Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1930

[p. 151]

Lijkrede uitgesproken door Dr. L. Goemans, bestendig secretaris der Academie, ten sterfhuize van Gustaaf Segers, afgestorven werkend lid.

Het is mij een droeve, maar dure plicht uit naam van de Koninklijke Vlaamsche Academie hier een laatste en diepgevoelde hulde te brengen aan den betreurden vlaamschen vriend en collega Gustaaf Segers.

In den loop van weinige maanden heeft de Academie het zwaar verlies ondergaan van uitstekende leden als Karel van de Woestijne, Kan. Muyldermans, Pastoor Walgrave, Prof. Blok van Leiden, Prof. Wright van Oxford. Nu treft haar deze nieuwe, pijnlijke slag.

De man, die door zijn onverdroten ijver, zijn immer jeugdige, geestdriftige werkzaamheid, den last der jaren onvermoeid scheen te torsen, werd op zijne beurt uit ons midden weggerukt.

Toen Gustaaf Segers in December 1928 zijn tachtigste verjaring mocht vieren, nam het Bestuur der Academie de gelegenheid waar om hem zijn gevoelens van waardeering en tevens van erkentelijkheid te betuigen voor de groote diensten door hem aan ons Genootschap bewezen.

Die dankbetuiging was geen ijdel woord. Segers was als man een der hartelijkste en als lid een der ijverigste onder ons. De Academie was voor hem een tweede tehuis en hare vergaderingen een soort familiefeest.

‘De reis van mijn Kempische verblijfplaats naar Gent, schreef hij eens, zou wellicht niet weinigen zwarigheden opleveren, Doch het vooruitzicht in de Koninklijke Vlaamsche Academie zoovele vrienden aan te treffen, met wie het mij gegeven is de belangen der Nederlandsche taal- en letterkunde te bevorderen, hun de hand te drukken, wat toch zoo goed doet aan het hart; met hen vertrouwelijk te praten over zaken, die ons boven alles dierbaar zijn, dat, ik mag het wel zeggen, heeft zooveel aantrekkelijks voor mij, dat ik eene gansche maand naar die reis reikhals.’

In die woorden ziet men Gustaaf Segers door en door, zijn gemoedelijkheid en eenvoud, zijn warme genegenheid jegens zijn

[p. 152]

vrienden, zijn gehechtheid aan de Vlaamsche zaak, zijn toewijding aan de Academie.

Na zijn leerjaren op de lagere normaalschool te Lier was Segers achtereenvolgens onderwijzer te Leuven en te Antwerpen. Maar zijn leeraarstalent strekte hem al vroeg tot aanbeveling en. reeds op dertigjarigen ouderdom doceerde hij met gezag de Nederlandsche taal op dezelfde normaalschool waar hij zijn opleiding had genoten.

Zijn werkkracht en talent groeiden met den tijd nog aan. Hij deed zich voordeelig kennen door talrijke voordrachten en studiën over letterkunde en paedagogiek, en, in 1894, werd hij als briefwisselend lid in den schoot der Koninklijke Vlaamsche Academie opgenomen ter vervanging van Karel de Flou die tot werkend lid verkozen was. In 1900 bezette hij de plaats van werkend lid, door het afsterven van Baron de Maere opengevallen. Reeds in 1904 bekleedde hij het ambt van Onderbestuurder en in 1905 dat van Bestuurder. Hij maakte deel uit van twee Bestendige Commissiën, die voor Nieuwere Taal- en Letterkunde en die voor het Onderwijs.

In beide leverde hij een groot aantal bijdragen. Maar, in de laatste vooral, waar hij twintig volle jaren het ambt van Secretaris met voorbeeldige vlijt en nauwgezetheid op zich nam, heeft hij een overwegende rol vervuld.

Trouwens, haast geen maandelijksche zitting ging voorbij of hij vergastte ons, hetzij in de Commissiën, hetzij in de algemeene vergaderingen, met een lezing over een of ander van zijn geliefkoosde onderwerpen.

Hij was onuitputtelijk als het er op aankwam ofwel Vondels persoonlijkheid te roemen en 's dichters werken voor de onderwijzerswereld te verklaren, ofwel de programma's en methoden van het volksonderricht aan zijn rijpe ondervinding te toetsen, ofwel nadruk te leggen op de noodzakelijkheid van een degelijk onderwijs der moedertaal voor de Vlaamsche scholen van alle graden.

Zijn helder en gezond verstand, zijn lange vertrouwdheid met de lagere en normale klassen, zijn kennis van de wezenlijke behoeften der taaldidactiek, zijn vaste overtuiging dat er geen andere redding is voor het Vlaamsche volk dan de Vlaamsche school, hebben hem bladzijden uit de pen gelokt die men nimmer zonder nut en waardeering zal herlezen.

[p. 153]

Hij is meermaals op dezelfde denkbeelden teruggekomen, en men heeft hem wel eens het verwijt gemaakt in herhalingen te vervallen. Maar hij wist al te wel dat meer dan één slag noodig is om den spijker van de waarheid door de harde schors te drijven van het vooroordeel of van de gemakzucht. Daarom nam hij zijn toevlucht tot meer dan één vorm om dezelfde gedachten in te kleeden. Vandaar ook die soms uitvoerige citaten uit gezaghebbende schrijvers om zijn redeneering meer gewicht bij te zetten. Hij was zeker niet de eerste die de stelling verdedigd heeft, dat in het lager onderwijs alle onderricht taalonderricht moet zijn - hij had er zelfs kunnen bijvoegen dat, tot op het eind der Humaniora toe, àl de cursussen moeten dienen tot het aanleeren van een dieper inzicht in en een volmaakter gebruik van de moedertaal - maar hij heeft den gulden regel hooggehouden met een hardnekkigheid die hem tot eer strekt.

Uit zijn onwrikbare overtuiging dat het een levenszaak is voor het Vlaamsche volk de Nederlandsche taal grondig te kennen, vloeien zijn talrijke opstellen en verhandelingen over moedertaal - voertaal, over schrijftaal, over letterkundige omgangstaal, over uitspraak en dergelijke meer. Ook heeft hij in den laatsten tijd met den grootsten nadruk gewezen op de zeere plek van ons lager onderwijs nl. de encyclopedische neiging der programma's.

Het lijdt geen twijfel, voor dit zijn streven ter verdediging van de gezonde, doelmatige opvoedkunde, mogen de mannen van het vak hem onvoorwaardelijken lof toezwaaien.

Segers was niet alleen een klaarziend paedagoog, hij was ook in den vollen zin van het woord een vlaamschgezind man, die, gedurende zijn gezegende loopbaan, aldoor zijn uiterste krachten heeft gewijd aan de heropbeuring van het Vlaamsche volk.

Daarvan getuigt niet alleen zijn werkzaamheid in de Academie, maar ook zijn letterkundige arbeid daarbuiten.

Voorzeker, zijn romans en novellen zijn doorgaans eenvoudige volkslektuur en maken geen aanspraak op hooge intellectualiteit, diepe psychologie noch verfijnde kunst. Daarvan was hij zichzelf ook ten volle bewust. Hij kende de grenzen van zijn talent en was ootmoedig genoeg om zich in de Vlaamsche letteren geen rol aan te matigen die hem niet toekwam.

Hij schreef over zijn Kempische volk en voor het volk alleen. Wie zal het hem euvel duiden? Non omnia possumus omnes.

Den nederigen man was een onschatbare troost weggelegd.

[p. 154]

Zijn laatste dagen hebben de voltrekking gezien van het grootsche gebouw van het Vlaamsch onderwijs in het Vlaamsche land. Zijn Vlaamsche en vaderlandsche droom is eindelijk eene werkelijkheid geworden, de Nederlandsche taal heeft hare rechtmatige plaats ingenomen in het onderwijs van alle graden, en daartoe heeft Segers, door zijn onverpoosde bemoeiing, het zijne bijgedragen.

Wij mogen in waarheid verklaren dat Gustaaf Segers zich hoogst verdienstelijk heeft gemaakt jegens zijn volk. De Vlamingen zullen zijn naam in eere houden en de Koninklijke Vlaamsche Academie zal trouw het aandenken bewaren van zijn beminnelijke hartelijkheid en van zijn voorbeeldige toewijding.

Hij ruste in vrede!