Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1914

[p. 305]

Vergadering van 15 April 1914.

Aanwezig de heeren: Z.E. Kan. Amaat Joos, bestuurder, en Edw. Gailliard, bestendige secretaris.

de heeren: Prof. Mr. Julius Obrie, Th. Coopman, eerw. Dr. Jan Bols, Karel de Flou, Dr. L. Simons, Prof. Ad. de Ceuleneer, Gustaaf Segers, Prof. dr. Willem de Vreese, Kan. dr. Jac. Muyldermans, Prof. dr. Julius Mac Leod, Is. Teirlinck, Prof. dr. C. Lecoutere, Prof. mr. Paul Bellefroid, Dr. Eug. van Oye, Frank Lateur, Dr. Leo Goemans, Prof. dr. J. Mansion en Omer Wattez, werkende leden;

de heeren Prof. dr. Leo van Puyvelde, Prof. dr. Julius Persyn en Ing. Edm. Fabri, briefwisselende leden.

De heeren Jhr. Mr. Nap. de Pauw en V. Dela Montagne, werkende leden, en Dr. Is. Bauwens, briefwisselend lid, hebben bericht gezonden dat zij verhinderd zijn de vergadering bij te wonen.

De Bestendige Secretaris leest het verslag over de Maart-vergadering, dat wordt goedgekeurd.

_**_*

Aangeboden boeken. - Vervolgens legt de Bestendige Secretaris de lijst over van de boeken aan de Academie aangeboden:

Door de Regeering:

Bibliothèque coloniale internationale. Institut colonial international. Bruxelles. - Le Régime forestier aux colonies. Tomes I, II, III. Bruxelles-Paris-Londres-Berlin-La Haye, 1914.

[p. 306]

Essen (L Van der). - Académie Royale de Belgique. Commission Royale d'Histoire. Les archives farnésiennes de Parme au point de vue de l'Histoire des anciens Pays-Bas catholiques, par L. Van der Essen, Professeur à l'Université de Louvain Bruxelles, 1913.

Verriest (Leo). - Académie Royale de Belgique. Commission Royale d'Histoire. Les archives départementales du Nord à Lille, par Leo Verriest. 1^re partie. Bruxelles, 1913.

Woordenboek der Nederlandsche Taal. 13^de dl., 1^ste afl.: Riant-Riet. Bewerkt door Dr. R. van der Meulen. 's Gravenhage en Leiden, 1914.

Tijdschriften. - Académie Royale de Belgique. Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences morales et politiques et de la Classe des Beaux-Arts, n^os 12, 1913, et 1, 1914. - Bulletin des Commissions Royales d'Art et d'Archéologie, n^o 9, 1913. - Bibliographie de Belgique: Livres etc. n^os 2-5, 1914. - Bulletin bibliographique et pédagogique du Musée belge, n^os 2-3, 1914. - Revue de l'Université de Bruxelles, n^o 6, 1913-1914. - Wallonia, n^o 3, 1914. - Arbeidsblad, n^rs 3-4, 1914. - Maandschrift van Land- en Tuinbouw, n^r 8, 1914.

Door de ‘Académie Royale d'Archéologie’, te Antwerpen:

Bulletin, III et IV, 1913.

Annales, tome V, n^o 4, 1914.

Door de Katholieke Hoogeschool, te Leuven:

Annuaire de l'Université catholique de Louvain. 1914. 78^me année. Louvain.

Université catholique de Louvain. Bibliographie. 6^me supplément. 1911-1913. Louvain, 1913.

Door de ‘Société de littérature wallonne’, te Luik:

Bulletin du Dictionnaire général de la langue wallonne. 9^me année, n^o 1, 1914.

Door de ‘Zuid-Afrikaanse Akademie voor Taal, Letteren en Kunst’, te Bloemfontein:

Jaarboek IV. 1913. Potchefstroom, 1913.

Door de ‘Königlich preussische Akademie der Wissenschaften’, te Berlijn:

Abhandlungen der physikalisch-mathematische Klasse. 1914, n^r 1.

Door de ‘Königliche Gesellschaft der Wissenschaften’, te Göttingen:

Nachrichten der philologisch-historischen Klasse. 1913, Heft 3 en Beiheft.

Door de ‘Académie Impériale des Sciences’, te St.-Petersburg:

Bulletin, n^o 5. 1914.

[p. 307]

Door den Z.E. Kan. Am. Joos, bestuurder der Academie:

Joos (Kan. Amaat). - Veel Menschen vragen van de lagere School: 1^o) minder dan ze geven moet, en 2^o) veel meer dan ze geven kan. Gent, 1914.

Door Prof. dr. Leo van Puyvelde, briefwisselend lid:

Puyvelde (Leo van), leeraar aan de Hoogeschool te Gent. - De geestelijke Spelen in de Middeleeuwen (N^r 170 van de Verhandelingen van de Algemeene Katholieke Vlaamsche Hoogeschooluitbreiding.)

Door Prof. dr. Leo van Puyvelde, vanwege de ‘Algemeene Katholieke Vlaamsche Hoogeschooluitbreiding’, te Antwerpen: n^rs 164, 166-169, 171 en 172 van de Verhandelingen:

Werquin (Maur.), Dr. in de Wijsbegeerte en Letteren, te Brussel. - De Landjuweelen van Rhetorica.

Roey (A. van), Doctor in de Godgeleerdheid, de Wijsbegeerte en het Kerkelijk Recht, Leeraar in Godsdienst aan het Kon. Atheneum te Elsene. - Constantijn de Grooteen het Vrijheidsedikt van Milaan.

De Chineesche Familie, door een Missionaris van Scheut.

Ratinck (Jos.), Bestuurder der Teekenschool van Berchem. - De voorhistorische Mensch en zijn arbeid.

Pansaerts (J.K.), geattacheerd aan de Koninklijke Bibliotheek van België. - Over Miniatuur, of de verluchting in de Handschriften. Eerste deel: Tot de XIII^de eeuw.

Camerman (K.). - De Taal der Vogelen.

Roey (Mgr. E. van), Groot-Vicaris van het Aartsbisdom Mechelen. - Zedelijke Stroomingen op onze Dagen.

Door Z. Em. den Kardinaal-Aartsbisschop van Mechelen:

La Vie diocésaine, mars 1914.

Door den heer Herman Ronse, bestuurder der Hofbouwschool, te Gent:

De Tuinbode, 1913.

Door den eerw heer B Kruitwagen, O.F.M., te Amsterdam:

Kruitwagen (B.). - Catalogus van de Handschriften en Boeken van het Bisschoppelijk Museum te Haarlem, door B. Kruitwagen, O.F.M. Amsterdam, 1913.

Door de Redactie:

Leuvensche Bijdragen, n^r 2, 1914. - Het Boek, n^rs 7-12, 1913, en 1-4, 1914. - De Vlaamsche Hoogeschool, n^r 3, 1914. - Museum, n^r 7, 1914. - Orgaan van den algemeenen Nederlandschen Bond ‘Vrede door Recht’, n^r 2, 1914. - Tijdschrift der Gemeentebesturen, n^r 4, 1914. - Mnemosyne, n^r 2, 1914.

[p. 308]

Ingekomen boeken. - Voor de Boekerij der Academie zijn ingekomen:

Nederlandsch Woordenboek en Kunstwoordentolk der geneeskunde, door Dr. Is. Bauwens. 14^de afl.: Chinoline-Clausius.

Deutsches Wörterbuch von Jacob Grimm und Wilhelm Grimm. 14. Bandes, 1. Abtheilung, 3. Lieferung: Wehtag-Weiche. Bearbeitet von Dr. A. Götze. Leipzig, 1914.

Zentralblatt für Bibliothekswesen, 3. Heft, 1914. - Natuur en Wetenschap, n^r 3, 1914. - De Gids, April 1914.

Ruildienst. - Tegen ruiling van de Verslagen en Mededeelingen heeft de Bestendige Secretaris voor de Boekerij der Academie de laatstverschenen afleveringen van de gewone tijdschriften ontvangen:

Vlaamsche Arbeid, n^rs 2-3, 1914. - Biekorf, n^rs 5-7, 1914. - Bijdragen tot de Geschiedenis, bijzonderlijk van het aloude Hertogdom Brabant, Februari 1914. - Onze Kunst, April 1914. - De Vlaamsche Kunstbode, n^r 10, 1913. - De Maasgouw, n^r 1, 1914, en Inhoudstafel 1913. - Neerlandia, n^r 4, 1914. - Het Katholiek Onderwijs, April 1914. - De Opvoeder, n^rs 9-11, 1914. - De Schoolgids, n^rs 13-17, 1914. - Studiën, n^rs 3-4, 1914, - Dietsche Warande en Belfort, n^r 3, 1914, - Mein Heimatland, n^r 2, 1914. - Zeitschrift des Vereins für rheinische und westfälische Volkskunde, n^r 1, 1914. - Zeitschrift des Vereins für Volkskunde, n^r 1, 1914.

Ingekomen brieven. - De Bestendige Secretaris stelt de Vergadering in kennis met de hieronder volgende ingekomen brieven:

1^o)	Fondsen bij de Academie. Verslag over het dienstjaar 1913. - Brief van 1 April 1914, waarbij de Weledele Heer Minister van Wetenschappen en Kunsten ontvangst bericht van de hem toegezonden verslagen over den geldelijken toestand van de Fondsen, over het dienstjaar 1913.
2^o)	Koninklijke Academie van Wetenschappen te Amsterdam. (Academia Regia Disciplinarum Nederlandica) Wedstrijd ‘ex Legato Hoeufftiano’. - Gedrukte brief van 1^n April 1914, ondergeteekend P.D. Chantepie de la Saussaye, houdende, vanwege genoemde

[p. 309]

Academie, mededeeling van den uitslag van den wedstrijd voor het jaar 1914 en van het programma van den wedstrijd voor 1915.

3^o)

33^e Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres te Haarlem. - Brief van 1^n April 1914, waarbij de Heer Mr. A. Bruch, secretaris van de Regelingscommissie van het 33^e Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres, de Koninklijke Vlaamsche Academie verzoekt, naar gezegd Congres, dat van 26 tot 29 Augustus, te Haarlem zal gehouden worden, een vertegenwoordiger te willen zenden en diens naam en woonplaats, zoo spoedig doenlijk, te willen opgeven. - De heer Frank Lateur wordt bereid bevonden, de Academie te vertegenwoordigen.

Mededeeling door den Bestendigen Secretaris.

Van de pers gekomen uitgave. - Den 23 April is van de pers gekomen: Jaarboek voor 1914.

In dit Jaarboek zijn, behalve de gebruikelijke stukken en mededeelingen, verschenen:

1^o)

Dietsche Kalenders. De vier hieronder volgende Kalenders werden, met een inleidende studie van de heeren Prof. dr. Willem de Vreese en Edw. Gailliard (blzz. 5-89), in het boek opgenomen: a] N^r 27. Kalender uit een handschrift van de verzameling ‘Nicolaus Trübner’, op de Universiteitsbibliotheek te Heidelberg. Dit handschrift dagteekent uit het midden van de 15^de eeuw De kalender is die van het bisdom Utrecht (Blzz. 5-27. Met drie figuren) b] N^r 28. Kalender uit een handschrift dat toebehoort aan den weled. heer Mr. J.F. Wierdels, advokaat en procureur te Nijmegen. Dit handschrift werd in 1532 geschreven. De kalender is die van het bisdom Utrecht. (Blzz. 28-46.)

[p. 310]

	c] N^r 29. Kalender uit het handschrift, ± 1557, Mss. Theol. 8^o en 12^o van de Ständische Landesbibliothek te Kassel. De kalender vertoont overeenkomst met dien van de meeste Noordduitsche bisdommen. (Blzz. 47-70.) d] N^r 30. Kalender uit een handschrift, dat toebehoort aan Dr. Otto Smith, te Karlshamn (Zweden, provincie Blekingen) en in 1530 geschreven werd. De kalender is een algemeen Romeinsche. (Blzz. 71-89, met eene figuur.)
2^o)	Werkzaamheden der Academie, door de Wet voorgeschreven. (Blzz. 115-118.)
3^o)	Staat der Academie. Januari 1914. (Bij misslag werd 1913 gedrukt.) Lijst, volgens datum van benoeming of van verkiezing van: a] Werkende Leden. (Blzz. 123-125.) b] Briefwisselende Leden. (Blz. 125.) c] Buitenlandsche Eereleden. (Blzz. 126-127.) d] Alphabetische lijst der Leden. (Blzz. 128-129.)
4^o)	Lijst der werkende en briefwisselende Leden, en der buitenlandsche Eereleden (voor elke plaats afzonderlijk) sedert de oprichting der Academie in 1886: a] Werkende Leden. (Blzz. 134-139.) b] Briefwisselende Leden. (Blzz. 140-143.) c] Buitenlandsche Eereleden. (Blzz. 143-147.)
5^o)	Commissiën. Eene reeks tabellen betreffende de Bestendige en Tijdelijke Commissiën bij de Academie: a] Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde: lijst der tegenwoordige Leden; - lijst der Leden verkozen bij de Stichting der Commissie; - lijst van de Besturen der Commissie sedert hare stichting; - uitgaven der Commissie. (Blzz. 148-151.) Koninklijke Besluiten van 1^n December 1845, betreffende de Commission pour la publication des anciens monuments de la littérature flamande, waarvan de Commissie de voortzetting is. (Blzz. 148-149.)

[p. 311]

	b] Nieuwere Taal- en Letterkunde: als boven. (Blzz. 151-155.) c] Geschiedenis, Bio- en Bibliographie: als boven. (Blzz. 155-158.) d] Onderwijs in en door het Nederlandsch: als boven. (Blzz. 158-160.) e] Tijdelijke Commissiën. (Blzz. 161-163.) f] Wetten der Bestendige Commissiën. (Blz. 163.)
6^o)	Lezingen in de Academie, sedert hare stichting, door de Leden gehouden. (Vervolg.) (Blzz. 168-173.)
7^o)	Overzicht der lezingen, verslagen en uitgaven van de Leden der Academie (Vervolg.) (Blzz. 174-180.)
8^o)	Overzicht der Verhandelingen aan de Academie ter uitgave aangeboden en in hare Verslagen en Mededeelingen opgenomen. (Vervolg.) (Blz. 181.)
9^o)	Uitgaven der Academie. Overzicht. (Blz. 182.)
10^o)	Fondsen bij de Academie: aard en bedrag der schenking; - Koninklijk Besluit, houdende aanvaarding van de schenking; - reglement; - uitgeschreven prijsvragen; - reeds verschenen uitgaven: a] Karel Boury-Fonds. (Blzz. 185-188.) b] Van de Ven-Heremans-Fonds. (Blzz. 188-189.) c] Salsmans-Fonds. (Blzz 189-191.) d] Aug. Beernacrt-Fonds. (Blzz 191-194.) e] Merghelynck-legaat. (Blz. 194.)
11^o)	Wedstrijden sedert de stichting der Academie uitgeschreven. (Vervolg.) (Blzz. 195-210.)
12^o)	Lijst der geschriften uitgegeven door de Leden der Koninklijke Vlaamsche Academie: a] Kan Amaat Joos. (Blzz. 226-227.) b] Dr. Leo Goemans. (Blzz. 227-228.) c] Dr. Eug. van Oye. (Blzz. 228-229.) d] Prof. dr. J. Mansion. (Blzz. 229-230.)

[p. 312]

13^o)

Levensberichten van: a] Karel de Gheldere, door Dr. Hugo Verriest. (Blzz. 231-252, met portret.) b] Waltman van Spilbeeck, door Kan. Dr. Jac. Muyldermans. (Blzz. 253-264, met portret.)

- Op genoemden dag ook werd een exemplaar van het boek aan de heeren werkende en briefwisselende Leden gezonden, alsmede aan den Z.E. Pater van de Ven, S.J., stichter van het Van de Ven-Heremans-Fonds, en aan den Z.E. Pater Joz. Salsmans, S.J., stichter van het Salsmans-Fonds. De Bestendige Secretaris liet ook aan den Weled Heer Minister van Wetenschappen en Kunsten de 74 exemplaren geworden, bestemd voor de verschillende inrichtingen, welke, door tusschenkomst van zijn Departement, de uitgaven der Koninklijke Vlaamsche Academie ontvangen.

Mededeelingen namens Commissiën.

1^o) Bestendige Commissie voor Middelnederlandsche Taal- en Letterkunde. - De heer Karel de Flou, secretaris, legt als volgt verslag ter tafel, over de morgenvergadering door de Commissie gehouden:

Zijn aanwezig de heeren: Prof. dr. C. Lecoutere, voorzitter; Is. Teirlinck, ondervoorzitter; Edw. Gailliard, Prof. dr Willem de Vreese, Kan Amaat Joos, leden, en Karel de Flou, lid-secretaris.

Het verslag van de Februari-vergadering wordt goedgekeurd.

Aan de dagorde staat:

a.] Horoscopen uit de XVI^e eeuw, door Eerw. Pater dr. A. Stracke, S.J. Kleine Verscheidenheden. - Namens den inzender, doet de heer Prof. dr. Willem de Vreese eene mededeeling over gezegde Horoscopen.

- De Commissie beslist het stuk in de Verslagen en Mededeelingen te laten opnemen.

[p. 313]

b.] Verslag van een onderzoek naar Nederlandsche Handschriften in Boheemsche, Oostenrijksche en Hongaarsche Bibliotheken en Verzamelingen, door Eerw. Pater dr. A. Stracke, S.J., ter opneming in de Verslagen en Mededeelingen aan de Academie aangeboden. - De heeren Dr. de Vreese en Dr. C. Lecoutere leggen hun verslag over deze verhandeling ter tafel.

1^o) Verslag van Prof. dr. W. de Vreese.

Gedreven door benijdenswaardigen werklusten werkkracht, door blakende liefde voor het vak zijner keuze, door zeldzame belangstelling in andermans arbeid, heeft Pater dr. D.A. Stracke, S.J., samen met dine soch, een onder zoekingstocht door Oostenrijksche en vooral Hongaaische bibliotheken op het getouw gezet en onder velerlei moeilijkheden volbracht, met het doel te gaan uitvoi schen, wat daar aan Nederlansche handschriften en incunabelen in 't algemeen. en aan zulke, die voor mijn oogmeik in aanmeiking komen, in 't bijzonder, mocht aanwezig zijn.

Het verslag van deze reis biedt Pater Stracke thans der Academie aan. Alles samen hebben de vier socil 113 bibliotheken bezocht, en daarbij rurm 80 handschriften en 38 wiegedrukken, uit de Nederlanden afkomstig, opgespoord. Op het eerste gezicht lijkt de uitslag volkomen onevenredig tot de moeite. Men verlieze echter niet uit het oog, dat een negatieve uitslag er óók een is Wat vinden, is iets; zekerheid erlangen en verstrekken, dat er niets te vinden is, is onder zekere omstandigheden waarlijk nog meer.

Het verslag van dr. Stracke heeft den vorm van een dorren inventaris; maar in weerwil van die dorheid, is het welsprekend; het zal anderen de moeite, de vermoeienis en de kosten besparen, die onze Vlaamsche pelgrims niet alleen niet hebben geschuwd, maar hebben getrotseerd. Er is niet de minste twijfel aan, of zij hebben de Nederlandsche wetenschap in hooge mate aan zich verplicht.

Hetzij mij vergund te sluiten met een woord van persoonlijken aard: het is mij een behoefte dr Stracke en zijn drie medewerkers ook in 't openbaar mijn warmen dank te betuigen voor wat zij, met een vriendschap en een belangloosheid die boven mijn lof oneindig verheven zijn, voor mijn Bibliotheca Neerlandica Manuscripta hebben gedaan en - verduurd. Evenzoo gaat mijn dank naar Pater Provinciaal Thibaut, zonder wiens verlichte welwillendheid en steun Stracke's plan noort werkelijkheid zou zijn geworden.

[p. 314]

2^o) Verslag van Prof. dr. C. Lecoutere.

Ik ben het heelemaal eens met den heer Prof. dr. W.L. de Vreese, waar hij in zijn Verslag er op wijst, dat Pater dr. D.A. Stracke S.J en zijne drie medewerkers door hun onderzoekingstocht, in de Oostenrijksche en Hongaarsche bibliotheken, naar Dietsche handschriften en oude drukken, in hooge mate de wetenschap aan zich hebben verplicht. De mededeeling van hetgeen die reis heeft opgeleverd, verdient stellig in de Verslagen van de Konmklijke Vlaamsche Academie opgenomen te worden. Doch ik ben zoo vrij tevens den wensch uit te spreken, dat P. Stracke het stuk nog eens zou herzien, om het te zuiveren van allerlei vlekjes die er op kleven, inzonderheid een aantal -ismen, en blijkbaar aan een overhaastige redactie zijn toe te schrijven. Soms ook is de uitdrukking zóó beknopt, dat ze onduidelijk wordt, als b.v. waar vermeld wordt ‘een kalender met S. Rombout gerubriceerd’. Ik hoop dat, om eene uitdrukking van den schrijver zelven te gebruiken, hij ‘daartegen raad zal weten’ en hij in een laatste herziening alles zal schrappen, wat met het Nederlandsch taaleigen niet strookt.

- Er wordt besloten aan de Academie voor te stellen, het Verslag van Dr. A. Stracke in de Verslagen en Mededeelingen op te nemen. - Door de Academie in pleno aangenomen.

c.] Kleine verscheidenheden, door den heer, Edw. Gailliard medegedeeld. - Versnyden = Fr. Détailler. (1549.) - *Befelen: te lezen beseten. - *Nieuw en Snoode: te lezen mauw en scroode. - Verweerckelick (Dat nog kan verwerkt worden). (1536.) - *Brechtene: te lezen wachtene. - Hem (zich) moeten besnyden. (1523.) - Delven en Verdelven. (1397 en 1522.) - Ayeren: Voochdie ayeren (1530); Dachvaerd ayeren (1474); Veurste haeyeren (1457); De schole ayeren (1534); Eens Zaken ayeren (1547); Volghen ende Haeyeren ter vierschare ten Proossche (1457); Procederen ende ayeren (1532); Ayeren enae bewaren (1534); Ayeren ende defenderen (1534); Ayeren ende procederen (1535). Het woord Agieren.

- Er wordt besloten tot het opnemen dezer bijdragen in de Verslagen en Mededeelingen.

2^o) Bestendige Commissie voor Nieuwere Taalen Letterkunde. - De heer Th. Coopman, secretaris,

[p. 315]

legt als volgt verslag ter tafel, over de morgenvergadering door de Commissie gehouden:

Zijn aanwezig de heeren: Prof. dr. Julius Mac Leod, voorzitter; eerw. Dr. Jan Bols, ondervoorzitter; Prof, mr. Julius Obrie, Prof. dr. Willem de Vreese, Is. Teirlinck, Kan. dr. Jac. Muyldermans, Omer Wattez, Dr. L. Simons, leden, en Th. Coopman, lid-secretaris.

Het verslag over de Februari-vergadering wordt goedgekeurd.

Aan de dagorde staat:

a] Wat het volk in Zuid- en Noord-Nederland over Stad en Dorp, Land en Volk vertelt, door de Heeren Jozef Cornelissen en Vervliet aan de Academie ter uitgave aangeboden. - Naar de Commissie om advies verzonden. - Aanstelling van twee verslaggevers. - Worden tot verslaggevers benoemd de heeren Is. Teirlinck en O. Wattez.

b.] De scheikunde in betrekking met de kunst van den steendrukker. Eerste deel: Anorganische stoffen.

Verhandeling door den heer Dr. A.J.J. Vandevelde aan de Academie ter uitgave aangeboden. (XVI^e mededeeling uit het Gemeentelaboratorium te Gent.) - Door de Academie naar de Commissie om advies verzonden. - De heeren Prof dr. Julius Mac Leod en Is. Teirlinck brengen daarover het hieronder volgende verslag uit:

Deze zestiende mededeeling uit het Chemisch en Bacteriologisch Laboratorium en de vakscholen der Stad Gent is eene zeer nuttige bijdrage tot onze Nederlandsche vak-letterkunde. Ongetwijfeld zal dit nieuwe werk van Dr. A.J.J. Vandevelde, ook in het buitenland, door de belanghebbenden even gunstig onthaald worden als de reeds talrijke geschriften van zijne hand, die door de Koninklijke Vlaamsche Academie werden uitgegeven.

Wij stellen voor de verhandeling, die ons door Dr. A.J.J. Vandevelde ter uitgave wordt aangeboden, in de Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie op te nemen.

Dr. J. Mac Leod.

Is. Teirlinck.

c.] Bene brief uit China. - Door den eerw. heer Kan. dr. Jac. Muyldermans wordt lezing gegeven van een brief van den eerw. Pater Schram, van de Congregatie van Scheut, zende-

[p. 316]

ling in China (prov. Kansu), over onlangs ontdekte Thibetaansche oorkonden betreffende de lamaserijen. Pater Schram zou die oorkonden gaarne uitgeven: den Thibetaanschen tekst met Nederlandsche vertaling. Te dien einde richtte hij zich tot de Koninklijke Vlaamsche Academie.

- De Commissie beslist, mits goedkeuring der Academie, met den eerw. Pater Schram te onderhandelen en verdere inlichtingen in te winnen; principieele bezwaren tegen de uitgave ziet zij niet. - (Door de Academie in pleno vergaderd goedgekeurd.)

d] Kleine Verscheidenheden. - De heer Prof. mr. Julius Obrie doet eene mededeeling over het woord Gelijkvormig. Vervolgens geeft Kan. Dr. Jac. Muyldermans lezing van eene mededeeling van Dr. Laenen, over de uitdrukking Halve mis (media missa).

De Commissie beslist dat beide mededeelingen in de Verslagen en Mededeelingen zullen opgenomen worden.

Letterkundige Mededeeling,

door den heer Prof. dr. Willem de Vreese, over Catalogus van de Handschriften en Boeken van het Bisschoppelijk Museum te Haarlem, door B. Kruitwagen, O.F.M. Amsterdam, 1913

Het is mij een eer en een genoegen namens Pater Frater Bonaventura Kruitwagen, O.F.M., te Woerden, der Koninklijke Vlaamsche Academie een exemplaar van diens Catalogus van de handschriften en boeken van het Bisschoppelijk Museum te Haarlem te mogen aanbieden.

Dat werk verdient in meer dan één opzicht de aandacht van de geleerde wereld.

Dat het Bisschoppelijk Museum te Haarlem ook een uitgebreide, hoogst belangrijke verzameling handschriften en boeken bezit, zal menigeen wel zijn ontgaan: niet alle kunnen die, bij gebrek aan ruimte, ten toon gelegd worden, en al zijn ze ook alle vermeld in den Gids van 't Museum, uit den aard der zaak geeft deze maar een korte beschrijving van de voorwerpen die

[p. 317]

in de uitstalkasten te bezichtigen zijn: het gewone publiek is het om het ‘zien’, het ‘kijken’ te doen.

Daarenboven heeft deze verzameling een zeer bijzonder karakter: een zeer groot gedeelte van deze boeken en handschriften is afkomstig uit de oude bibliotheken der pastorieën van het bisdom Haarlem; in elk geval zijn het bijna uitsluitend theologische werken van Nederlandschen oorsprong; zoodat de verzameling een groote plaatselijke en historische beteekenis heeft.

Onder de handschriften vindt men niet alleen verscheidene merkwaardige liturgische werken uit de 11^de en de 12^de eeuw, maar ook een aanzienlijk getal, meest Middelnederlandsche getijden- en gebedenboeken: een der rijkste verzamelingen in Holland. Onder de drukwerken zijn een aantal zeldzame uitgaven en exemplaren van kostbare boeken. Zoodat de ‘bibliotheek’ van het Museum ook voor de wetenschap groote waarde heeft.

Het was dus goed gezien van de Commissie, die het Museum beheert, nu een nieuwe druk (de vijfde!) van den Gids noodig was geworden, een afzonderlijken catalogus van de ‘boeken’ te laten bewerken. Aan bekwamer handen dan aan die van Pater Kruitwagen kon dat werk niet worden toevertrouwd: theoloog, historicus, bibliograaf, inzonderheid incunabulist, methodisch en nauwkeurig werker, bij ondervinding bekend met de nooden van den wetenschappelijken man, heeft hij een werk geleverd, dat in meer dan een opzicht zoowel buiten als binnen de Nederlanden zijn weergade niet heeft. De palaeographische beschrijving der handschriften is zoo beknopt mogelijk; maar de inhoudsopgave is des te uitvoeriger, geheel en al volledig: ik heb mijn beschrijvingen van de Nederlandsche handschriften met die van Pater Kruitwagen vergeleken, en kan getuigen dat aan deze inhoudsopgaven geen tittel of jota ontbreekt. Op zijn hoogst hebben wij een enkelen naam van een bezitter uit de 16^de eeuw verschillend gelezen⁽¹⁾. Het is een genot eindelijk eens een catalogus te kunnen raadplegen waarin termen als antiphone, sequentie, vers, responsorium, nocturne, trope, prose enz. niet op ergerlijke wijze door elkaar gehaald zijn. Ook

(1) Bij voorbeeld in hs. 110 leest Pater Kruitwagen: muijken van vollenhoe. Ik heb destijds gelezen (1901): annyken.

[p. 318]

de gedrukte boeken zijn naar den eisch beschreven, en, evenals de handschriften, behoorlijk gecommenteerd en voorzien van alle gewenschte verwijzingen naar bibliographische werken.

Het werk is voorzien van twee uitvoerige alphabetische registers: een register op de handschriften en een op de boeken, wat zeer geschikt is. Bij het samenstellen dezer registers is rekening gehouden met de behoeften van allerlei specialisten. Zoo is bij het eerste gevoegd: een lijst der initia van de berijmde stukken en van eenige ascetische tractaten; bij het tweede, een lijst van graveurs en teekenaars, een van incunabels, een van Nederlandsche postincunabels, een van merkwaardige boekbanden, een van miniatuur-uitgaven, en een van - wat een hoogst welkome nieuwigheid is - katholieke en jansenistische Nederlandsche boekdrukkers en uitgevers van de 16^de tot het begin der 19^de eeuw.

De Commissie van het Bisschoppelijk Museum te Haarlem kan zich zelve geluk wenschen met de voortreffelijke wijze waarop Pater Kruitwagen zich van de hem opgedragen taak heeft gekweten; lastgeefster en lasthebber beiden hebben de Nederlandsche wetenschap in hooge mate aan zich verplicht.

Dagorde.

Lezing door den heer Dr. Julius Persyn: De Stichting van ons Nationaal Tooneel te Antwerpen, 1853. - In het jaar 1853 werd in Vlaamsch-België het eerste vast tooneelgezelschap gesticht: het Nationaal Tooneel te Antwerpen.

Even te voren was een poging van dien aard te Brussel gedaan. Maar 't mislukte.

Uit de beide Antwerpsche kamers de Dageraed en de Scheldegalm haalde Victor Driessens de beste spelers, schikte ze in een vasten troep, trof accoord met Eduard Hagelsteen, eigenaar van het Théâtre des Variétés, en lokte uit Brussel August Leytens, om als bestuurder op te treden.

Onder de voorwaarde dat het gezelschap wekelijks publieke vertooningen zou geven schonk de stad Antwerpen een jaarlijksch hulpgeld van 8000 frank.

[p. 319]

Het tooneeljaar begon den 6ⁿ November 1853 met De Dronkaerd van P. Fr. Van Kerckhoven. Maar algauw werd de Directie gewaar dat de Vlaamsche stukken met veel moeite halve zalen trokken, en dat vertalingen van Fransche draken furore maakten. Het duurde niet lang of de bedorven volkssmaak werd slafelijk ingevolgd, en 't werd regel vertalingen op te voeren, en oorspronkelijk werk te weren. Toch sloeg de Directie geen goud. Op zes jaar kreeg de schouwburg drie bestuurders; en Driessens, de beste speler, verliet het Antwerpsch Tooneel om in Nederland te worden toegejuicht.

Trouwer Vlaamsch betuigden zich de verarmde kamers: daar toch heerschte nog liefde en geestdrift voor oorspronkelijk werk. Die goedgezinde liefhebbers kenden geen financieele berekening. Maar wijl hun beste krachten door den vasten troep waren opgeslorpt konden ze lang niet meer zooveel en zoo dikwijls spelen als voorheen.

Zoo stichtte het Nationaal Tooneel in zijn eerste jaren meer onheil dan heil; 't was aanvankelijk weinig anders dan een speculeerende onderneming. Van kunstzin en zorg voor volksontwikkeling geen kwestie.

- De heer Bestuurder stelt voor de lezing van Dr. Persyn in de Verslagen en Mededeelingen op te nemen.

De vergadering wordt te 3 1/2 gesloten.