Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1927

[p. 5]

Vergadering van 19 Januari 1927

Waren aanwezig: de HH. Prof. Dr. A. Vermeylen, bestuurder, J. Jacobs, onderbestuurder, en Dr. L. Goemans, bestendig secretaris;

de HH. Dr. L. Simons, Kan. Dr. J. Muyldermans, Kan. Am. Joos, Is. Teirlinck, Frank Lateur, O. Wattez, Prof Dr. L. Scharpé, Mr. L. Willems, Prof. Dr. A.J.J. Vandevelde, Prof. Dr. J. Persyn, Prof. Dr. M. Sabbe, Mej. M.E. en Dr. J. van Mierlo jun. S.J., briefwisselende leden.

de HH. Prof. Dr. Frans Daels, Prof. Dr. R. Verdeyen en Dr. J. van Mierlo jun. S.J., briefwisselende leden.

Lieten zich verontschuldigen: de HH. G. Segers, Prof. Dr. J. Mansion en Prof. Dr. A. van Hoonacker, werkende leden.

_**_*

De Bestendige Secretaris leest het verslag over de December-vergadering; het wordt goedgekeurd.

_**_*

Bestuur der Academie. - Bij het openen der Vergadering geeft de Bestendige Secretaris mededeeling van een brief van 27 December 1926, waarbij de heer Minister van Wetenschappen en Kunsten aan de Academie drie afschriften laat geworden van het Koninklijk Besluit van 13 December, houdende goedkeuring van de verkiezing van Prof. Dr. A. Vermeylen, tot bestuurder, en van J. Jacobs, tot onderbestuurder der Academie voor het jaar 1927.

[p. 6]

Aangeboden boeken.

Door de Bibliotheek en Leeszalen der Gemeente Rotterdam:

Catalogus. Lijst N^r 9: Fransche Romans; - N^r 10: Aanwinsten op verschillend gebied.

Catalogus van de eerste bij-bibliotheek Lijst N^r 1: Aardrijkskunde en Geschiedenis.

Catalogus van de tweede bij=bibliotheek. Aanwinsten Studieboeken 1923-1925; - Lijst 2: Aanwinsten Nederlandsche romans.

Door de Akademie der Wissenschaften in Wien:

Denkschriften. 67. Band, 3. Abhandlung.

Sitzungsberichte. 203. Band, 3. Abhandlung. 204. Band, 3. Abhandlung.

Anzeiger. 62. Jahrgang 1925. N^r I-XXVII.

Almanach für 1925 und 1926. 75. und 76. Jahrgang.

Door het Willemsfonds:

75-jarig Jubelfeest (1851-1925).

Door Prof. Dr. P.J. Blok, buitenlandsch eerelid:

Geschiedenis van het Nederlandsche Volk, door Prof. Dr. P.J. Blok. 3^de, herziene druk. Vierde deel.

Door Kan. Dr. J. Muyldermans, werkend lid:

Mgr. Jan-Baptist van Hemel (1798-1866). Zijn werking op 't gebied van opvoeding en onderwijs, door Kan. Dr. J. Muyldermans.

Over schuim- of bestaardwoorden en Over de Nederlandsche taal door Edw. Peeters.

Sint-Lucasschool te Gent.

Vlaanderen boven! door Rutger Hinssers.

Hoe Vlamingen Duitsche Vlaamschgezindheid schatten.

Taal- en Letterkundig Genootschap ‘Met Tijd en Vlijt’. Ledenlijst en Verslag over de Werkzaamheden: 1907-1908, door A. de Groeve, 1908-1909, door Aug. van Cauwelaert; 1911-1912, door A. Verstreken

Berek tot Bescherming van de Westvlaamsche Tijdelijke uitwijkelingen naar Frankrijk. Verslag 1902-1903 en 1909-1910, door E.H.E. Denys.

Antwerpen bij winterdag, door Joz. van den Broeck.

Door de erfgenamen Verriest:

De Rijndwergen. Sprookjesspel in 3 bedrijven en 5 tafereelen.

Handelingen van het Nederlandsch Congres, gehouden te Gent den 26, 27, 28 en 29 Augustus 1849.

Door den heer P.Th. Justesen: Die physiologische Grundlage der prae- und posthomerischen altgriechischen Psychologie. Von P.Th. Justesen, Arzt.

[p. 7]

Door den Schrijver:

De kleine ‘Thomas a Kempis’ of De Navolging Christi tot volksboek bewerkt, door E.J. Ossenblok.

Voyage autour de ma Bibliothèque. Livres populaires et Livres d'école flamands in 4^o, par Emile van Heurck, secrétaire de la Société des Bibliophiles anversois. 12 reproductions.

De Hymnen van 't Norbertijner en Roomsche Getij- en Misboek... door Kan. Rombout Jan Jordens.

Voor den Aug. Beernaert-Wedstrijd zijn ingekomen:

Geert Grub, Haver: Kernen.

Clemens van der Straeten, Stille preludiën.

Aangekochte boeken.

De regenboogkleuren van Nederlands Taal, door Dr. Jac. van Ginneken en Dr. J. Endepols.

De oorzaken der taalveranderingen, door J. van Ginneken.

De erfelijkheid der klankwetten, door J van Ginneken.

A dictionary of the Low-Dutch element in the English Vocabulary, by J.F. Bense, Lit. Ph.D. Part I: Aam-Dowel.

Nieuwe bijdragen tot de Geschiedenis van het Nederlandsche Tooneel in de 17^de en 18^de eeuw, door E.F. Kossmann.

Das niederländische Faustspiel des 17. Jahrhunderts (De Hellevaart van Dokter Johan Faustus). Herausgegeben von E.F. Kossmann.

Schets eener historische Grammatica der Nederlandsche taal, door J. Vercoullie, Professor in de Nederlandsche Philologie te Gent. Met 2 kaarten. 4^de, zeer vermeerderde uitgave, bevattende Phonologie en Flexie, Syntaxis en Woordvorming.

Algemeene Inleiding tot de Taalkunde, door J. Vercoullie, Professor in de Nederlandsche Philologie te Gent 3^de herziene en met een geschiedenis der taalkunde vermeerderde uitgave.

Les Littératures celtiques, par Georges Dottin, correspondant de l'Institut, doyen de la Faculté des Lettres de Rennes.

Nederlandsche Spreekwoorden, Spreekwijzen, Uitdrukkingen en Gezegden, naar hun oorsprong en beteekenis verklaard, door Dr. F.A. Stoet. Vierde druk: I en II.

Letterkundige mededeelingen.

I. - Door Kan. Dr. J. Muyldermans, werkend lid, over De Hymnen van 't Norbertijner en Roomsche Getij- en Misboek, volgens de oorspronkelijke Maat verdietscht en toegelicht door Kanunnik Rombaut Jan Jordens, oud-hoofdopsteller van Tongerloo's Tijdschrift, met inleidend woord van Zijne Hoog-

[p. 8]

waardigheid Tr. L. Heylen, Bisschop van Namen. Drukk. Eucharistisch Bureau, Tongerloo, 1926, 240 blzz. (18×23 c^m).

Namens den zeer eerw. schrijver heb ik de eer en 't genoegen dit boek voor de bibliotheek der Kon. Vl. Academie aan te bieden. Kanunnik Jordens zet de overlevering der abdij van Tongerloo vlijtig voort. Na Tongerloo's Lindeloover (1904) dichtte hij, in 1911, Veder en Harp, dichtte hij nog menig gelegenheidsstuk, - en vandaag biedt hij ons de bewer king, zoo niet de vertaling der kerkelijke hymnen uit getij- en misboek. Mijn bestelling van het boek wil geen bespreking er van wezen. De titel doet den inhoud kennen, en het inleidend woord van Zijne Hoogweerdigheid van Namen leert ons: ‘Het werk is eenig in Vlaamsch België. Wel tellen wij er verscheidene vertalers van kerkhymnen, maar geen enkele, tot nog toe, heeft het aangedurfd ze alle over te zetten. Daarbij vertaalt de schrijver volgens de oorspronkelijke, latijnsche lezing, gelukkiglijk onveranderd, o.a. bij de Norbertijnen gebleven. Dewijl deze lezing soms nog al merkelijk verschilt met de verbeterde, onder Paus Urbanus VIII bewerkt, diende zij de vertaling te vergezellen. Eene aantrekkelijkheid te meer voor de Latinisten, die aldus de twee lezingen kunnen vergelijken, en tevens vaststellen, dat de oorspronkelijke latijnsche lezing niet altijd gelukkig veranderd werd. De vertaling volgt het metrum van 't Latijn, zoodat ze kan gezongen worden op de muziek eigen aan elke hymne’. - Uit die woorden van Monseigneur van Namen, mogen wij besluiten, dat het werk van Kan. Jordens een ernstig werk is. Zijne vertaling wil tevens een uitlegging zijn, naar de woorden van Mgr Henry, welke hij aanhaalt, en die in de inleiding van het boek van den eerw. Matth. Brit over de Brevierhymnen voorkomen: ‘Een goede vertaling is tevens eene uitlegging. Zij geeft niet enkel in eene andere taal de woorden en de gedachten van den oorspronkelijken schrijver weer, maar tracht tevens zijne onuitgesproken meening te doorgronden, en deze aan anderen mede te deelen’. Zoo trachtte Kan. Jordens te werken; hij wilde de liefde tot de kerkhymnen er door ontsteken... en ten slotte getuigt hij, ‘dat het aanwijzen der tekortkomingen en onnauwkeurigheden behoorlijk zal erkend en grootelijks gewaardeerd worden door den vertaler’.

Intusschen echter zij hem uiter herte dank gezeid voor zijn noeste vlijt en degelijk werk. Het strekke onze taal en zijn geliefd Tongerloo tot eere!

[p. 9]

II. - Dr. M. Sabbe schenkt uit naam van den schrijver aan de bibliotheek der Academie het werk Voyage autour de ma Bibliothèque, door Em. van Heurck, uit Antwerpen (1927).

M.H.

Het is mij een eer u dit geschenk te mogen brengen namens den schrijver, wien onze Vlaamsche folklore en bibliographie al zoo vele verdienstelijke studiën verschuldigd zijn. De heer E. van Heurck schrijft zijn werken in de Fransche taal omdat de toevalligheden van zijn opleiding hem daartoe beter in staat stellen, maar de inhoud van wat hij schrijft is door en door Vlaamsch. Elk van zijn boeken is een verrijking van ons Vlaamsch wezen en ook ditmaal is dit in ruime mate het geval.

Hij geeft ons hier de zeer uitgebreide studie van 41 oude Vlaamsche school- en volksboeken in 4^o formaat, waarvan hij in zijn persoonlijke bibliotheek verscheidene uitgaven bezit (159). Gedurende zijn lange loopbaan van boekenliefhebber heeft de heer E. van Heurck schatten van zeldzame uitgaven vereenigd, vooral op het gebied der populaire literatuur. Zijn verzameling volksboeken is zeker wel een van de rijkste, die wij hier te lande kunnen aantreffen, zoodat hij enkel bij het opmaken van een catalogus van zijn eigen volksboeken bijna een volledig overzicht op onze heele productie van dien aard kan geven.

De heer E. van Heurck heeft er zich niet bij bepaald ons enkel een beschrijving te bezorgen van het uiterlijke van de behandelde boeken, hij heeft tevens met veel kennis van zaken den inhoud van elk dier werken besproken en geeft bovendien veel wetenswaardigs over hun schrijvers en over hun lotgevallen.

De arbeid van den heer E. van Heurck draagt den stempel van een voortreffelijk wetenschappelijken, volstrekt betrouwbaren geest, tevens geholpen door een onberispelijk-goeden smaak, die zich in den gemakkelijken, vloeienden stijl van het boek openbaart.

Wij verheugen ons in de verschijning van dit mooie werk en hopen, dat de schrijver er eerlang zal toe besluiten om ook een dergelijke studie te wijden aan de Vlaamsche volks- en schoolboeken van klein formaat. Hij is de man om dat werk naar behooren te voltooien.

[p. 10]

Mededeelingen door den Bestendigen Secretaris.

1^o) Gent: ‘Congrès international d'Hygiène et de Santé publiques’. - Brief van 22 December 1926, waarbij het comiteit van het Congres den heer Voorzitter der Academie uitnoodigt, lid te willen zijn van het Inrichtingscomiteit. - De Heer Voorzitter heeft aàngenomen.

2^o) Geschenk aan de Academie. - De heer Bestuurder kondigt aan dat de heer Max Lamberty bereid is aan de Kon. Vl. Academie een verzameling handschriften van zijn oom Lodewijk de Raet te schenken; daaronder zijn het hs. van zijn Vlaamsche Volkskracht, en tal van brieven, uitknipsels en documenten die betrekking hebben op de Vlaamsche Beweging van 1880 tot 1914. - Met dank aangenomen.

Mededeelingen namens de commissiën.

1^o) Bestendige Commissie voor Geschiedenis, Bio- en Bibliographie. - De H. Prof. Dr. J. Mansion, secretaris, legt verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig de HH. Mr. Leonard Willems, voorzitter, Kan. Dr. J. Muyldermans, Dr. L. Simons, Is. Teirlinck, Dr. L. Goemans, Prof. Dr. M. Sabbe, de EE. HH. Dr. J. van Mierlo en J. Salsmans, hospiteerende leden.

Aan de dagorde staat:

1^o) Hadewijch-Studiën: I. De namen Hadewijch en Heilwijch. II. Wat beteekent ‘de Bloemardinne’ III. Hadewijch en de antithese (bijdrage tot de stijlstudie). IV. De Geschiedenis eener hypothese. - Lezing door Mr. L. Willems.

Mr. L. Willems toont aan met voorbeelden uit Maerlant, Boendale, Hein van Aken e.a. dat de twee volkomen verschillende namen Hadewijch en Heilwijch in de practijk soms met elkander verward werden.

E.H. van Mierlo doet opmerken dat deze verwarring zich niet voordoet in de bescheiden betreffende Hadewich en Bloemardine (Heilwich).

[p. 11]

2. Mr. L. Willems herinnert dat die ‘Bloemardine’ beteekent een vrouw uit het geslacht Bloemaert. Zoo dit het geval is, zouden wij dergelijke vrouwelijke vormen van andere familienamen moeten vinden. Bij gemis aan dergelijke vor men, onderstelt M. Willems dat met die Bloemardine, niet bedoeld wordt een gewone vrouw, maar wel een zeer bekende vrouw uit dat geslacht.

3. Het derde punt wordt gebracht op de dagorde der Commissie voor Middelnederlandsche letteren.

4. Het vierde punt zal later in de e.v. zitting van de Commissie voor Geschiedenis behandeld worden.

2^o) Bestendige Commissie voor het Onderwijs in en door het Nederlandsch. - De H.O. Wattez, wn. secretaris, legt verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig: de HH. Prof. Dr. A.J.J. Vandevelde voorzitter, J. Jacobs, ondervoorzitter, Kan. Dr. J. Muyldermans, Kan. Am. Joos, Dr. L. Goemans, Omer Wattez, Prof Dr. J. Persyn, leden.

De heer Segers, lid-secretaris, afwezig zijnde zal de heer Wattez het ambt van secretaris waarnemen.

Aan de dagorde staat:

1) Eenvoud en gepastheid. - Lezing door G. Segers.

De heer Dr. L. Goemans leest een deel van het stuk dat door den heer Segers werd ingezonden.

Onder den titel Eenvoud en Gepastheid ontwikkelt de heer Segers de stelling van E. Gerhard: ‘Wat de school is voor de jeugd is het lezen voor hen die de school hebben verlaten’. Hij handelt vervolgens over de voorwaarden waaraan de volksschool en de volksletterkunde moeten beantwoorden om hare roeping te kunnen vervullen.

Daarna ontstaat onder de leden eene bespreking over het onderwerp.

Na de lezing van Dr. Goemans vraagt de voorzitter de toelating om voor enkele minuten de aandacht te mogen vestigen op eene kwestie van onderwijs, namelijk de onbekwaamheid van sommige hoogeschoolstudenten, die gebleken is uit een schriftelijk examen. Dr. Vandevelde zou er willen de oorzaken van kennen.Ligt zij in het lager, in het middelbaar of in het hooger onderwijs zelf?

[p. 12]

Spreker vraagt om op de dagorde voor de volgende zitting te willen brengen:

Gemis aan algemeene kultuur bij de studenten.

Dagorde.

1^o) Nieuwe uitgaven door Leden van de Academie. - Prof. Dr. R. Verdeyen, briefwisselend lid, biedt aan de Academie een ex. aan van Colloquia et Dictionariolum septem Linguarum, gedrukt door Fickaert te Antwerpen in 1616, opnieuw uitgegeven door Prof. Dr. R. Verdeyen. I. (Uitgave van de Vereeniging der Antwerpsche Bibliophilen. Antwerpen en 's Gravenhage, 1926).

2^o) Beethoven-feest in de Koninklijke=Vlaamsche Academie. - De heer Bestuurder, Prof. Dr. A. Vermeylen, deelt aan de vergadering mede, dat op Donderdag 24 Maart aanstaande, in de Academie een Beethoven-dag wordt ingericht ter gelegenheid van de honderdste verjaring van het afsterven van dezen wereldberoemden muziekreus. De plechtigheid zal opgeluisterd worden door spreekbeurten en uitvoering van werken van den grooten meester.

3^o) Plechtige openbare Vergadering van 1927. - De vergadering zal gehouden worden op Zondag 26 Juni, te 11 uur. De Bestendige Secretaris zal de noodige schikkingen nemen.

4^o) Lezing door den heer Prof. Dr. A.J.J. Vandevelde, werkend lid: De Kruidboeken van Dodoens, Clusius en De Lobel.

De Bestendige Secretaris deelt vooreerst aan de vergadering mede, dat Prof. Dr. A. van Hoonacker, die in de vergadering van vandaag zou spreken, door ziekte verhinderd is aanwezig te zijn. Prof. Dr. Vandevelde, die voor een lateren datum ingeschreven was, werd echter bereid gevonden heden als spreker op te treden, waarvoor de Secretaris hem den hartelijksten dank van het Bestuur der Academie betuigt.

Na de lezing wenscht de Bestuurder Prof. Vandevelde geluk en stelt voor dat zijn rede in de Verslagen en Mededeelingen zou worden opgenomen. (Onder toejuiching aangenomen.)