEMANS, Bestuurder van 's Rijks Hooger Normaal-instituut voor Landbouwhuishoudkunde, Landgoed Hosseghem, Laken-Brusse II.
47.	Dr. J. KLEYNTJENS, Inspecteur Normaal Onderwijs, 33, Tiensche Vest, Leuven.
48.	A. VAN CAUWELAERT, Letterkundige, 181, Markgravelei, Antwerpe
49.	Dr. V. CELEN, Atheneumleeraar, O.L. Vrouwstraat, 6, Ranst.
50.	Dr. J. DUPONT, Atheneumleeraar, 99, avenue du Roi, Brussel.
51.	E.H. Dr. DE VIS, Koninklijke Parklaan, 14, Laken (Brussel).
52.	Dr. ULENS, Leeraar, St-Pieters-Aalststraat, Gent.
53.	E.H.A. VAN OLMEN, Ingenieur, Berlaar-bij-Lier.
54.	Dr. Fr. M. OLBRECHTS, Griethuuze, Wezembeek (Br.).
55.	Z.E.H. AERTS, Pastoor, Heppen (Limburg).
56.	E.H. Dr. P. ALLOSSERY, Gasthuisstraat, 2, Brugge.
57.	Edm. AMTER, Alg. Secr. Davidsfonds, Blijde Inkomststraat, 77, Leuven.
58.	Dr. APERS, Universiteitsbibliotheek, Gent.
59.	Prof. Dr. F. DE BACKER, Sterrewachtlaan, 30, Ukkel.
60.	Dr. A. BERTRANG, Atheneumleeraar, avenue Nothomb, 50, Aarlen.
61.	Prof. Dr. E. BLANCQUAERT, Meirelbeke (Station).

[p. 40]

62.	Dr. L. VAN BOEKEL, Atheneumleeraar, Begijnhofstraat, 26, Lier,
63.	Dr. Fr CAMERLINCKX, Atheneumleeraar, Antwerpen.
64.	E.H. Kan. Prof. E. VAN CAUWENBERGH, Universiteitsbibliotheek, Leuven.
65.	Dr. Ern. CLAES, Stallestraat, 90, Ukkel.
66.	Dr. F. CLOSSET, Atheneumleeraar, rue des Bons Enfants, Hoei.
67.	Dr. COOSEMANS, Rijksarchief, Em. Banningstraat, 39, Brussel.
68.	Dr. M. CORDEMANS, Désiré De Wolfstraat, 11, Aalst.
69.	L. CRICK, Jubelparkmuseum, Dageraadstraat, 18, Brussel
70.	Dr. C DEBAIVE, Universiteitsbibliotheek, Albrechtlaan, 66, Gent.
71.	Dr. J. DELHEZ, Atheneumleeraar, Lambertstraat, 44, Welkenraat.
72.	Dr. J. DENUCÉ, Stadsarchivaris, Kruishofstraat, 14, Antwerpen.
73.	Dr. C. DIGNEFFE, Atheneumleeraar, August Van Daelstraat, 14, Wilrijk.
74.	E.H. Kan. VAN DEN DRIES, Bestuurder Normaalschool, Onder den Toren, 12, Mechelen.
75.	E.H. DRIESKENS, Bestuurder Handelsschool, Genck.
76.	Dr. DUVERGER, Atheneumleeraar, Bouwmeesterstraat, 75, Gent.
77.	E.H. Kan. Dr. EVERS, Pastoor, Tessenderloo.
78.	Prof. Dr. R. FONCKE, Prudent Bolslaan, 126, Laken.
79.	Dr. K. GEERTS, Atheneumleeraar, rue Maladrerie, 3, Bouillon.
80.	E.H.J. GHESQUIERE, Vrije Normaalschool, Torhout.
81.	Dr. Th. GHOOS, Atheneumleeraar, rue du Parc, 35, Charleroi.
82.	Dr. J. GOOSSENAERTS, Molenstraat, St. Amandsberg (Gentf.
83.	Dr. M. VAN HAGENDOREN, Rijksarchief, Parkstraat, 170, Leuven.
84.	Dr. E. HANSEN, Voorzitter O.M.O., Greinstraat, 14, Antwerpen.
85.	Dr. A. HEGHMANS, Algemeen Secretaris, Willemsfonds, Ledeberg.
86.	Dr. J. VANDERHEYDEN, Kon. Bibliotheek, Dagobertstr., 39, Leuven.
87.	Dr. P. HEUVELMANS, Dwarsstraat, 97, Brussel.
88.	Dr. J. VAN HOVE, Kon. Bibliotheek, Opwijk.
89.	Eerw. Zuster Dr. IMELDA, Normaalschool, O.L. Vr. Waver.
90.	Dr. Luc. INDESTEGE, Atheneumleeraar, rue de la Bienfaisance, 4, Ath.
91.	Dr. A. VAN INGELGOM, Leeraar, Aarschotstraat, 4, Kampenhout.
92.	E.H. Kan. JANSSEN, Pastoor, Lovenjoel.
93.	Prof. Dr. P. DE KEYZER, Egmontstraat, 14, Gent.
94.	Dr. R. KREEMERS, Atheneumleeraar, avenue Hanlet, 36, Heusy-Verviers.
95.	J. KUYPERS, Inspecteur Normaal Onderwijs, Timmermansstraat, 102, Vorst-Brussel.
96.	Prof. Dr. VAN LANGENHOVE, Hertogstraat, 45, Brussel.
97.	Dr. L. LEMKENS, Atheneumleeraar, Dolverstraat, 2, Landen.
98.	Mart. LIESENBORGHS, Algemeen Secretaris, A.N.V., Slotlaan, 12. St-Lambrechts-Woluwe (Brussel).

[p. 41]

99.	E.H.C. LINDEMANS, Leeraar St-Pieterscollege, Leuven.
100.	Dr. J. LYNA, Staatsarchief, Bampsplein, 8, Hasselt.
101.	Dr. Fr. LYNA, Handschriftenkabinet, Froissardstraat, 114, Brussel.
102.	Prof. Dr. J. MANSION, lid der K. Vl. Academie, rue du Chéra, 73, Luik.
103.	Dr. J. MEIR, Atheneumleeraar, St-Thomasstraat, 22, Antwerpen.
104.	Maur. DE MEYER, Tervuursche Vest, 56, Leuven.
105.	Dr. A. MOENS, Atheneumleeraar, Tiensche straat, 2, Hoegaarden.
106.	Dr. C. OFFERGELT, Atheneumleeraar, Leopoldsplein, 10, Hasselt.
107.	Dr. St. VAN PASSEL, Atheneumleeraar, Zonstraat, 43, Borgerhout.
108.	Dr. J.L. PAUWELS, Atheneumleeraar, Naamsche Vest, 54, Leuven.
109.	Dr. W. PEE, Hertstraat, 14, Gent.
110.	Prof. Dr. J. PERSYN, lid der K. Vl. Academie, Broechem (Lier).
111.	E.H.O. ROBYNS, Pastoor, Millen (Limburg).
112.	Dr. R. ROEMANS, Atheneumleeraar, Dendermondsche steenweg, 14, Aalst.
113.	Dr. J. ROMBAUTS, Atheneumleeraar, Liersche Steenweg, Mortsel.
114.	Dr. Edw. ROMBAUTS, Leuvensche Steenweg, 53, Mechelen.
115.	Prof. Dr. M. SABBE, lid der K. Vl. Academie, Conservator Museum Plantin-Moretus, Antwerpen.
116.	Prof. Dr. L. SCHARPE, lid der K. Vl. Academie, Dorpstraat, 72, Betekom.
117.	Dr. A. VAN SCHEVENSTEEN, Belgiëlei, Antwerpen.
118.	Dr. J. SERVOTTE, Karel Woestelaan, 6, Jette.
119.	Dr. J. SMETS, Atheneumleeraar, Broekstraat, 11, Tienen.
120.	Dr. J. SOETE, Dolfijnkaai, 6, Kortrijk.
121.	Dr. E. VAN SOEST, Atheneumleeraar, Vereenigde Statenlaan, Hasselt.
122.	Dr. J. SOUVERYNS, Atheneumleeraar, Dietsche Vest, 46, Tienen.
123.	Dr. R. STERCKENS, Atheneumleeraar, De Bosschaertstr., 245, Antw.
124.	Mevr. Dr. P. STERCKENS-CIETERS, leerares, De Bosschaertstr., 245, Antwerpen.
125.	Mr. Eg. I. STRUBBE, Lange Rei, 30, Brugge.
126.	E.H. Dr. J. THEYS, Leeraar St. Romboutscollege, Mechelen.
127.	Dr. A. THIRY, Atheneumleeraar, Dietsche Vest, 72, Tienen.
128.	Dr. Gust. THIRY, Leeraar, De Visscherestraat, 2, Aalst.
129.	Dr. E. TIELEMAN, Atheneumleeraar, Chemin Vert, 12, Ath.
130.	Dr. C. VAN TRICHT, Atheneumleeraar, Baan op Leuven, 58, Kortenberg.
131.	Prof. Dr E. ULRIX, Willem Tellstraat, 18, Gent.
132.	Dr. J. UYTTERHOEVEN, Atheneumleeraar, Kempische Steenweg, Hasselt.
133.	Dr. H. UYTTERSPROT, Atheneumleeraar, Denderbelle.
134.	Dr. W. VAN DE VEEGAETE, Eendrachtstraat, 138, Gent.

[p. 42]

135.	Prof. Dr. J. VERCOULLIE, lid der K. Vl. Academie, Lange Munt, 61, Gent.
136.	Prof. Dr. R. VERDEYEN, lid der K. Vl. Academie, rue Henri Maus, 269, Luik.
137.	Prof. Dr. A. VERMEYLEN, Rector Universiteit Gent, lid der K. Vl. Academie, St. Bernardstraat, 74, Brussel.
138.	E.H.A. VIAENE, Noordzandstraat, 63, Brugge.
139.	Dr. Th. VOSSEN, Atheneumleeraar, Dorpstraat, Mechelen a/d Maas.
140.	Prof. Dr. A. VAN DE WEERD, Prins Albertstr., 13, St-Amandsberg-Gent.
141.	E.P. Dr. WILLAERT, S.I., rue de Bruxelles, 57, Namen.
142.	Dr. V. WILLEMS, Vlamingstraat, 35, Brugge.
143.	R. YSABIE, letterkundige, Waaistraat, 6, Leuven.
144.	Dr. A. VAN ZEGBROECK, Atheneumleeraar, Vesaliusstraat, 77, Leuven.
145.	E.H. Prof. Dr. BELLON, Hoogleeraar, Nijhoffstraat, 3, Nijmegen. (Vac. Oppuurs).
146.	E.H. Prof. Dr. P. SOBRY, Hoogleeraai, E. Ruelensvest, 19, Heverlee-Leuven.
147.	Dr. I. HELSEN, Noorderwijk.