Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1920

[p. 206]

Kleine verscheidenheden.

I.
Bestendige Commissie voor Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde.
350. - Recht hebben in... Iemand erven med (met) en erven in....

In een akte van 1424 treffen wij de twee zonderlinge uitdrukkingen aan Recht Hebben in iets = Recht op iets hebben, Fr. Avoir droit à, - en Enen erven med iets, dat ook aldaar erven in luidt, en beteekent Iemand den eigendom van iets overdragen, toewijzen. Van beide uitdrukkingen komen bij Verdam geen voorbeelden voor. Tekst hieronder:

Akte, verleden voor baljuw en mannen van leen ‘ten hove ter Buerch’ van Brugge. den 31 Augustus 1424, toebehoorende aan het Klooster der ‘Spinersen’ te Gent: ‘Ende wy vorseid mannen wysden dat Phelips de Zwaef, metgaders..., zo wel ende zo wettelike onthervet waren ende onthervet zyn van desen vorseiden leengoede., dat ziere nemmermeer eenich recht in hadden no sculdich waren te hebbene.. Ende dat zo wel ende zo wettelike commen waere in ons vorseid baillius handen..., dat men Pieter van Buerkelle, den coepere vorseid, wel der mede erven mochte ende sculdich ware te ervene met allen rechte. Ende ic bailliu... droucht vort up ende in handen Pieter van Buerkelle, den coepere vorseid, ende ervedene daer mede, met plockene ende met halmene, wel ende wettelike... Ende wy vorseid mannen wysden dat Pieter van Buerkelle, de coepere vorseid, zo wel ende zo wettelike gheervet waere ende gheervet es in dit vorseide leengoed... dat...’

Men vergelijke bij Schiller und Lübben, Mittelndd. Wörterb, met Beerven: ‘Do de selve H. starf, do beervede he sine sustere mit al sineme gode...’; en met Erven: ‘Neme he eyn wif, de mochte he erven mit sime hus eder mit sime gude’ (1324).

[p. 207]

351. - Mey ofte foy.

Mey is een synoniem van Foy = Drinkgeld, Fr. Pourboire. Zie De Bo, v^o Fooie. Inzonderheid wordt hieronder bedoeld het Drinkpartijtje door iemand gegeven aan werklieden, die een werk, waarmede hij hun gelast had, hebben voltooid:

Staatsarchief te Antwerpen, Fonds Berlaer, Kerkrekening over 1631-1632, fol. 26 v^o: ‘Item aenden selven Peeter Moons (schaliendecker) betaelt, voor dat den selven den meyufte foy den wercklieden aenden choor werckende belooft nyet en hadde helpen drincken, ij gul.’

Den mey drincken wees op het ‘verdrinken’, het verbruiken van een gegeven ‘mei’:

Id, id., Rekening van de Tafel van den H. Geest over 1630, fol. 46 v^o: ‘Item betaelt aen Peeter Buyst voor een halff tonne biers den wercklieden beloeft, ende vanden mey tsynen huyse ghedroncken, tsamen de somme van...’

Door ‘Mey’ was nl. ook bedoeld het gelag (eetmaal of drinkmaal), aan de werklieden beloofd, b.v. als een huis onder dak was: de werklieden steken alsdan een mei of een vlag op het gebouw, wat thans nog heet De mei uitsteken. - Den Mei hebben was hetzelfde als Gedaan hebben.

352. - Bouwette en Clocke.

Beide woorden wijzen op Klokpan, dat De Bo uitlegt door Groote breede dekpan wier onderste middendeel oprijst op wijze van eene paterskap of halve klok, zoodanig dat er langs daar eene opening is waardoor de lucht op den zolder vernieuwd wordt. Bouwette luidde soms te Brugge Buette en Buwette, welke vormen in ons Gloss. Arch. Bruges, blz. 605, worden aangehaald.

Staatsarchief te Brugge, Fonds Jezuïeten, Charters, voorloopig blauw v^o 9767: Dies zo en zal de zelve P... moghen maken eeneghe veynsteren nochte eenich lucht nemen up thof ende ter ervewaerts vanden voorseyden heere van Mouscron, tzy standtveynsteren, bouwetten, groote clocken ofte der ghelycke jn tdac ofte huuse vanden voornoomden P.; wel verstaende dat jndien de zelve heere van Mouscron hem P. ghedoocht thebbene ofte makene eene ofte meer groote clocken ofte bouwetten jn tdack vanden voorseyden zynen huu-

[p. 208]

353. - Begaren.

Begaren is een andere vorm voor Begeeren, zegt Verdam. Een voorbeeld uit eene oorkonde van Vlaamschen oorsprong:

Archief der O.L. Vrouwkerk te Brugge, Charters, voorloopig n 163: ‘Ende begaerde anden bailliou, dat hi den amman vraechde hoe dat daer ghevoer...’ (Akte van 11 Mei 1372.)

Wij treffen dien vorm nog aan in de kerkrekening van Jabbeke over het jaar 1578:

Staatsarchief te Brugge, Register n^r 12358 of Rekening ‘vander kercke van Jabbeke’ van 1578, fol. 15 v^o: ‘... ten respecte dat mejoncvrauwe... den dienst... niet meer en beghaerde te continueren...’

Id., fol. 23: ‘Ter cause vanden dienst..., de welcke zylieden niet meer en beghaeren te continueren noch betaelen...’

Andere voorbeelden bij C.P. Serrure, Vaderlandsch Museum, I, 74 (vers 18), 342 (vs. 53) en 343 (vs. 90); II, 174 (vs. 126): ook op het Staatsarchief te Brugge, Charters, oud n^r 5428, voorloopig blauw n^r 2208, in een akte van 26 April 1413, verleden voor de mannen van het hof van den ‘Polre buten ande steide vander Nieuport’. Een tekst met Beghaerte (= Begeerte), o.m. op het Archief der O.-L.-Vrouwkerk te Brugge, Charters, voorloopig n^r 330: ‘bi beghaerten van beeden den paertihen’, in eene akte van 1 Mei 1327, en op het Staatsarchief te Brugge, Charters, Fonds Minderbroeders te Hulst, oud n^r 67: ‘Ghehoort de requeste ende begaerte van...’, in eene akte verleden voor de schepenen van Huist, van 24 Februari 1489.

se, dat de zelve ghemaect ende staen zullen boven mans langde, zo dat men daer duere niet kyken en zal moghen vp thof ofte ter erve waerts vanden voornoomden heere.’ (5 April 1546.)

Edw. Gailliard.