Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1914
(1914)– [tijdschrift] Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde–
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd
[pagina 419]
| |||||||||
Eenige voornamen, door Edw. Gailliard.Tijdens opzoekingen door ons in het Staatsarchief te Brugge en in dat van Antwerpen gedaan, hebben wij terloops eenige aanteekeningen betreffende voornamen opgenomen. Wel was ons doel niet, bouwstoffen voor eene studie omtrent zulke namen te vergaderen, maar we wilden toch niets laten verloren gaan. Al zijn onze nota's niet talrijk, toch achten wij ze gewichtig genoeg om hier medegedeeld te worden, te meer daar zij in elk geval de eigenschap hebben, alleen op onuitgegeven teksten te steunen. Deze kleine bijdrage zal, hopen wij, welkom zijn en nut kunnen stichten. | |||||||||
AEgidius, Gillis.Weinig voornamen hebben zoo veel veranderingen als deze van AEgidius, of Gillis, ondergaan. Alhoewel echter vele van de onderstaande vormen aan de onkundigheid van de schrijvers te wijten zijn, verdienen zij nochtans in oogenschouw genomen te worden.
In de kerkrekening van Beersel, over het jaar 1758-59 (op het Staatsarchief te Antwerpen), treffen wij de hieronder volgende vormen aan:
Terloops zij gezegd, dat de famielienaam Ceulemans, die bij dien voornaam gaat, ook geschreven wordt Keulemans, Celemans, Kelemans en Kelmans. | |||||||||
[pagina 420]
| |||||||||
In de kwittanciën, welke gevoegd zijn bij de ‘Rekeninge... die midts desen is doende Gilis van Dessel, Heijlig Gheest meester van Beersel’, over de jaren 1702 en 1703, en in de kwittanciën behoorende bij de ‘Reeckeninge... die midts desen is doende... Diel Docx, in qualityt als H. Geestmeester’ van hetzelfde Beersel, over het jaar 1731, komen deze vormen voor:
De familienaam van Dessel wordt overal gelijk geschreven; van Docx doen zich voor: Docx, Dockx, Dox, Doeckx en Doockx.
Men zie eene studie van G. Gezelle, over den Griekschen naam ‘Aigidios et les transformations qu'il a subies dans toutes les langues’, in Saint Gilles, sa vie, ses reliques, son culte en Belgique...., van Kanunnik Ernest Rembry, I, 472-479. | |||||||||
Ariaen, Airiaen.Is hetzelfde als Adriaen. Men leest: ‘Adriaen opde Beeck, kerckmeester’ en ‘Ariaen opde Beeck, kerckmeester’, in de kerkrekening van Beersel, over het jaar 1720-21, onder de bijgevoegde kwittanciën, op het Staatsarchief te Antwerpen; en ‘Adriaen Vervloet, kerckmeester’, en ‘Airiaen Vervloet, kercmeester’, in de kerkrekening u.s., over het jaar 1722-23. | |||||||||
Antoon.In de Rekening van den Heiligen Geest, van Beersel, over het jaar 1698-99, leest men (bijgevoegde kwittanciën):
| |||||||||
[pagina 421]
| |||||||||
De naam Storms wordt er nog geschreven: Stoorms, Stoerms; Sterm, Sterms; Sturms en Steurms; Strooms en Stroms. | |||||||||
Arnoldus.In de Rekeningen van de Tafel der armen of van den Heiligen Geest der parochie Beersel, van de jaren 1740-41, alsook in de kerkrekening der gezegde parochie, van 1752-53, wordt in de handteekening van Arnold van Acker (bijgevoegde kwittanciën), de naam Arnoldus op de zonderlingste manieren geschreven:
Hier zij bijgevoegd dat de familienaam van Acker, geschieven werd: van Acker, van den Acker, van Ackker, van Aecker, van Aercker en de Haker. | |||||||||
Baltelmeus.‘Sinte Baltelmeus dach’, voor Sint Bartholomeusdag, leest men in eene akte van 20 Augustus 1329, op het Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Brugsche Vrije (Ghisen), nr 1325, voorloopig blauw nr 3262. | |||||||||
Baltus, Balten.Deze twee verkortingen = Balthasar. Op het Staatsarchief van Antwerpen, Fonds Beersel, in kwittanciën bij de kerkrekening over het jaar 1712-1713 gevoegd, treffen wij deze benamingen aan:
‘Baltus van den Branden’. - ‘Baltesaer vanden Brande, kerckmeester - en ‘Balten van den Brande, kerckmeester’. | |||||||||
[pagina 422]
| |||||||||
Beijken.Is hetzelfde als Barbara. Op het Staatsarchief te Antwerpen, Fonds der parochie Beersel, in de Rekening van den Heiligen Geest, over de jaren 1679-1686, blz. 53, vinden wij de namen vermeld van ‘Beijken’, Frans en ‘Symon’ van Noten, als zijnde door den genoemden Heiligen Geest geholpen geweest. Welnu, in de rekening id, van 16 September 1688, treffen wij de namen aan van ‘Barbara’ en van ‘Symon’ van Noten, en in die van 17 Februari 1689, nogmaals die van ‘Simon van Noten’ en van ‘Beijken van Noten’. | |||||||||
Bela.Bela is eene verkorting van den voornaam Mabelie (Fr. Mabille). De naam komt voor in een akte van 30 Juli 1264, onder deze vormen:
Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Vrije, Charters, oud nr 1011, voorloopig blauw nr 3168: ‘Vort, doen wi te verstane dat Heineman, Bela, dar (sic) Ghertruden kinder, ende Pouwel, der Belen man...’ | |||||||||
Catholijn en Catolijne.In de rekeningen der Weezerij van de parochie Beersel (XVIe eeuw, op het Staatsarchief te Antwerpen), leest men:
‘Bij de voors. wijlen Catholijn Serneels’ en ‘Adriaen vanden Bosch, lest weduwaer van wijlen Catolijne Serneels’. | |||||||||
Charle.Deze naam komt voor in eene akte van 17 Februari 1306:
Staatsarchief te Brugge, Fonds der Abdij van Sint-Andries, Charters, oud nr 3816, voorloopig blauw nr 5948: ‘Jan, Gerarde, Wlfarde, Charle ende Margarieten...’ | |||||||||
Colart.Is hetzelfde als Clais = Niklaas. De zegel van ‘Clais van Bavindamme’ droeg: ‘+ S' Colart • de • bavindam •’. (Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Vrije, Charters, oud nr 885, voorloopig blauw nr 2589, akte van 14 Maart 1298.) | |||||||||
[pagina 423]
| |||||||||
Daniael.Daniael is een vorm van Daniel. Deze naam komt voor in eene akte der schepenen van Hulst van 13 Juli 1348: de zegel waarmede deze voorzien is, draagt: ‘S. Daniel...’ (Staatsarchief te Brugge, Fonds der Onze-Lieve-Vrouwkerk van Kortrijk, Charters, oud nr N.D. 34, voorloopig blauw nr 9414.)
In de Toponymie van Karel de Flou, vo Belleghen, lezen wij: ‘Over minen here Daniele van Bellenghen’ (Cte. cl. Bruges, 1302, 117) en ‘Danial de Bellenghien’, 1302 (Inv. Arch. Bruges, I, 132). | |||||||||
Donaes.In een akte van 9 September 1480, waarin verschillende Latijnsche en Vlaamsche oorkonden worden overgenomen, betreffende eene stichting gedaan door Donatianus de Moor, wordt dezes naam vermeld onder gezegden vorm Donatianus, alsook Donatiaen en Donaes. (Staatsarchief te Brugge, Fonds van het godshuis van Sint-Juliaan, Charters, oud nr 3020, voorloopig blauw nr 3791.) | |||||||||
Fluer.Deze naam schijnt ons toe hetzelfde te zijn als het Fransch Saint Flour.
Staatsarchief te Brugge, Fonds van het leenhof van Iperen, Charters, oud nr 6992, voorloopig blauw nr 2222: ‘Fluer Calmeyn, Rogier..., scepenen...’ (Akte van 10 Mei 1546.)
Naar den heer Eug. Sanders, in leven bediende op het Staatsarchief te Brugge, was iemand die Florimond... heette, onder het volk onder den naam Fleurman... gekend. | |||||||||
Godeleve, Godelive en Godelindis.‘Reinare f. Godeleve’ staat als schepene van het Brugsche Vrije vermeld, in eene akte van November 1272 (Staatsarchief te Brugge, oud nr 7043, voorloopig blauw nr 2620), en ‘Reinvard f. Godelive’, u.s., in eene akte van 20 Mei 1273 (Staatsarchief u.s., oud nr 7053, voorloopig blauw nr 2630).
De lijsten van het Magistraat van het Vrije, uitgegeven door Priem (Précis analytique des documents que renferme le Dépôt | |||||||||
[pagina 424]
| |||||||||
des Archives de la Flandre Occidentale à Bruges), vermelden, op het jaar 1273: ‘Reynaert van Scoore f. dneGa naar voetnoot(1) Godelive’.
Welnu, de zegel waarmede ‘Reinvard f. Godelive’ de bovenstaande charter nr 2630 gezegeld heeft, is ‘au chevron accompagné de trois quintefeuilles’, en de familie van Schoore droeg ‘au chevron chargé de trois quintefeuilles’. We hebben hier wellicht met eene omkeering van de wapenstukken te doen.
Godelieve en Godelindis is een en dezelfde naam. ‘Min her Bouduine den Broukere, ruddere, ende Reinverde ver Godelieven zone’ (dezelfde als boven), schepenen van het Brugsche Vrije, worden aldus vermeld in eene akte van 17 Juli 1277, op het Staatsarchief te Brugge, Fonds der Abdij van Oudenburg, Charters, oud nr 7967 (113), voorloopig blauw nr 6752; terwijl wij lezen: ‘Boidinus Brokere..., miles, Reinverdus filius Godelindis, scabini in Officio Brugensi’, in eene akte van November 1272, Staatsarchief u.s., oud nr 7962 (108), voorloopig blauw nr 6747. (Men zie ook akte van 31 Juli 1271, oud nr 7961 [107], voorloopig blauw nr 6746.)
Men weet dat ten huidigen dage nog in Frankrijk, te Wierre-Effroy (oudtijds Hemfridi Wilre), in 't Land van Boulogne, alwaar de wijk en het oud kasteel van Londefort (Londevoorde), gelegen is, Sainte Godeline, Godelaine, ja ook Godelive, vereerd wordt. 't Was op dat kasteel dat de Heilige Godelieve - zooals zij alhier gekend is - geboren werd. Naar ons heer Karel de Flou meldt, grijpt aldaar, rond 6 Juli, een achtdaagsche plechtigheid en bedevaart, ter eere van die Heilige, plaats: daar is ook eene bron en men dient er voor de zeere oogen, evenals te Ghistel en te Pitthem. De historie der heilige is ginder zoowel onder 't volk gekend als te Ghistel.
In eene akte van 14 Februari 1359, Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Brugsche Vrije, Charters, oud nr 702, voorloopig blauw nr 2518, staat er te lezen: ‘Ende Goedelief, siin wiif’. | |||||||||
[pagina 425]
| |||||||||
Guwyd.Guwyd = de Fransche naam Gui. Wij vinden dien naam in het volgende stuk:
Staatsarchief te Brugge, Fonds der Abdij van Oudenburg, Charters, oud nr 8008 (156), voorloopig blauw nr 6793, in eene akte van 15 Augustus 1367: ‘Guwyd f. Jans Reyfins’. | |||||||||
Hanne.Hanne = Jan. In eene akte van 21 Januarl 1278, berustende op het Staatsarchief te Brugge (Fonds van het Brugsche Vrije, oud nr 1301, voorloopig blauw nr 3251), treffen wij de hieronder volgende namen aan:
‘Jhan van Hutkerca; - Joh. f. Gosins; - Jhanne Terninge; - Hanne Ingraven’. | |||||||||
Houwe.De zegel van Hugo van den Hove droeg de legende: ‘+ S' Hovwe de le court’. (Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Vrije, Charters, oud nr 885, voorloopig blauw nr 2589, akte van 14 Maart 1298.) Fransche zegels uit hetzelfde tijdvak vermelden meer dan een Hue (Hugo), die toen als Hoe uitgesproken werd. | |||||||||
Jaquemaert.Is een Fransche vorm van Jacob. Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Vrije, Charters, oud nr 1487, voorloopig blauw nr 3331, akte van 20 Maart 1409: ‘Jaquemaert vander Dovye’, heer van Nieukerke en Muelenbeke, echtgenoot van Catherine van Bakerode. Dezelfde wordt geheeten ‘Mer Jacob van der Douvye, ruddre...’, in eene akte van 4 November 1402 (Staatsarchief en Fonds ut supra, Charters, oud nr 1449, voorloopig blauw nr 3317.) | |||||||||
Lammeracht.Is hetzelfde als Lambrecht: ‘Catherine ser Lammeracht Teils dochter’, staat er te lezen in eene akte van 30 Januari 1326. (Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Vrije [Ardenburg], Charters, oud nr 1324, voorloopig blauw nr 3261.) | |||||||||
[pagina 426]
| |||||||||
‘Lammeracht Coen’, in eene akte van de ‘vigilie’ voor SS. Simon en Jude 1308 (Id., ibid., Charters, oud nr 5445, voorloopig blauw nr 2210.) | |||||||||
Lauwerette, Minekinne en Thorine.Lauwerette schijnt ons toe de vrouwelijke vorm van Lauwers te zijn, - Mynekin of Minekine, ook Minekinne, een verkleinwoord van ‘Jaquemine’, - en Thorine, Victorine te beteekenen:
Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Vrije, oud nr 1427, voorloopig blauw nr 3308, akte van 18 Juni 1400: ‘... Voochden van Thorine, van Minekinne ende van Lodewike, alle Pauwels Tybelins onbejaerde kynder... by Joe Jaqueminen, zinen wive...’ Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Proostsche, Reg. nr 620 (1474-1481), fol. xliiij vo: ‘Adaem Tavernier ende Lauwerette ejus uxor...’ Id., id.: ‘... als voochden van Maykin ende Mijnekin, de kinderen svoors. Cornelis f. Andries Symoens, die hij hadde bij Aernoudijne, zinen wive...’ Id., id., fol. xlvj: ‘... als voochden van Lelyekine, Minekine ende Betkine, de kinderen Manfr. f. Raes Ghueys...’
Op welke voornaam Lelyekine past, weten wij niet. Wat Betkin betreft, het is het verkleinwoord van Elisabeth. | |||||||||
Lente.Is eene verkorting van Yolente (Yolande):
Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Vrije (Maldeghem), Charters, oud nr 1358, voorloopig blauw nr 3276: ‘Inghelram de Backere, Yolente siin suster... Ende bi consente van Inghelramme den Backere, van Lenten, siere suster...’ (Akte van 3 November 1360.) Inghelram luidt in het Fransch Enguerrand. | |||||||||
Lyn = Catalyn.In de rekening van den Heiligen Geest van Beersel, over het jaar 1708-1709 (Staatsarchief te Antwerpen), fol. 24, staat er ‘Catalyn Holemans’ te lezen. In eene kwittancie: ‘Lyn Hoelemans’. | |||||||||
[pagina 427]
| |||||||||
Loyc.Deze naam is een verkleinwoord van Lodewijk: ‘Loyc f. Loyc t Jonc’. (Staatsarchief te Brugge, Fonds der Karthuizerinnen, Charters, oud nr 3322, voorloopig blauw nr 5797, akte van 3 Februari 1529.) | |||||||||
Machiel en Magiel.In kwittanciën gaande bij de kerkrekening van Berlaer over het jaar 1742 (Staatsarchief te Antwerpen), leest men: ‘Gelevert aen de cappelle van Sinte Machiel’ (kwittancie van ‘Peeter’ Vervloedt), - en ‘Sinte Magiels cappel’ (kwittancie van ‘Fransus’ van Rauweroet). | |||||||||
Mayke, Mayken, en Maroye.Mayke en Maroye schijnen ons toe, te wijzen op den voornaam Marie. In eene akte van December 1502 leest men:
Staatsarchief te Brugge, Fonds van den Burg van Veurne, Charters, oud nr 5952, voorloopig blauw nr 896: ‘Maroye de wede Michiels vanden Broucke’; deze wordt beneden in dezelfde akte geheeten ‘Mayke de wede Michiel vanden Broucke’.
In de hieronder volgende akte, komt evenwel Mayken als verkleinwoord van Margriete voor:
Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Brugsche Vrije, Charters, oud nr 44, voorloopig blauw nr 2246: ‘Dat quamen voor ons als voor scepenen Pieter Royaert ende Mayken filia Willem de Bye, zyn wyf..., als gherecht ende erfachtich jnde naervolghende partie van lande ten tytele van successie ende verstervenesse de vornomde Margriete, scomparants huusvrauwe, verstorven byde doot ende overliden van...’ (Akte van 25 November 1570.)
Nochtans in den staat van goed nr 28808 (gemeld Staatsarchief. de anno 1626), staat er: ‘Haere drye kynderen, te wetene Jan, Margrietken ende Maeyken’. | |||||||||
Matheus.In het Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Brugsche Vrije (Ghisen), Charters, oud nr 1563, voorloopig blauw nr 3354, berust er eene akte, van 10 Juni 1422, waarin er spraak is van | |||||||||
[pagina 428]
| |||||||||
een ‘Machtiis f. Iac. Eyssins’, die, op den rug van het stuk (zelfde schrift), ‘Mathiis f. Iac. Eyscyns’ genoemd wordt. Welnu, in eene akte van 22 April 1422 (Staatsarchief u.s., oud nr 1564, voorloopig blauw nr 3355), luidt die naam ‘Mattheus f. Jacobs Heysins’.
Mathys wordt Thys, in eene schepenakte van Hoogstraten (Staatsarchief te Antwerpen), uit een Recueil d'actes, nr 1 (1375-1537), fol. 13 vo-14:
‘Dat voer ons comen is Jans Mathys Boudens sone... Daer voere sette Jans Thys Boudens voerseid...’ (1437.)
Onder de volgende vormen doet zich die voornaam voor, in de kwittanciën gevoegd bij de kerkrekening van Beersel, van 1740-41 en van 1754-55, op het gezegd Staatsarchief te Antwerpen:
Wat de familienaam Schroyens betreft, hij luidt nog Schroijens, Schroeyen, Schroys, Schroes, Schroens, Schrooens, Schroos en zelfs Scheroose. | |||||||||
Meggriete en Rugger.Meggriete is een vorm van Margriete, terwijl Rugger = Fr. Roger:
Staatsarchief te Brugge, Fonds der Onze-Lieve-Vrouwkerk van Kortrijk, Charters, oud nr N.D. 43, voorloopig blauw nr 9423: ‘Rugger Boetelin, rudder, ende Meggriete van Vielbeke, zijn wettelike gheselnede... Ic Roger boven ghenomt...’ (Akte van 14 September 1357.) | |||||||||
Naesen.Een persoon te Brugge, die Ignace Braems heette, was, eenige jaren geleden, bij zijne buren onder den naam Naesen Braems gekend. | |||||||||
[pagina 429]
| |||||||||
Nault = Renaud.‘Nault Godscalk’ wordt in dezelfde akte ‘Renault Godscalck’ geheeten. (Staatsarchief te Brugge, Fonds Iperen, oud nr 3465, voorloopig blauw nr 401, akte van 26 December 1551.) | |||||||||
Neelen, Neeltje.Wijzen op den naam Daniel. Een zekere Daniel Sanders, te Brugge, was alleen onder den naam Neelen gekend. Een kind, waarvan hij peter was en aan wien hij zijnen voornaam gaf, heette Neeltje. | |||||||||
Nelken, Nelleken.Is de verkorting van ‘Peeternelle’ (Petronilla).
Staatsarchief te Antwerpen, Fonds Beersel, Rekening van de Tafel van den Heiligen Geest, over 1702-03, fol. 21 vo: ‘Betaelt aen een paer koussens voer Peeternelle Ceulemans’.
In een bijgevoegde kwittancie luidt de naam: ‘Nelken Coelemans’ en ‘Nelleken Coelemans’. | |||||||||
Obaerd, Obert.In eene akte van 14 Februari 1359, lezen wij ‘Miins here Obaerds van Coechy’ en ‘Miins here Oberts van Coechy’. (Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Vrije, oud nr 702, voorloopig blauw nr 2518.) | |||||||||
Remigius.De naam van ‘Remigius Serneels, Heijligh Geestmeester’ der parochie Beersel, liep over tot: Rimigus, - Rimisus en Rimisius, - Remusus, - Riemus en Riemie. Men zie de kwittanciën welke gaan bij de rekening van den Heiligen Geest, van genoemd Beersel, over het jaar 1736-1737, op het Staatsarchief te Antwerpen.
De naar Serneels luidt in die stukken Sernels en Seernels. | |||||||||
Walburgis.Dezen naam hebben wij namelijk onder de hier volgende vormen aangetroffen: | |||||||||
[pagina 430]
| |||||||||
Ombuerghe en Omburghe:Staatsarchief te Brugge, Fonds van het Vrije, Charters, oud nr 527, voorloopig blauw nr 2450: ‘Der kerke van Sint Ombuerghen in Brugghe...’ (Akte van 7 Mei 1479.) Id., Fonds Klooster van Sarepta, Charters, oud nr 2354, voorloopig blauw nr 5309: ‘Ende P., poortere in Brugghe ende prochiaen in Sent Omburghen...’ (Akte van 19 Juni 1526.) | |||||||||
Oubuerghe en Touburghe:Id., Fonds Sinte-Walburgiskerk, te Brugge, Charters, oud nr 3974, voorloopig blauw nr 6028: ‘Toebehorende den commune van Sinte Touburghen in Brugghe... Uter name van die van Sinte Oubuerghen...’ (Akte van 25 Juni 1465.) | |||||||||
Waulbrugghe:Id, Fonds van het Klooster der Karthuizers te Brugge, Charters, oud nr 2942, voorloopig blauw nr 5636: ‘t Commun van Sinte Waulbrugghe kercke in Brugghe...’ (Akte van 15 September 1579.) |
|