Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1908

[p. 603]

Kleine verscheidenheden.

I.
‘Breekspel’ of ‘makers en brekers’.

Iedereen onder ons herinnert zich voorzeker nog het vroeger welbekende speelgoed, gemeenlijk ‘Jeu de Patience’ geheeten: het bestond uit dunne houten plaatjes (ongeveer een paar millimeters dik), waarop gekleurde prentjes waren geplakt en die, met een doorslag, in tal van krinkelende stukjes van allerlei vormen waren uitgesneden; in de doos, waarin er zes of meer verschillende plaatjes staken, zaten de stukjes goed ineen; bij het spelen werden zij echter uiteengegooid, en dan, onder veel zoekens, moesten de kinderen trachten het prentje weer aaneen te brengen.

In Noord-Nederland heette dat spel Breekspel of Makers en brekers. Bij ons schijnen die benamingen ook niet onbekend; voor Breekspel is zulks althans het geval. In Woordenboeken zijn ze evenwel niet te vinden, en daarom zal het wellicht wenschelijk zijn ze te boeken.

Ten huidigen dage, is het vroegere spel meestal vervangen door doozen met vierkante houten blokjes, op wier zes zijden, een deeltje van zes verschillende prentjes geplakt is. Het oude spel komt echter stillekens weer in eer. Het verledene komt immers altijd tot zijn recht.

Edw. Gailliard.

II.
Vleeschjeugd en jeugdvleesch.

Het komt niet zelden voor, dat op aanplakbiljetten waarmee hetzij het Extrait de viande Liebig, hetzij een of ander Bovril of Oxo, het publiek wordt aanbevolen,

[p. 604]

de zonderlinge benaming Extrakt van vleesch te lezen staat.

Waarom aan zulk Extrait b.v., niet den echtvlaamschen naam Vleeschjeugd gegeven?

Vleeschjeugd wordt in de Woordenboeken niet aangetroffen, maar bij De Bo, Westvl. Idiot., is het woord Jeugd met de beteekenis van Vleeschnat, fr. Jus de viande, geboekt. Ook in Oost-Vlaanderen is het woord in die beteekenis bekend.

In Vlaanderen bezigt men nog dagelijks het woord Jeugdvleesch, om op vleesch te wijzen waaruit ‘consommé’ voor zieken getrokken wordt. Daarvoor wordt vleesch uit den nek van het beest gebruikt, omdat het vleesch van den kant van den rug het ‘jeugdigste’ is.

Jeugd wordt ook gezegd van overschot van sausen van gebraden vleesch, dat dient om andere sausen b.v. of om ‘bouillon’ wat aan te zetten.

Edw. Gailliard.