Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1925

[p. 131]

Vergadering van 22 April 1925

Waren aanwezig, de heeren: Mr. Leonard Willems, bestuurder, Prof. Dr. L. Scharpé, onderbestuurder, en Dr. L. Goemans, bestendig secretaris;

de heeren: K. de Flou, Dr. L. Simons, Gustaaf Segers, Kan. Dr. J. Muyldermans, Kan. Am. Joos, Is. Teirlinck, Prof. Dr. J. Mansion, O. Wattez, Prof. Dr. L. van Puyvelde, Prof. J. Vercoullie, Prof. Dr. A.J.J. Vandevelde, J. Jacobs, Karel van de Woestyne, Dr. J. Persyn, Mej. M.E. Belpaire, en Prof. Dr. A. van Hoonacker, werkende leden;

de heeren F.V. Toussaint van Boelaere en Prof. Dr. A. Carnoy, briefwisselende leden.

Lieten zich verontschuldigen: de heeren Prof. Dr. A. Vermeylen en Dr. M. Sabbe, werkende leden; Pater J. Salsmans S.J., Dr. Jozef Muls en Aloïs Walgrave, briefwisselende leden.

_⋆⋆_⋆

De Bestendige Secretaris leest het verslag over de Maartvergadering dat zonder aanmerkingen wordt goedgekeurd.

Aangeboden boeken.

Door de Regeering:

Annuaire de l'Académie Royale des Sciences, des Lettres et des Beaux-Arts de Belgique. 1925.

Door het Friesch Genootschap van Geschied-, Oudheid- en Taalkunde, te Leeuwarden:

96^ste Verslag, 1923-1924.

Door de Bibliotheek der gemeente Rotterdam:

Lijst der Aanwinsten. N^r 28, 1 Maart 1925.

Door de ‘Société historique et archéologique dans le Limbourg’, te Maestricht:

Publications. Tome LX. Quatrième série, tome V. 1924.

Door de ‘Kungl. Universitetets i Uppsala Bibliothek’:

The Vocabulary of Dan Michel's Ayenbite of Inwyt. A phonological, morphological, etymological, semasiological and textual Study, Inaugural dissertation by J.K. Wallenberg. Uppsala 1923.

[p. 132]

Door Dr. L. Goemans, bestendig secretaris:

Traité de prononciation française, par Léon Goemans, Inspecteur général de l'Enseignement moyen et Ant. Grégoire, Professeur à l'Athénée royal de Liège et à l'Ecole normale moyenne de l'Etat, Chargé de cours à l'Université. 1924.

Lexique de prononciation française, door dezelfde schrijvers. 1923.

Door Kan. Dr. J. Muyldermans, werkend lid:

Totter Dood! Legeraalmoezenier Julius Spriet, Georges Attout, Leo Trulin, Franz Merjay. Naar het Fransch door Kan. Dr. J. Muyldermans, lid der Kon. Vlaamsche Academie, legeraalmoezenier. I. 1925.

Bij de Baloeba's in Congo. Reisverhaal van den Eerweerden Vader Gustaaf Van Acker, der Missionarissen van Afrika (Witte Paters).

Mémoires sur la Campagne de l'Armée belge dans les Pays-Bas Autrichiens, pendant la révolution de 1790, par un officier de l'armée brabançonne. Bruxelles, 1851.

Door den heer Omer Wattez, werkend lid:

Emanuel Hiel-Hulde. 1925.

Door Dr. M. Sabbe, werkend lid:

Taal en kultuur uit Vlaanderen. Dr. M. Sabbe: Redevoeringen en Studies. Antwerpen, 1924.

Door den E.H. Al. Walgrave, briefwisselend lid:

Het Leven van Guido Gezelle, Vlaamschen Priester en Dichter, door Aloïs Walgrave Pr. Deel II.

Door den heer L. Delpire, te Schaarbeek:

Beknopt Verslag van de Handelingen der Wetgevende Kamers. - Kamer der Volksvertegenwoordigers: 1923-1924 en 1924-1925. - Senaat: 1923-1924 en 1924-1925.

Commentarien ghemaeckt by d'Heer ende Meester Jan Baptiste de Clerck, advocaet inden Raet van Vlaenderen, op de Leen-rechten, gheschreven by M. Philips Wielant, President van den voorseyden Raet, ten Jaere 1491, Ende ghedruckt tot Middelburgh in 't Jaer 1664. Inhoudende d'Oude en de Moderne Usantie van de Leenen, d'Hovelijcke Divoiren, Hof, ende Ferie-Rechten, met andere Oncosten daer-van dependerende. Te Ghendt, Anno M.DC.XCIX.

Door den E.H.A. Geerebaert S.J., te Brussel:

Grieksche en Latynsche Schooluitgaven. Demosthenes. Eerste Philippische Rede. Drie Olynthische Reden. Met inleiding en aanteekeningen, door A. Geerebaert S.J. II^e deel: Inleiding, Aanteekeningen. Luik, 1925.

Door den Heer Dr. C. Godelaine, Atheneum-leeraar:

Van drie Limburgsche Dichters, door Dr. C. Godelaine. (Overdruk uit Limburg.)

Bij de 25^e verjaring van G. Gezelle's Dood, door denzelfde. (Id.)

Gaston-Jozef Wallaert, door K. Gessler, Bouwmeester, en G. Godelaine, Atheneum-Leeraar. (Id.)

Door den Heer Eug. Leën, namens het Leesgezelschap van Hasselt:

Limburgsche Bijdragen, uitgegeven door het Leesgezelschap van Hasselt. 4^de en 9^e-18^e bundel.

[p. 133]

Door den heer Floris Prims, archivaris der stad Antwerpen:

Bijdragen tot de Geschiedenis, uitgegeven door P.J. Goetschalckx en Fl. Prims. 14^e jg.; - 15^e jg. n^rs 3-6; - 16^e jg. n^rs 1-3.

Door den heer P. Van Nuffel, te Aalst (Mylbeek):

Z.H. Paus Pius XI, door Petrus van Nuffel. Aalst, 1925.

Mededeelingen door den Bestendigen Secretaris.

1^o) Fédération archéologique et historique de Belgique. - Brief van 27 Maart, waarbij de heer C. Tulpinck, voorzitter, de Academie verzoekt een afvaardiging te willen benoemen om de Koninklijke Vlaamsche Academie op het Jubelcongres der ‘Fédération archéologique’ te vertegenwoordigen, en tevens om de toelating verzoekt den heer Voorzitter der Academie onder de Eereleden van het Congres te mogen rekenen. - De heeren Mr. Leonard Willems, bestuurder, en K. de Flou, werkend lid, worden als vertegenwoordigers der Academie aangeduid.

2^o) Geneeskundige Dienst bij het Leger. - Brief van 1 April 1925, waarbij de heer Minister van Landsverdediging bericht, dat de volgende heeren door hem aangeduid werden, om deel uit te maken van de Jury, belast met het afnemen van het uitgangsexamen der school voor officieren van den Gezondheidsdienst wat de practische Vlaamsche proef betreft:

Tot werkend lid: Dr. Terlinck, te Brussel; tot plaatsvervangend lid: Dr. Sano, bestuurder der Kolonie te Gheel.

De heer Minister verzoekt den Bestendigen Secretaris deze benoeming aan beide heeren mede te deelen. - Aan dat verzoek werd voldaan.

3^o) Plechtige Vergadering van 1925. - Brief van 15 April, waarbij de heer Johan de Meester, buitenlandsch eerelid, aanvaardt als feestredenaar op te treden ter gelegenheid der Jaarlijksche Plechtige Vergadering op 28 Juni, en tevens het onderwerp zijner toespraak mededeelt: Herinneringen van lectuur en leven.

Mededeelingen namens commissiën.

1^o) Bestendige Commissie voor Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde. - De heer Prof. Dr. L. Scharpé, secretaris, legt verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

[p. 134]

Waren aanwezig, de heeren: K. de Flou, voorzitter, Prof. J. Vercoullie, ondervoorzitter, Kan. Am. Joos, Is. Teirlinck, Dr. L. Goemans, Dr. L. Simons, Prof. Dr. J. Mansion, Mr. L. Willems, J. Jacobs, leden, en Prof. Dr. L. Scharpé, lidsecretaris.

Aan de dagorde staat:

De Migratie der Plaatsnamen. - Lezing door K. de Flou.

De heer K. de Flou leest een studie over de Migratie der Plaatsnamen, in aansluiting met zijn vroegere mededeelingen over de studie der Toponymie. Veel plaatsen die eenzelfden naam dragen blijken naar de ligging zeer te verschillen: we dienen rekening te houden met de ‘Migratie’ van de plaatsnamen, een algemeen verschijnsel in de Toponymie. Oorzaken zijn velerlei: aanwerving van leengoed in andere gewesten, aankoop van landen, bosschen door ver-afgelegen abdijen, herinnering aan veldslagen, loutere fantasie, herinneringen aan verre reizen of bedevaarten, vorming van officieele plaatsnamen zonder eigen basis, enz. B.v. Aishove, te Ardooie eigendom aangekocht door de heeren van Ais; later, niet minder dan 16 plaatsen Aishove naar aanleiding van het Aishove-goed te Ardooie. - Zoo nog Watervliet, oorspronkelijk een verdronken heerlijkheid; later een Nieuw Watervliet in een volstrekt waterlooze streek te Langemark. Lembeke bij Eekloo, zonder dat daar een beek te vinden is; Rousselare binnen het gebied van Aardenburg, zonder dat van een ‘Laar’ aldaar spraak kan zijn; en zoo nog voorbeelden in overvloed, van migratie ten gevolge van leenroerige toestanden. - Het veroveren van Buda op de Turken gaf aanleiding tot het benoemen van allerlei plaatsen met dien beroemd geworden stadsnaam, in West-Vlaanderen en in Brabant. De Barnum-wijk te Roeselare ontving haar naam in onzen tijd, naar aanleiding van de Barnum-cirkus-vertooningen. De bezittingen der Brabantsche Heeren van Gaesbeeck gaven aanleiding tot vele Gaesbeecknamen in Vlaanderen.

De verplaatsing van sommige kerken, dorpen of kasteelen had soms voor gevolg dat de naam overging naar den nieuwen stand, zoodat de verklaring van den naam te zoeken is in de vorige ligging. Breskens, Lapscheure, Stuyvekenskerke (naast Oud-Stuyvekens), zijn voorbeelden uit West-Vlaanderen.

Iedermaal dient gelet op het feit welke van twee gelijke namen de eerst voorkomende is. En niet steeds is bij benoeming met uitheemsche benamingen aan migratie te denken: ontleening door fantasie, of benoeming naar aanleiding van uiterlijke kenteekenen (Blauwe torre, enz.). Groote voorzichtigheid is noodig om geen roekelooze gissingen vooruit te zetten.

[p. 135]

Onder gelukwenschen van de aanwezigen, voor deze merkwaardige studie, wordt voorgesteld en aangenomen ze op te nemen in de Verslagen en Mededeelingen.

De lezing van M.L. Willems over Tekstkritiek op de uitgave van de Oud-Vlaemsche Gedichten wordt uitgesteld tot de volgende Vergadering.

2^o) Bestendige Commissie voor Nieuwere Taal- en Letterkunde. - De heer Wattez, secretaris, legt verslag ter tafel over de morgenvergadering door de Commissie gehouden.

Waren aanwezig, de heeren: Dr. L. Simons, ondervoorzitter, Is. Teirlinck, Kan. Dr. J. Muyldermans, G. Segers, Prof. Dr. L. Scharpé, Dr. J. Persyn, leden, Dr. J. Vandevelde, hospiteerend lid, en Omer Wattez, lid-secretaris.

Aan de dagorde staat:

1^o) Over eenige handschriften der brieven van Antoni van Leeuwenhoek, 9^e Bijdrage tot de studie over de werken van den Stichter der Micrographie. - Lezing door Prof. Dr. A.-J.-J. Vandevelde (in medewerking met Dr. W.H. van Seters, Leiden).

De heer Vandevelde leest alleen de inleiding van zijne uitvoerige mededeeling over de ontdekking, onlangs gedaan te Haarlem, der handschriften van Antoni van Leeuwenhoek. Zij zijn vier in getal. De Engelsche brieven zijn niet de vertaling van die handschriften.

Spreker geeft daarover eenige uitleggingen en vertelt in 't kort hoe in Mei 1924 de handschriften ontdekt werden, nadat men vruchteloos had gezocht te Leiden, te Utrecht en te Amsterdam.

De voorzitter stelt voor de belangrijke mededeeling van Dr. Vandevelde te laten opnemen in de Verslagen en Mededeelingen der Academie. - Aangenomen.

2^o) De edele Familie Cuypers te Mechelen in de 17^e en 18^e eeuw. - Lezing door Kan. Dr. J. Muyldermans.

De familie Cuypers bekleedt eene merkwaardige plaats niet alleen in den adel, maar ook in de intellectuëele beweging van haar tijd.

Guillaume en Pieter Cuypers waren rechtsgeleerden.

De eerste schreef in onze taal Tractaat van Grondproceduur, na het werk eerst in 't Latijn te hebben begonnen.

Daniel Frans Cuypers, kronijkschrijver, reisde naar Italië en verwierf te Rome den doctorstitel.

Zijn huis te Mechelen was een museum en zijne bibliotheek

[p. 136]

was zeer rijk. De lijst der boekerij van de familie Cuypers bevat 338 blzz. Hij liet vele handschriften na.

De voorzitter bedankt spreker en stelt voor de mededeeling van Kan. Muyldermans op te nemen in de Verslagen en Mededeelingen. - Aangenomen.

Dagorde.

1^o) Geheime vergadering te 2 ½ uur. Verkiezing van een werkend lid tot vervanging van Minister van State Joris Helleputte, overleden. - Worden tot stemopnemers aangewezen: Prof. Dr. L. van Puyvelde en Prof. Dr. A.J.J. Vandevelde. - Wordt verkozen: Pater Jozef Salsmans S.J. te Leuven, briefwisselend lid der Academie.

2^o) Lidmaatschap der Academie. Opene plaatsen. - De Academie stelt het getal der opene plaatsen vast. Staan open:

Twee plaatsen van briefwisselend lid, tot vervanging van Prof. Dr. A. van Hoonacker en E. Pater J. Salsmans S.J., die beiden tot werkend lid werden verkozen.

De Academie gaat over tot het benoemen der Commissie tot voorstelling van twee candidaten voor elk der openstaande plaatsen. Deze Commissie bestaat uit het Bestuur en drie leden. Worden aangewezen de heeren: Kan. Am. Joos, J. Jacobs en Prof. J. Vercoullie.

3^o) Feestvergadering August Snieders. - Te 3 ½ uur had in de feestzaal een Plechtige Vergadering plaats, ter gelegenheid van de 100^ste verjaring der geboorte van den romanschrijver August Snieders, bestuurder der Koninklijke Vlaamsche Academie voor het jaar 1891.

Woonden, buiten de Leden der Academie, de vergadering bij: Z.D.H. de Bisschop van Gent, Notaris Aug. Snieders, zoon van den overledene, en Mevrouw Aug. Snieders; Mevrouw Dekkers-Snieders en hare familie; de heer Arrondissementscommissaris Henri de Kerchove d'Exaerde, Z.E. Kan. M. de Baets, vicaris-generaal, en een 50tal genoodigden, letterkundigen, leeraars en andere belangstellenden in de werkzaamheid der Academie; ook de vertegenwoordigers van verschillende dagbladen.

Mr. Leonard Willems, bestuurder der Academie, opende de vergadering en verleende het woord aan den heer Gustaaf Segers, die den mensch en den volksschrijver in August Snieders zou huldigen.

De heer Segers doet ons August Snieders vooral kennen

[p. 137]

als volksschrijver, en doet uitschijnen dat Snieders in hooge mate de gave bezat om in de volksletterkunde te slagen. Spreker geeft een beknopte schets van Snieders' werk, en drukt er op, dat hij niet alleen een talentvolle letterkundige, maar tevens een wezenlijke weldoener van ons volk was, aan wien wij de grootste verplichtingen hebben.

Dr. Julius Persijn treedt na den heer Segers op het spreekgestoelte. Hij schetst ons de geschiedenis der familie Snieders, de aankomst van August in het woelige Antwerpen, zijn kennismaking met de Vlaamsche letterkundigen van dien tijd, zijn onverpoosden arbeid als hoofdopsteller van het Handelsblad van Antwerpen en als romanschrijver, zijn familieleven; hij sluit met een vergelijking tusschen onze twee groote volksschrijvers Conscience en Snieders.

In naam der familie dankt Notaris Snieders de Academie voor de aan zijn vader gebrachte hulde.

De Bestuurder der Academie zegt ten slotte beide sprekers en de aanwezigen dank, en verontschuldigt de genoodigden welke schriftelijk hun spijt uitdrukten in de onmogelijkheid te zijn de feestvergadering bij te wonen, nl. de heeren Graaf t'Kint de Roodenbeke, voorzitter van den Senaat, Graaf de Kerchove de Denterghem, gouverneur van Oost-Vlaanderen, A. van der Steghen, burgemeester van Gent, Senator Maurits Lippens, volksvertegenwoordiger A. Siffer, en Dr. L. Grootaers, bestuurder van het Phonetisch Laboratorium aan de Hoogeschool te Leuven.

De Feestzitting eindigde te 5 ½ uur.