Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1931

[p. 965]

Vergadering van 21 October 1931.

Zijn aanwezig: de HH. Prof. Dr. M. Sabbe, bestuurder, Prof. J. Salsmans, S.J., onderbestuurder, en Dr. L. Goemans, bestendig secretaris;

de HH. Kan. Am. Joos, Dr. Is. Teirlinck, Frank Lateur, Prof. Dr. J. Mansion, Omer Wattez, Prof. Dr. L. Van Puyvelde, Prof. Dr. L. Scharpé, Prof. Dr. J. Vercoullie, Mr. Leonard Willems, Prof. Dr. A. Vermeylen, Prof. Dr. A.J.J. Vandevelde, J. Jacobs, Prof. Dr. J. Persyn, Herman Teirlinck, Prof. Dr. A. Van Hoonacker, F.V. Toussaint Van Boelaere, Cyr. Buysse, Cam. Huysmans en Dr. J. Van Mierlo, S.J., werkende leden;

de HH. Fl. Prims, Joris Eeckhout en Em. De Bom, briefwisselende leden.

Laten zich verontschuldigen de HH. L. Simons en Prof. Dr. Frans Daels, werkende leden.

_**_*

De Bestendige Secretaris leest het verslag van de September-vergadering; het wordt goedgekeurd.

_**_*

Tony Bergmann-prijs. - Door de Koninklijke Academie van België werd de Tony Bergmann-prijs dit jaar toegekend aan den E.H. Dr. Floris Prims, briefwisselend lid der Koninklijke Vlaamsche Academie, voor zijn Geschiedenis der Stad Antwerpen.

De Bestuurder wenscht Dr. Prims geluk met die welverdiende onderscheiding.

[p. 966]

Aangeboden boeken.

Alsdan legt de Bestendige Secretaris de lijst over van de boeken aan de Academie aangeboden.

Door de Regeering:

Commission royale d'histoire: Correspondance de la filiale de Bruges des Medici, publiée par A. Grunzweig, membre de l'Institut Historique Belge de Rome. - 1^e Partie.

Academie Royale de Belgique: Classe des Lettres et des Sciences morales et politiques. - Mémoires. - Collection in 8^e. - T. XXIX, fasc. 2. La Familia dans les Monastères Bénédictins du Moyen-Age, par Dom Ursmer Berlière.

Door de Technische Hoogeschool te Delft:

Programma der Lessen 1931-1932.

Door de Redactie:

Mnemosyne. Nova series, Volumen quinquagesimum octavum. Pars I et II. Pars III. Pars IV.

Door de Bibliotheek- en Leeszalen der Gemeente Amsterdam:

Catalogus van de Eerste Bibliotheek. - Lijst 6. - October 1931. - Nederlandsche Romans. 2^e druk.

Door het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen:

Catalogus van den Historisch-Topografischen Atlas. Eerste deel. - Gedrukte kaarten en plattegronden, beschreven door Dr. W.S. Unger.

Door de Redactie:

Annalen des Historischen Vereins für den Niederrhein, insbesondere das alte Erzbistum Köln.

Door het Historisches und Antiquarisches Gesellschaft te Basel:

Basler Zeitschrift für Geschichte und Altertumskunde.

Aangekochte boeken.

Vlaanderen door de eeuwen heen. Afl. 8.

De Iconographie van Antwerpen, door A. Cornette. Afl. XIII. N^rs CXVIII - CXX - CXXVI - CXXX.

Handbuch für Litteraturwissenschaft. Afl. 173-174.

[p. 967]

Mededeelingen van den Bestendigen Secretaris.

Jaarlijksche prijs voor letterkunde van de gemeente Ukkel bij Brussel. - De gemeente Ukkel verleent, van dit jaar af, een prijs voor Nederlandsche zoowel als voor Fransche letterkunde (waarde 5.000 fr.) aan Belgische schrijvers zijnde ten minste sedert één jaar te Ukkel woonachtig.

De prijzen worden toegekend aan letterkundige werken ofwel in handschrift ofwel in de drie laatste jaren uitgegeven en behoorende tot om het even welk genre (roman, gedichten, kritiek, tooneel, enz.).

Wordt geen der ingezonden stukken bekroond, zoo kunnen de prijzen worden toegekend aan de gezamenlijke werken van schrijvers te Ukkel ten minste sedert drie jaren woonachtig.

De jury van den Nederlandschen prijskamp is samengesteld o.a. uit drie Vlaamsche schrijvers aangeduid door de K.V. Academie, en buiten de gemeente Ukkel gevestigd.

De handschriften moeten uiterlijk op 1 October bij het gemeentebestuur van Ukkel ingezonden zijn.

De beslissing van de jury moet elk jaar in den loop der maand November vallen.

Het Bestuur der Academie werd onverwachts en op 't laatste oogenblik van dien prijskamp op de hoogte gesteld. Drie leden moesten aanstonds worden aangeduid.

't Bestuur stelde voor: de heeren A. Vermeylen, H. Teirlinck en F. Toussaint. Van toekomend jaar af, zou de Academie de drie leden van die jury telkenmale in hare September-zitting kunnen aanduiden.

Die schikkingen werden door de vergadering goedgekeurd.

Mededeelingen namens commissien.

1^o) Commissie voor Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde. - De heer Prof. Scharpé legt verslag

[p. 968]

ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig de heeren J. Jacobs, voorzitter, Mr. L. Willems, ondervoorzitter, Dr. I. Teirlinck, Dr. L. Goemans, Prof. Mansion, Prof. Vercoullie, Prof. Van Mierlo, leden en Prof. Scharpé, lid-secretaris.

Aan de dagorde staat:

1^o) Verkiezing van Voorzitter, Ondervoorzitter en Secretaris, voor 1932-1933 (13e Bestuur).

Worden verkozen tot Voorzitter: M. Leonard Willems; tot Ondervoorzitter: E. Van Mierlo; tot Secretaris: Prof. Scharpé.

2^o) Nieuwe bijdrage tot de geschiedenis van het woord ‘begijn’. - Lezing door Prof. Dr. Van Mierlo, S.J.

Dr. Van Mierlo brengt daarna nieuwe beschouwingen in het midden, over de geschiedenis van het woord ‘begijn’, naar aanleiding van de thesis van E.M. Philippen: ‘beghinus’ komt al vroeger voor dan het woord ‘Albigens’. -

Het woord bigot is oorspronkelijk niet verwant met beghinus: aanvankelijk spotnaam voor de Normandiërs, is het waarschijnlijk onder den invloed van beguine, eerst in de 14^e of 15^e eeuw aan zijn tegenwoordige beteekenis gekomen.

Het woord beghinus, beghina is te onzent ontstaan en heeft zich van de Nederlanden uit verspreid, eerst omstreeks 1250 komt het in Frankrijk op. De benaming Petrus Begghinus voor een ketter uit Provence in 1178 is niet oorspronkelijk.

Al komt het woord Albigens eerst in 1181 in latijnsche kronieken op, de Albigenzen zelf bestonden reeds vroeger en het Albigeïsme kon vóór 1177 reeds in 't Keulsche zijn doorgedrongen. Al werden de Albigenzen te onzent in de tweede helft der dertiende eeuw aubeioses genaamd, dit belet niet dat ze in de twaalfde eeuw als albigenses eerst kunnen zijn bekend geworden.

Begijn was oorspronkelijk (einde twaalfde, begin dertiende eeuw) niet een woord met veelzinnige beteekenis, maar beteekende alleen albigens, en werd gebruikt voor mannen en vrouwen van albigeïsme beschuldigd en door de Albigenzen zelf.

[p. 969]

Begijn is hetzelfde als albigens. De begghini werden niet alleen van Albigeïsme beschuldigd, maar huldigden zelf het albigeïsme, zonder zich de ketterij bewust te zijn. Zoo zou Lambert li Beges nog in een zekeren zin, zooniet als de stichter, dan toch als de opwekker van het beguinisme kunnen beschouwd worden, omdat hij de vroegere reeds ontwikkelde mystieke beweging bepaald naar het albigeïsme, het beguinisme, heeft gericht.

E.H. Jacobs wenscht P. Van Mierlo geluk met zijn bijdrage, die in het licht stelt dat ‘bigot’ met het beginisme niets te stellen heeft, alsook hoe de traditie aangaande Lambert li Beges redelijkerwijze allicht dient opgevat te worden. - Prof. Mansion werpt de vraag op hoe het toch te verklaren is dat het katharinisme, verbonden aan een bepaalde stad, Albi, naar onze streken voor het eerst is overgekomen: welke kunnen wel de schakels zijn geweest? Is daarover voldoende nagevorscht tot hiertoe? - Mr Willems vestigt de aandacht van E.P. Van Mierlo op een destijds in Romania aangekondigd artikel van P. Meyer, aangaande een heiligenleven, door Lambert li Beges; dat artikel is echter niet verschenen; misschien kan dit een wenk verstrekken om langs dien kant nog iets te ontdekken.

De Commissie besluit dat het uitgeven in de Verslagen en Mededeelingen aan de Academie zal voorgesteld worden.

_**_*

Op verslag van de hh. Goemans en Jacobs wordt besloten dat het eerste hoofdstuk van de Inleiding op het Woordenboek der Toponymie, door wijlen den heer K. de Flou, in de Verslagen en Mededeelingen zal opgenomen worden.

De heeren Van Mierlo en Scharpé worden aangesteld als verslaggevers over de studie die ingezonden werd door Dr. J. Vanderheyden: Begrafenisgebruiken in de Middelhoogduitsche epische gedichten.

II^o) Commissie voor Nieuwere Taal en Letterkunde. - De heer Sabbe, secretaris, legt verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig de heeren: O. Wattez, voorzitter, Frank Lateur, ondervoorzitter, Dr. I. Teirlinck, Prof.

[p. 970]

Vermeylen, Prof. Scharpé, Prof. Persijn, Prof. Salsmans, Prof. A.J.J. Van de Velde, leden, en Prof. Sabbe, lid-secretaris.

Aan de dagorde staat:

1^o) Verkiezing van Vcorzitter, Ondervoorzitter en Secretaris; voor 1932-1933 (23^e Bestuur).

De heer Frank Lateur werd aangesteld als voorzitter, de heer Prof. Dr. L. Scharpé als ondervoorzitter. De heer Prof. Dr. M. Sabbe stemt toe het ambt van secretaris te blijven op zich nemen.

2^o) Een Vlaamsche vorm van de Brabançonne, door den heer L. Lambrechts ter opneming in de Verslagen en Mededeelingen aangeboden. - Verslag der twee Commissarissen.

De heer Voorzitter Wattez leest zijn verslag voor, waarbij zich de heer Sabbe aansluit, over ‘Een Vlaamsche Vorm van de Brabançonne’. De Commissie besluit tot opnemen van het opstel van den heer Lambrechts in de ‘Verslagen en Mededeelingen’.

3^o) Nog een en ander over P. Poirters, door Dr. Edw. Rombauts ter opneming in de Verslagen en Mededeelingen aangeboden. - Verslag der twee Commissarissen.

De heeren Sabbe en Salsmans geven verslag over het opstel van Dr. E. Rombauts: ‘Nog een en ander over P. Poirters’. Deze bladzijden van Dr. Rombauts sluiten aan bij zijn werk door de Academie uitgegeven en de beide verslaggevers zijn het eens om die bijlage van Dr. Rombauts op te nemen in de Verslagen en Mededeelingen, mits de auteur ze zou persklaar maken.

4^o) Brugsche gedichten over den veldtocht van Frederik Hendrik in Vlaanderen (1631). - Lezing door Prof. Dr. M. Sabbe.

De heer Prof. Sabbe geeft een korte mededeeling over enkele Brugsche gedichten aangaande het wedervaren van Prins Frederik Hendrik bij zijn veldtocht in Vlaanderen in 1631.

[p. 971]

5^o) Gelegenheid tot voorstellen en mededeelingen.

Naar aanleiding van de bespreking van Dr. Rombauts' opstel, deelt de E.P. Salsmans mede dat hij een nieuwen druk van het Masker te Leuven heeft ontdekt en wel de editio princeps van den definitieven tekst van Poirters (nl. de 6^e uitgave).

Dagorde

I^o) - Lezingen. Art. 13 der wet. - Het bestuur herinnert aan de heeren werkende en briefwisselende leden, dat zij, ‘alle drie jaar, een onuitgegeven opstel zullen aanbieden’ hetzij in de pleno-, hetzij in de Commissie-vergaderingen.

II^o) - Schikkingen door het Bestuur voorgesteld voor de Ruusbroec-herdenking op den dag der gewone November-zitting der Academie.

Het volgende programma wordt voorgesteld en door de vergadering goedgekeurd.

1. Toespraak van Dr. Van Mierlo, S.J.: Ruusbroec als vader van het Dietsch proza.

2. Dr. Reypens, S.J.: Ruusbroec in de Europeesche mystiek.

3. Fragmenten uit het werk van Ruusbroec zullen voorgedragen worden door den Heer Joris Diels, van den Koninklijken Nederlandschen Schouwburg te Antwerpen.

De openbare zitting zal op 18 November te 3 uur plaats grijpen. Uitnoodigingen zullen gestuurd worden aan den heer Minister van Kunsten en Wetenschappen en aan de Overheden, alsmede aan de gewone uitgenoodigden der openbare zittingen.

De pleno-vergadering der Academie zal zetelen in het Achtersalon.

III^o) Vlaamsche Wetenschappelijke Academie. - De heer Prof. Van de Velde vraagt het woord om in naam

[p. 972]

van den heer Prof. Daels en in zijn eigen naam aan te dringen opdat de Academie nogmaals een poging bij de Regeering zou aanwenden ten gunste van het stichten eener Vlaamsche Academie van Wetenschappen en Geneeskunde. De heer Huysmans drukt echter de meening uit, dat het oogenblik voor zulke poging ongunstig blijkt, gezien 's lands geldelijke toestand, wiens invloed in de zaak overwegend zijn zal. Deze zienswijze wordt door de vergadering beaamd.

III^o). Lezing door den heer Fernand Toussaint van Boelare, werkend lid: Over Johan De Meester. - De Bestuurder wenscht spreker geluk en stelt de vergadering voor het opstel in de Verslagen en Mededeelingen te laten opnemen. Goedgekeurd.