Logo DBNL
Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1898 (1898)

Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1898

(1898)– [tijdschrift] Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde–rechtenstatus Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd

Vorige Volgende

Lezing.
Het Nederlandsch in de Gentsche dagbladpers, door Th.-J.-I. Arnold.

Het komt nog al eens voor dat onze Gentsche dagbladen, voor zooveel die in het Nederlandsch zijn opgesteld, zich vroolijk maken over wat ze noemen het hollandsch-franskiljonisme, waardoor ze verstaan het gebruiken van Fransche woorden door de Noord-Nederlanders, en het is dikwijls vermakelijk die bladen in een soort van heiligen toorn te zien ontbranden, wanneer hun aandacht wordt getrokken op dit zwak hunner taalbroeders van over den Moerdijk, door een aankondiging, een bericht of eenig ander dagbladartikel van Noord-Nederlandsche afkomst.

Dat het kwaad, zich dikwijls geheel onnoodig van vreemde en inzonderheid van Fransche woorden te bedienen, in de noordelijke gewesten der oude Nederlanden werkelijk bestaat, is, hoezeer ook te betreuren, niet te loochenen, maar dat de opstellers der hier bedoelde dagbladen bij het bespreken van dit kwaad wel eens ondoordacht en onzaakkundig te werk gaan, evenmin(1).

Wanneer onze Waalsche landgenooten aan de Vlamingen het veelvuldig gebruik van Fransche

woorden verwijten, verontschuldigen de laatstgenoemden zich voornamelijk en met recht, door te wijzen op hun nabuurschap met Frankrijk, en op de gevolgen eener veeljarige Fransche overheersching.

Bij de bespreking van hetzelfde misbruik, voor zoover dit ook bij hun noordelijke taal- en stamverwanten bestaat, vergeten echter vooral sommige Gentsche dagbladschrijvers, dat de Noord-Nederlanders dezelfde verontschuldigingen kunnen doen gelden. Ook deze droegen, gezwegen van vroegere invloeden, gedurende de jaren 1806 tot 1813 het Fransche juk, en toen na 1830 in het Zuiden het Fransch, misschien wel niet grondwettelijk maar toch feitelijk tot officieele taal was verheven, verloor het Noorden nog den steun van een paar millioen taalbroeders in de provinciën Antwerpen, Brabant, de beide Vlaanderen en Limburg. Officieel werd na 1830 tusschen de Noordelijke- en de Zuidelijke Nederlanden een slagboom gesteld, waardoor het gebied van de Nederlandsche taal, hetwelk zich vroeger van den Dollard tot

Duinkerken uitstrekte, in het Zuiden tot den Moerdijk inkromp.

Wel is waar stonden er hier in België al spoedig eenige mannen op die niet tevreden waren met dezen stand van zaken, maar we weten, helaas! maar al te wel, hoe hun pogingen om de oude landstaal in haar eer te herstellen werden tegengewerkt, niet alleen door hoogere en lagere Besturen, maar ook en wel vooral door de hoogere maatschappelijke standen, die niets dan verachting gevoelden voor de taal hunner groote voorvaderen. Het is nog zoo heel veel.... maanden niet geleden dat een Noord-Nederlander in het tolbureel te Esschen aangekomen, zijn verklaring en aangifte in het Fransch moest doen, en dat hij al wat hij van die taal had geleerd moest samenrapen om den heeren tolbeambten aldaar te woord te staan, wilde hij niet voor een Zigeuner of een lid van een ver van hier wonenden volksstam gehouden worden. Is het dus vreemd, dat hij die op de grenzen reeds deze ervaring had opgedaan, nog meer tot de overtuiging kwam dat hij in België Fransch moest spreken, wanneer hij spoorweg- en koffiehuisbedienden, agenten der openbare macht, nachtwakers, dienstmannen, enz., zich van die taal hoorde bedienen? Is het vreemd dat hij, weder te huis gekomen, nog in deze meening versterkt werd door de ontvangst van in de Fransche taal geschreven brieven, telegrammen, aankondigingen, rekeningen, enz, van Zuid-

Nederlanders waarmede hij kennis had gemaakt of handelsbetrekkingen aangeknoopt? Dit om te bewijzen, dat tot op voor korten tijd de Noord-Nederlander, dáar waar hem het veelvuldig gebruik van Fransche woorden werd verweten, met gelijk recht de nabuurschap van België tot zijn verdediging mocht inroepen, als de Vlaming de nabuurschap van Frankrijk. Niettegenstaande hierin gedurende de laatste jaren veel verbetering is gekomen, zoodat Vlamingen en Noord-Nederlanders in hun onderling verkeer thans weder meer de gemeenschappelijke taal gebruiken, zullen er toch nog wel een paar geslachten moeten voorbijgaan, alvorens de nadeelige gevolgen van vroegere toestanden hun uitwerking op den Noord-Nederlander geheel zullen hebben verloren. Immers de grootste tegenstander van Frankrijk, Duitschland, is dáar om het bewijs te leveren, hoe moeilijk het is zich te ontdoen van het gebruik van woorden die men op moeders schoot heeft geleerd. Zelfs een Goethe kon zich van dezen nadeeligen invloed niet losmaken.

De voorstelling van sommigen onder onze Gentsche dagbladschrijvers, als zouden de Noord-Nederlanders zich ook niet de minste moeite geven om hun taal van die vreemde indringers te zuiveren, is onjuist. Slechte schrijvers zullen er ook in Noord-Nederland wel altijd blijven bestaan; maar zij, die het met de taal wel meenen, doen ook dáar zelfs gedurende eeuwen, sedert Coornhert, Vondel, Hooft, en anderen tot op onzen tijd,

hun best om de taal van dit schuim te zuiveren. De taak is echter zwaar, vooral voor een klein land. Wetgeving, staats-, gewestelijk- en gemeentebestuur, rechts- en krijgswezen, dat alles en nog veel meer is, ook in Noord-Nederland, nog grootendeels geschoeid op de leest waarop het oorspronkelijk werd vervaardigd, en de mode (hoe vertaalt men dit woord in het Nederlandsch?) zoowel in het huislijke als in het openbare leven, komt nog steeds uit Frankrijk. Met het denkbeeld, de instelling, het ambt, de gebruiken en de voorwerpen kwamen, en komen ook thans nog de benamingen mede, en de Noord-Nederlander geeft dikwijls de voorkeur aan het vreemde woord, tot dat, liefst door de spraakmakende gemeente, een gelijkwaardig woord zal zijn gevonden, in de overtuiging dat zoo'n woord beter zal zijn dan een meer of minder letterlijke, dikwijls bespottelijke vertaling of beter gezegd verknoeiing, afkomstig uit het brein van een soms met zenuwachtige haast werkend dagbladschrijver, wiens blad om zooveel uur en zooveel minuten op de post bezorgd moet zijn.

Met betrekking hierop een paar voorbeelden. Hoe zou men b.v. in zuiver Nederlandsch moeten wedergeven de woorden: gouverneur-generaal, commissaris van politie, auditeur-militair (ambten), robetailleur, blouse, balayeuse, tournure, enz. (tot de vrouwelijke kleeding behoorend), blanc-manger, vol-au-vent, bouchées van dit of van dat (tafelgerechten). Wie zou den moed hebben daarvoor in de plaats

te stellen: algemeen bestuurder, gevolmachtigde voor de volkstucht, verhoorder van krijgslieden, kleêrmakerskleed, kiel, veegster, draaiing, wit eten, hapjes, enz. Is vol-au-vent voldoende vertaald door: warme vleesch- (of visch)pastei? en is dan nog het woord pastei zuiver Nederlandsch? Een zeker luchtig gebak heet: pets de nonne, en ofschoon ik al dikwijls op hoogst zonderlinge wijs vertaalde benamingen op Vlaamsche spijskaarten aantrof, geloof ik toch niet dat het aan iemand aangenaam zou zijn, de Nederlandsche vertaling van het laatstgenoemde gerecht op de spijskaart te vinden.

Ik erken dat sommige Noordnederlandsche schrijvers, en inzonderheid dagbladschrijvers, niet enkel zondigen door het gebruik van soortgelijke benamingen, en dus door het gebruik van vreemde zelfst. naamw., maar ook door de bijv. naamw., de werkw. enz., maar is het billijk den Noord-Nederlanders hiervan een grief te maken, wanneer men zelf schrijft: de conservatieve pers, de democratische partij, protesteeren, definitieven uitslag, politieke beschouwingen, monarchale begrippen, gouvernementeele kringen, populaire redevoering, nationaal feest, identiteit der personen, gestationneerd zijn, akten der justitie, enz. enz. Zoo ergens dan is voorzeker hier de spreuk geldig: ‘medice, cura te ipsum’.

Doch het zijn niet slechts de vreemde woorden die soms in het Noorden worden gebezigd

waaraan sommige Gentsche dagbladschrijvers zich ergeren, daarbij vergetend dat zij zich dikwijls, zooals we later nog beter zullen zien, aan dezelfde vergrijpen schuldig maken, ook het Noordnederlandsch spraakgebruik en zelfs de uitspraak wordt door hen veroordeeld.

Toen in de maand September van het jaar 1897 het Nederlandsch tooneel alhier zijn deuren weer zou ontsluiten, las men in een Gentsch dagblad het volgende: ‘De stedelijke Commissie van het Nederlandsch tooneel... heeft ook beslist dat de uitspraak op het tooneel veel zal moeten vervlaamscht worden, en dat wij geheele avonden niet meer zullen [moeten] hooren van ““u bent een fraaie jongen, julie (sic, voor jullie) bent heusch, jou, ju, jij, enz.””, maar onze eigene landstaal.’ Het is dus klaar dat deze taalgeleerde geen vrede heeft met sommige gemeenzame of ook wel eens platte Noordnederlandsche uitdrukkingen, en hierin is hij volkomen in zijn recht. Zuiver Nederlandsch verkiest hij echter ook niet te hooren, aangezien hij den wensch uitdrukt van te mogen hooren gebruiken ‘onze eigene landstaal’, en dus de voorkeur geeft aan gulder (voor: jullie), hulder (voor: haar of hun), wulder (voor: wij), jaei, of een soortgelijke klank die niet door letterteekens is weer te geven, voor: hij, enz. In dit bericht doelt de S. waarschijnlijk op Noordnederlandsche tooneelisten die een al te gemeenzame taal van de planken hadden laten hooren.

Maar lag de schuld daarbij wel altijd aan den speler en niet soms aan het stuk? Is het stuk, of de taal waarin dat geschreven is niet goed, dat men het niet opvoere, maar ik ontzeg aan een tooneelspeler het recht om daarin een plat Hollandsche, Geldersche, Overijselsche of Friesche uitdrukking te vervlaamschen, zooals ik aan eenig Noordnederlandsch tooneelspeler het recht ontzeg Vlaamsche woorden of zinwendingen een Noordnederlandsch aanzien te geven. Door zoo te handelen zou spoedig ook op het tooneel geschieden, wat in de berichten en in het letterkundig mengelwerk (feuilleton) van sommige Gentsche dagbladen geschiedt, voor zooveel deze soms stukken bevatten uit Noordnederlandsche dagbladen overgenomen. Het gebeurt namelijk niet zelden, dat men in een Gentsch dagblad een stuk aantreft dat kennelijk uit een Noordnederlandsche pen is gevloeid, maar waarin eenige woorden zijn vervlaamscht, misschien ook wel eens om te voorkomen dat men zou bemerken, dat bij de samenstelling van het bericht of bij de vertaling van het ‘feuilleton’ de schaar meer dienst heeft gedaan dan de pen. Zoo is het b.v. niet zeldzaam te midden van een stuk dat het onmiskenbare karakter draagt van zijn Noordnederlandsche afkomst, woorden te vinden als: ‘verschillige’, ‘morgend’, enz., dáar waar in het oorspronkelijke niets anders kan gestaan hebben dan ‘verschillende’ en ‘morgen’, terwijl men soms elders in hetzelfde stuk, het woord

‘gulden’ aantreft, omdat men vergeten heeft de guldens tot franken te herleiden.

Niettegenstaande, ondanks alle andere overwegingen, de hierboven aangehaalde woorden: ‘De stedelijke Commissie... heeft... beslist’ enz., in den grond getuigen van een goede bedoeling: de zuivering der taal en der uitspraak op het tooneel, komt toch onwillekeurig de vraag bij mij op: Zou de steller van dit bericht wel de man zijn om in zoo'n hoogst gewichtige zaak mede te werken. Naar het mij voorkomt bewijzen reeds de aangehaalde woorden, dat deze gids volstrekt onbevoegd is om zijn meening ook maar eenigermate te doen gelden. ‘U bent een fraaie jongen’ is geen Noordnederlandsche uitdrukking; men zal die noch geschreven vinden, noch in de spreektaal hooren gebruiken. Vooral in de spreektaal, waarop het in dit geval inzonderheid aankomt, heeft de Noord-Nederlander een zekere voorliefde voor het woord ‘mooi’, welk woord door hem bij verkiezing wordt gebezigd, dáar waar de Vlaming dé uitdrukking ‘schoon’ gebruikt. Het woord ‘fraai’ wordt in de Noordnederlandsche spreektaal bijna nooit gehoord. Men zal zeggen: ‘jij bent een mooie jongen’, maar negen maal op de tien zal die uitdrukking verachtelijk zijn, en luiden: ‘jij bent me ook een mooie jongen!’. ‘Jullie - een woord dat de berichtgever niet eens juist weet te schrijven - bent heusch [dit of dat]’ komt ook slechts in de gemeenzame spreektaal voor. En klinkt nu ‘jullie bent’ minder goed dan ‘gulder zijt’?

Het woord ‘heusch’ (hovesch, hoofsch, hoffelijk, beleefd) wel vooral in 's Gravenhage en omstreken, maar toch ook in geheel Noord- en Zuid-Holland in gebruik, heeft, zooals dit met meer andere woorden is gegaan, zijn oorspronkelijke beteekenis geheel verloren, en beteekent thans zooveel als ‘inderdaad’, ‘waarlijk’ of ‘in waarheid’. Voor den taalkundige heeft dit verloopen van de beteekenis der woorden niets vreemds, de oningewijde kan echter niet begrijpen, dat b.v. het woord ‘aardig’ in het Noorden een gunstige beteekenis heeft, omdat die in het Zuiden ongunstig is. Wat onze berichtgever door ‘ju’ bedoelt, is zelfs niet bij benadering te gissen.

Zoo ik dus reeds heb kunnen aantoonen, dat er voor den Gentschen dagbladschrijver nog wel iets anders te doen is dan verwijten te richten tot zijn Noord-Nederlandsche ambtgenooten, toch blijft er nog een voornaam punt te bespreken, namelijk de wijze waarop door sommigen onder onze Gentsche dagbladschrijvers de ‘taalzuivering’ wordt begrepen en uitgevoerd. Een der voornaamste Noordnederlandsche dagbladen, het te 's Gravenhage verschijnend Vaderland, bespreekt ook nog wel eens de zuiveringswoede zooals die in sommige Vlaamsche dagbladen wordt toegepast, en zegt o.a. in zijn nr van 16 Juni van het loopende jaar: ‘Het Antwerpsch Handelsblad schreef: Stafhouderschap der balie van Brussel. Dat wordt een mooi taaltje!’ Wanneer het Vaderland zich reeds aan deze uitdrukking

ergert, als vertaling van: ‘bâtonnier du barreau de Bruxelles’(1), hoeveel te meer zou het blad zich dan ergeren, wanneer de opstellers zich eens de moeite wilden geven sommige onzer Gentsche dagbladen, ik wil niet zeggen te lezen, maar slechts door te zien!

Zoo het zeker is, dat de dagbladpers een grooten en heilzamen invloed kan uitoefenen op onze Vlaamsche bevolking, door verspreiding van de kennis onzer taal en van haar gebruik, niet minder zeker is het, dat diezelfde pers in dit opzicht hoogst nadeelig kan werken, wanneer de opstellers dier dagbladen de taal niet of slechts zeer onvolkomen kennen. Hoe het in dit opzicht gesteld is met de Gentsche bladen, de goed opgestelde niet te na gesproken, wil ik nog eens nader aantoonen.

Gedurende de laatste maanden heb ik, onder het lezen, eenige der daarin voorkomende woorden en uitdrukkingen aangeteekend en die als een tuiltje te zamen gebonden. Op de linten staat geschreven: Bloemen gegaard in den lusthof der Gentsch-Vlaamsche dagbladpers, en deze bloemtuil wensch ik in bewaring te geven aan onze Koninklijke Vlaamsche Academie, een lichaam niet alleen in het leven geroepen om prijsvragen uit te schrijven en te bekronen en oude of nieuwe werken over taal- en letterkunde uit te geven, maar ook om taalpolitie te

oefenen, overtuigd als ik ben, dat het onder hare hoede zoo nuttig zal zijn als de voortreffelijkste taalkundige verhandeling.

 

Aanbelangd. Een tweede proef heeft niet min het Hof en den Jury aanbelangd - voor: een tweede proef wekte niet minder de belangstelling van het Hof en van de Gezworenen.

Aangehechte taalmannen. Taalmannen gehecht aan het Gouvernement - voor: tolken of taalmannen in dienst der Regeering, of van den Staat, gouvernementstolken.

Vertaling van: ‘interprêtes attachés au Gouvernement’. We hebben dus hier een overzetting zooals ik er eens een aantrof in een aankondiging van een handelaar in gemaakte kleederen, waarin deze verzekerde: ‘een goeden snijder is aan het huis gehecht’, waardoor de man meende uit te drukken: ‘un bon coupeur est attaché à la maison’.
Zie ook: Gehechte, Krijgsgehechte, Militaire gehechte en Zee-geattacheerde.

Aangestipte oorlogschepen. Kruisers sporen oorlogschepen op, die aangestipt zijn in de omstreken van...

Van welk woord zou dit ‘aangestipt’ wel een vertaling moeten heeten? van ‘signalés’?!!

Aankleven. De vraag of de partij het kartel aankleefde werd ter stemming gelegd - voor: de vraag, of de partij zich bij het kartel aansloot, werd in stemming gebracht.

‘Of de partij het kartel aankleefde’ is een te woordelijke vertaling van: ‘si le parti adhérait au cartel’.

Aanspraakmaker. Kroonaanspraakmaker. De aanspraakmaker houdt zich rustig. - De Spaansche kroonaanspraakmaker is te A. aangekomen.

Door ‘de aanspraakmaker’ bedoelt men hier den pretendent naar de kroon. Wel is waar is ‘pretendent’ geen Nederlandsch, evenmin als ‘bourgmestre’ Fransch is, maar zou het niet beter geweest zijn hier het vreemde woord maar te behouden, aangezien het in het Nederlandsch burgerrecht heeft gekregen, en elders niet te schrijven labeurpaarden, locatiebureel, enz.?

Aanval van een schip - voor: aanval op een schip.

Het schip was toch niet de aanvaller, maar werd aangevallen.

Actienbehouders - voor: actienhouders.

‘Actienbehouders’ zijn ‘conservateurs d'actions’; ‘Actienhouders’ daarentegen zijn: ‘actionnaires’ of ‘porteurs d'actions’. Men zou beter gehandeld hebben wanneer men hier het zuiver Nederlandsche woord aandeelhouders had gebruikt.

Afgescheurde katholiek. Een afgescheurde katholiek werd gekozen, voor: een (op staatkundig gebied) anders denkend Katholiek werd gekozen.

Afgescheurd conservatief. - De heer R., afgescheurd conservatief.

Slechte vertaling van ‘Catholique dissident’ en van ‘conservateur dissident’.

Afgeweken. Deze zijn voor de overmacht des

vijands afgeweken - voor: deze zijn voor de overmacht des vijands geweken.

Afwijken is ‘dévier, s'éloigner, se départir, désister’; wijken daarentegen is: ‘céder, fuir, évacuer, se retirer’, enz.

Afgewisseld. De voorstelling was zeer afgewisseld - voor: de voorstelling was zeer afwisselend.

Hier heerscht verwarring tusschen de woorden ‘alterné’ en ‘varié’. Men zegt, b.v.: voordrachten - of redevoeringen werden afgewisseld door muziekuitvoeringen, maar daarentegen: de voorstelling was zeer afwisselend.

Agent in douanen - voor: agent of zaakwaarnemer bij de tollen of tolbureelen.

Letterlijke vertaling van ‘agent en douane’.

Allerkleurige twijgen. Anderen losten heele wagens allerkleurige twijgen - voor: anderen losten geheele wagenvrachten van veelkleurig gebladerde takken, of van takken met bladeren van verschillende kleur.

Slechte vertaling van ‘rameaux multicolores’. Een twijg is eigenlijk een tak zonder bladeren (osier).

Antwoordende aan. Antwoordende aan de dringende vragen - voor: antwoordende op de dringende vragen.

Slechte vertaling van: ‘répondant aux instances’.

Avonddagbladen - voor: avondbladen.

Er bestaan toch morgen- en avondbladen, en deze twee te zamen vormen de dagbladpers.

Avondstond. De Maatschappij... sloot hare winterfeesten met een muziek- en tooneelavondstond.

Waarom avondstond? Is avond niet voldoende?

Bakboordwiel, gebruikt om aan te duiden, het aan bakboordszijde geplaatste rad eener stoomboot.

Ofschoon de woorden wiel en rad dezelfde beteekenis hebben, spreekt men toch nooit van een wielof wietenstoomboot, maar steeds van een raderstoomboot, als tegenstelling van een schroefstoomboot.

Baldadigaards. Baldadigaards hebben eene koe den buik opengesneden - voor: baldadigen hebben een koe...

 

Bataillons stichten. Bataillons vrijwilligers zijn gesticht - voor: bataillons vrijwilligers zijn ingericht of gevormd.

Hier heeft men te doen met een slechte keus uit de vele woorden die het woord ‘monter’ wedergeven.

Bedevaart voorzitten. De bedevaart zal voorgezeten worden door den Bisschop - voor: ... zal geleid worden door den Bisschop.

Het woord ‘bedevaart’ drukt immers beweging uit. Hoe wil men daarbij ‘voorzitten’?

Begroet op de Brabançonne. De overheden zouden op de Brabançonne begroet worden - voor: de overheden zouden door de klanken der Brabançonne begroet worden.

Belangvolle voorhandneming. Er is in deze proefnemingen eene voorzeker belangvolle voorhandneming.

De uitdrukking ‘belangvol’ bestaat tot heden in het Nederlandsch niet. Men zegt belangrijk (important, considérable), of belangwekkend (intéressant). Zie ook: Voorhandneming.

Beliegen. De houweelen zullen spoedig die spreuk beliegen - voor: de houweelen zullen spoedig dat gezegde tot een onwaarheid, of tot een leugen maken.

Het woord beliegen heeft geen andere beteekenis dan belasteren (calomnier, dénigrer, médire, détracter).

Berghuis. Hij was beschuldigd een berghuis gehouden te hebben - voor: hij werd beschuldigd een pandjeshuis of een huis van beleening gehouden te hebben.

Hoe men hier aan het woord berghuis is gekomen, is mij een raadsel. Zou men de afleiding moeten zoeken in een huis waarin iets geborgen wordt (où l'on garde quelque chose), zooals men spreekt van een bergplaats? of zou men moeten denken aan een berg van barmhartigheid (mont de piété)?

Besluitsel. Dit verslag waarin het besluitsel wordt uitgesproken - voor: dit verslag waarin het besluit, of de gevolgtrekking wordt uitgesproken.

 

Bestellen, na uitputting der bisterzegels. De bureelen zullen die [nieuwe postzegels] aan het publiek maar mogen bestellen na volkomen uitputting van de bisterzegels - voor: de bureelen zullen die... eerst dan aan het publiek mogen

afleveren, wanneer de voorraad van bisterkleurige zegels uitgeput zal zijn.

 

Bestuurgebouwen. De muiters vernielden de bestuurgebouwen - voor: de muiters vernielden de gouvernementsgebouwen, of de gebouwen waarin het Bestuur zetelt.

 

Betalende scholen. - De uitdrukking is onjuist, want die scholen betalen niet, maar het daarin gegeven onderwijs wordt betaald. Zou het niet beter zijn de volgende benamingen aan te nemen:

Openbare- of Volksschool, voor scholen waarin zonder betaling onderwijs wordt gegeven.

Bijzondere school, voor scholen waarin men voor het onderwijs betaalt.

Geestelijke- of Gezindteschool (thans Bijzondere school genoemd), voor scholen staande onder het toezicht der geestelijkheid of van eenige godsdienstige gezindte.

 

Bewaard menschenhoofd. Opgedolven... een bewaard menschenhoofd, met nog de tanden in - voor:... een goed bewaard doodshoofd, hebbende nog al de tanden.

 

Bewogen bewoordingen, voor: roerende of treffende bewoordingen.

Hoe zou de S. het gemaakt hebben indien hij had moeten schrijven: hij sprak op bewogen toon in roerende bewoordingen? Men kan toch niet zeggen: Hij sprak op bewogen toon in bewogen bewoordingen?

Men heeft dus hier te doen met een slechte keus van het Nederlandsche woord, om uit te drukken: touchant, ému, sensible, attendri, agité, pathétique, enz.

Bezitnemers en door hen bezeten gronden. Eigenaars, pachters... of andere bezitnemers zijn gehouden... de distels uit te roeien... die in de door hen bezeten of gebruikte gronden te vinden zijn - voor: eigenaars, pachters... of andere gebruikers zijn gehouden de distels uit te roeien, voorkomende op gronden waarvan zij eigenaars zijn, of die zij in gebruik hebben.

Iemand die grond in gebruik heeft is toch geen bezitnemer? en worden gronden die iemand bezit, door hem bezeten? Zeer zeker niet wanneer daarop distels groeien!

Bezwaarder. Feiten aangehaald door den bezwaarder - voor: Feiten, aangehaald door het Openbaar ministerie, of door den procureurgeneraal.

Hier heeft men een sterk sprekend bewijs voor de stelling, dat het dikwijls onmogelijk is een woord op vreemden bodem ontstaan goed te vertalen.

Bij bestek veroordeeld. [Zoodat] het vonnis waarbij hij bij bestek... is veroordeeld op eene rechtsweigering neerkomt - voor: .. waarbij hij bij verstek... is veroordeeld...

Bestek is: ‘devis’, ‘plan’, bij verstek daarentegen wil zeggen: ‘par défaut’.

Bijlijfneming. Een bevel van bijlijfneming

zal worden uitgevaardigd - voor: een bevel tot gevangenneming zal worden uitgevaardigd.

Bijlijfneming is geen vertaling maar een verhanseling van ‘prise de corps’.

Bijzonderste merkwaardigheden. Om de bijzonderste merkwaardigheden onzer stad te bezoeken - voor: om de voornaamste, of de belangrijkste merkwaardigheden onzer stad in oogenschouw te nemen.

Bloedig monster. Het bloedig monster Vacher.

Hier werd niet uitgedrukt wat men bedoelde. Van een gevecht kan men zeggen dat het bloedig (sanglant) was, d.w.z.: dat daarbij veel bloed werd gestort; een mensch of dier kan bloedend zijn (saignant), d.i.: bloed, of veel bloed verliezend. Daarentegen heet een monster, zooals dat waarvan hier sprake is: bloeddorstig of bloedgierig (sanguinaire of avide de sang).

Bloemententoonstellingen (Deze) zijn het meest grootsche van den vooruitgang gemaakt door de bloementeelt.

Dit werd den lezers opgedischt als te zijn een vertaling van: Ces floralies sont le grandiose résumé des progrès réalisés par l'horticulture.

Bloemenkronen die boomen verbinden. Bloemenkronen zullen de boomen aan elkander verbinden - voor: bloemslingers of bloemkransen zullen tusschen de boomen opgehangen worden.

 

Boordevol. De kerk was boordevol - voor: de kerk was propvol of eivol.

Van een kuip, een vat, een emmer, een glas, kortom van alle vaatwerk kan men zeggen, dat het boordevol is (plein jusqu'au bord), omdat soortgelijke voorwerpen een boord hebben. Van een kerk of eenig ander gebouw laat zich dit echter niet zeggen!

Boot, vol met een veertigtal vrouwen. A. vertelt dat hij eene boot, vol met een veertigtal vrouwen zag omslaan - voor:.... A. vertelt, dat hij een boot zag omslaan waarin een veertigtal vrouwen.

 

Bouwingen... om de immer aanzienlijke opeenhooping der bloemenwonderen te bevatten - voor: Gebouwen... om de steeds in omvang toenemende inzendingen van de wonderen uit de bloemenwereld te bevatten.

Het bericht waarvan het bovenstaande een vertaling moest heeten, luidde: ‘Bâtiments... pour contenir l'amoncellement toujours plus considérable des merveilles florales’. Door vertalen verstaat men, den zin wedergeven, en niet, de woorden overzetten of vervangen door onmogelijke koppelingen, als: bloemenwonderen, enz.

Briefwisselaar. De briefwisselaar van ‘The Times’ - voor: de berichtgever of de briefschrijver van ‘The Times’.

Briefwisselaar is een onjuiste vertaling van ‘correspondant’. Men wisselt brieven, men houdt briefwisseling, maar men is geen briefwisselaar zooals men geldwisselaar kan zijn. Een berichtgever van een dagblad ontvangt gewoonlijk geen antwoord op zijn brieven aan den opsteller, en wisselt dus ook in dezen zin geen brieven met het blad.

Daar vergif in zat. Eene flesch daar vergif in zat - voor: een flesch vergif inhoudende.

 

Dat hij er geen had. Een man werd aangerand door zes personen die hem om geld vroegen. Toen hij zegde dat hij er geen had begonnen zij hem te mishandelen - voor:.. toen hij zegde dat hij dat niet had...

Opmerkelijk en zonderling is het misbruik dat gemaakt wordt van het woordje er. In minstens vijf van de tien zinsneden waarin het gebruikt wordt, is het overbodig, zooals b.v. in: Op de beurs van Antwerpen werd er een bericht ontvangen... In minstens nog twee andere gevallen wordt het, zooals in het bovenstaande bericht, verkeerd gebruikt. Zie ook: Geen naam voeren, en: In een houten kist...

Diploma met vrucht, enz. A. behaalde een diploma met de grootste vrucht; B.... met groote vrucht, en C.... met vrucht.

Deze woorden werden gebezigd om uit te drukken, dat leerlingen een getuigschrift hadden ontvangen waarin gezegd wordt, dat zij de leergangen met vrucht, met groote vrucht, of met de grootste vrucht hadden gevolgd. Maar drukken dan de woorden: diploma met vrucht, enz. het denkbeeld uit?

Doenwijzen. Dergelijke doenwijzen zullen door de geheele wereld verfoeid worden - voor: een dergelijke handelwijze zal, of dergelijke handelingen zullen door de geheele wereld verfoeid worden.

Doodslagen. V. die zijne schoonmoeder heeft willen doodslagen - voor: V., die zijn schoonmoeder heeft willen doodslaan.

 

Doortocht doorloopen. De processie heeft... haren doortocht doorloopen - voor: de processie heeft... haren [gewonen] omgang gedaan.

 

Duivenwereld. De voorwaarden [van den prijskamp] heeft de duivenwereld te Gent in opschudding gebracht.

Ik ben overtuigd dat de duivenwereld te Gent, door welk woord men te verstaan heeft al de duiven te Gent aanwezig, bitter weinig van die voorwaarden zal begrepen hebben, weshalve de diertjes dan ook wel niet in opschudding zullen gebracht zijn. Misschien meende de steller van het bericht: de wereld der duivenliefhebbers, maar dan had hij dit ook moeten zeggen.

Durende stoet. De stoet duurde een 40tal minuten - voor: het voorbijtrekken van den stoet duurde een 40tal minuten, (le cortège a mis 40 minutes à passer).

 

Eenvoudig aangelegd. Eenvoudig aangelegde menschen - voor: eenvoudige of weinig ontwikkelde menschen.

 

Eeredienst. De eeredienst wordt verricht door het 2e linie, voor: de eerewacht wordt waargenomen door het 2e regiment linietroepen.

Eeredienst is ‘culte’, eerewacht daarentegen is ‘garde d'honneur’.

Eerlijke juffer. Deze eerlijke juffer was verloofd - voor: deze eerzame juffer was verloofd.

Hier heerscht verwarring tusschen de woorden: ‘honnête’ en ‘honorable’. De S. schijnt niet bemerkt te hebben, dat de beteekenis van het woord eerlijk meer beperkt is dan die van het woord eerzaam.

Etelijke waren - voor: eetwaren.

 

Etensolie, voor: eetbare olie, olie voor tafelof keukengebruik (huile comestible).

 

Fabrikant in geweefselen. De heer S. fabrikant in geweefselen - voor: .... fabrikant van geweefde stoffen.

 

Fac-simile afkondigen. De Aurora kondigt het fac-simile af van het berucht bordereel - voor: ‘L'Aurore’ geeft het facsimile van het beruchte bordereel.

Slechte vertaling van: ‘L'Aurore’ publie... Een afkondiging kan slechts door middel van het gehoor verstaan en begrepen worden, en dus niet door middel van een facsimile in een dagblad uitgegeven.

Gaat stevenen. Het smaldeeltje gaat naar G. stevenen - voor: het smaldeeltje zal naar G. stevenen.

Slechte vertaling van: ‘va mettre le cap pour G.’

 

Gangen, waaraan het water ontsnapte. De oudheidkundigen vonden gangen waaraan het water

zoo overvloedig ontsnapte, dat de werken moesten worden onderbroken - voor: ... riolen, waardoor zooveel water werd aangevoerd, dat de wer ken tijdelijk moesten gestaakt worden.

 

Gebrekelijk blijven. Het jongentje zal voor altijd gebrekelijk blijven - voor: ... zal voor altijd gebrekkelijk blijven.

Het woord gebrekelijk is een verouderden vorm van gebrekkelijk.

 

Gebroken worden. Hij viel en werd het been gebroken; Zij viel zoo ongelukkig dat zij den rechterarm gebroken werd - voor: Hij viel, en brak een been. - Zij viel zoo ongelukkig, dat zij den rechter arm brak.

 

Gedenkbeeld. Men zal de helden vieren en een gedenkbeeld ter hunner verheerlijking oprichten - voor: ... en een gedenkteeken... oprichten.

 

Gedenkgebouwen. De commissie der gedenkgebouwen.

Dit moet de vertaling heeten van ‘la Commission des monuments’. Waarom niet gezegd... voor de gedenkteekenen? Het zijn toch niet alleen gebouwen waarop de genoemde Commissie het toezicht heeft?

Geen naam voeren. In een bericht is sprake van een oud-egyptisch graf, waarin vele doodkisten werden gevonden. Op de meeste dezer kisten leest men den naam van den afgestorvene, ‘maar twee voeren er geen naam’ - voor: op twee

daarvan komt geen naam voor, of wordt geen naam vermeld.

De naam van den overledene kan wel op de doodkist vermeld worden, maar de kist kan dien niet voeren. En wat komt het woordje er hier doen?
Zie ook: Dat hij er geen had.

Geest van verovering. De Amerikanen handelen dus alleen uit geest van verovering, - voor: ..... uit veroveringszucht.

‘Geest van verovering’ is een slechte vertaling van ‘esprit de conquête’.

Gehechte. De gehechte van Italië gaf te kennen - voor: de aan het Italiaansch gezantschap toegevoegde gaf te kennen.

Zie ook: Aangehechte, Krijgsgehechte, Militaire gegehechte en Zee-geattacheerde.

Geliefden. Twee geliefden, voor: twee gelieven.

Door twee geliefden verstaat men twee personen die door een derden worden bemind; twee gelieven daarentegen zijn twee personen die malkander beminnen. Hier is dus verwarring tusschen twee denkbeelden: ‘deux personnes aimées’ of ‘...chéries’ en ‘deux amants’.

Geschiktmaking voltooien. In den loop der week zal men de geschiktmaking en de beplanting voltooien - voor:... zal men de inrichting en de beplanting voltooien.

‘Geschiktmaking’ is een slechte vertaling van ‘arrangement’.

Gewetensvol. Laat ons gewetensvol handelen - voor: laat ons in gemoede, of met oprechtheid, of eerlijk, of met nauwgezetheid handelen.

Men heeft dus keus genoeg van woorden om uit te drukken ‘consciencieusement’, en behoeft niet zijn toevlucht te nemen tot gewetensvol, wat geen Nederlandsch is.

Gewrochten

zijn bijzonder groote, of op bijzonder grootsche wijze tot stand gebrachte werken: hangende bruggen, tunnels. kettingspoorwegen, enz., gebouwen als: de pyramiden, het Alhambra en andere paleizen, de hoofdkerken van Rome, Venetie, Keulen, Straatsburg, Ulm, enz., de meesterstukken van kunst en letterkunde, enz.
In onze dagbladen spreekt men echter dagelijks van de gewrochten van mijnheer A., B. of C., welke gewrochten dan doorgaans bestaan uit eenige aan elkaar gelijmde regels, meestal onnoozele rijmpjes, die er aanspraak op maken gedichten te zijn. De zoogenaamde gewrochten zijn nog wel eens gedrochten.

Goed onthaald worden. De lijsten van inschrijvingen zijn in omloop gebracht en worden goed onthaald - voor: de inschrijvingslijsten zijn in omloop gebracht en vinden een goed onthaal.

Door goed onthaald worden verstaat men: in een gastvrij huis of aan een goede tafel ontvangen te worden (‘être bien reçu’ of ‘bien régalé’), terwijl men hier wil uitdrukken: ‘les listes de souscription trouvent bon accueil’.

Grenstusschengeval - voor: gebeurtenis op de grenzen.

Het woord tusschengeval is nooit goed in de beteekenis van een tusschenkomend geval, maar grenstusschengeval!!

Groeiende eigenschappen. Papier, wiens deeg groeiende eigenschappen bezit - voor: papier, vervaardigd uit een pap welke vruchtbaarmakende hoedanigheden bezit.

Verwarring tusschen: ‘qualités végétatives’ en ‘qualités fertilisantes’.

Heetbloeden. De Amerikaansche heetbloeden - voor: de heetbloedigen onder de Amerikanen.

 

Herkennen. Spanje herkende dit cijfer officieel - voor: Spanje erkende dit cijfer officieel.

Erkennen is ‘avouer’, herkennen daarentegen is ‘reconnaître’.

Houden staan. A. heeft houden staan dat hij.... - voor A. heeft staande gehouden dat hij...

Houden staan is ‘arrêter’, staande houden daarentegen is ‘soutenir’ of ‘maintenir’.

Houten beesten. De vloer [van een oud-egyptisch graf] is bedekt met beelden, vazen, houten beesten, enz. - voor:... in hout gebeeldhouwde afbeeldsels van dieren, enz.

 

Houten kasseiding. De houten kasseiding is geheel verrot - voor: de houten bestrating is geheel verrot.

Geeft men de voorkeur aan het woord kasseiding boven dat van bestrating, mij is het wel, op voorwaarde
dat de bestrating dan ook uit kasseien (straatsteenen) bestaat, maar niet uit houten blokken.

Huisgezin van Vlaanderen. Zoodat geheel het huisgezin van Vlaanderen... bijeen zal zijn.

De woorden: het huisgezin van Vlaanderen moeten hier dienen om uit te drukken: het gezin - de familie - van den Graaf van Vlaanderen.

Hulsel (Met een) bevrijden. Het is met een hulsel van hetzelfde [metaal]mengsel dat de Duitschers... hunne infanteriekogels bevrijden.

Hier wordt waarschijnlijk een huls of hulze bedoeld, want een hulsel is een kapsel, een hoofdversiersel. Bevrijden is vrijmaken (libérer, exempter, délivrer), en aangezien men kogels geen hoofdversiersel kan opzetten, en men ze ook niet kan bevrijden of vrijmaken, zal men hier wel willen uitdrukken dat de kogels door een huls worden beschut (que les balles sont protégées par une enveloppe protectrice).

Huurling. - Huuraar.

Wat te zeggen van een vertaling als deze: de voornaamste huurling was afwezig (le principal mercenaire était absent), wanneer men wil uitdrukken: de voornaamste huurder (le locataire principal était absent)?
Op een andere plaats vindt men het woord huuraar voor huurder.

Ik ben opgestaan.

Zou men niet meenen, dat de man die dit zegde van de beenen was geraakt, maar weêr opgestaan? Toch is deze meening niet de juiste: de man (of beter gezegd de S. van het artikel) geloofde uit te drukken, dat hij ronduit erkende in opstand te zijn gekomen tegen de wet.

Opstaan wil zeggen: ‘se lever’, of ‘se remettre sur les pieds’, in opstand komen daarentegen: ‘se révolter’.

In aanzien van de talrijke moeielijkheden - voor: de talrijke moeielijkheden in aanmerking genomen.

 

In asch leggen. Het ware wenschelijk... dat het gemeentebestuur eene wielrijdersbaan in asch zou leggen.

In asch leggen wil zeggen verbranden, en dit is natuurlijk niet de bedoeling. De duidelijkheid vordert dus een nadere omschrijving. Misschien zou men kunnen zeggen: ... een aschweg voor wielrijdeers liet aanleggen.

Indrukkingen van het oud kerkhof. De waterput werd bevoorraad door de indrukkingen van het oud kerkbof - voor: de waterput werd gevoed door het water afkomstig van de doorsijpeling van het oude kerkhof.

Indrukkingen zijn ‘empreintes’, ‘impressions’, terwijl hier bedoeld wordt ‘infiltrations’.

In een houten kist is er een wiel - voor: in een houten kist is een wiel aangebracht.

Zie ook: Dat hij er geen had.

In galop africhten. Een paard dat drie maanden in galop was afgericht.

Hier werd bedoeld een paard, dat gedurende drie maanden was afgericht of geoefend om in galop (springloop) te loopen; maar dit is toch niet in galop africhten (dresser au galop)?

Ingang geschieden. De ingang zal geschieden langs de Xstraat - voor: de ingang zal zijn in de Xstraat.

 

Ingebeeldste berichten. De ingebeeldste berichten zijn in omloop - voor: de meest denkbeeldige of hersenschimmige berichten zijn in omloop.

 

In geen aanmerking genomen worden. Na dien datum zullen de ingezonden stukken in geen aanmerking genomen worden - voor: de na dien datum ingezonden stukken zullen niet meer in aanmerking komen.

 

Inhuldiging. -

De inhuldiging van een kerk.

De inhuldiging van een standbeeld.

De inhuldiging van een vorst.

Het woord inhuldiging wordt zonder eenig onderscheid gebezigd in de drie genoemde beteekenissen, terwijl het slechts in de laatste beteekenis juist is, Immers, een kerk, een spoorweg, enz. worden ingewijd (consacré, inauguré); een standbeeld wordt onthuld (devoilé, action de decouvrir ou de mettre à nu), en een vorst of ander persoon wordt ingehuldigd (installé, investi).

In overtreding genomen. Een persoon is in overtreding genomen om te baden - voor: een persoon is bekeurd geworden wegens overtreding van de voorschriften op het baden.

 

Jaardoodingen. Betaalbaar in zeven jaardoodingen - voor betaalbaar in zeven jaarlijksche aflossingen.

Het woord jaardoodingen schijnt mij toe een niet zeer duidelijke vertaling te zijn van het fransche ‘amortissements’.

Jaargetijdige werkstilstanden. ... en zulks ten bate der huisschilders, vooral van diegenen welke blootgesteld zijn aan de jaargetijdige werkstilstanden - voor: ... die welke blootgesteld zijn aan arbeidsstilstand gedurende het ongunstige jaargetij.

 

Jongelingen verdronken. Tien... jongelingen zijn verdronken...

Na dit bericht volgt de opgave van de namen der slachtoffers, waaronder voorkomen: Anna**, Delphina**, Maria** en Josefien**. Maar zijn dit nu namen van jongelingen? Ik voor mij geloof vastelijk dat de vier genoemde slachtoffers meisjes of vrouwen waren.
Het woord jongelingen moet hier misschien dienst doen als tegenstelling van het woord ouderlingen, door sommige Vlamingen gebruikt voor oude mannen of grijsaards.

Juweelenkunst. Werklieden... die naar E. kwamen om de... juweelenkunst te bestudeeren - voor: ... om de juwelierskunst te leeren.

 

Kabelbetrekkingen. De kabelbetrekkingen tusschen A. en B. zijn hersteld - voor: de telegrafische gemeenschap - of wil men liever: de kabelverbinding tusschen A. en B. is hersteld.

 

Kabel onderbroken. De kabel is steeds onder broken - voor: de dienst der kabel blijft nog steeds onderbroken.

Kalme paarden. Hij wilde slechts met zeer kalme paarden rijden - voor: hij wilde slechts met zeer makke, gedweeë of handelbare paarden rijden.

Het woord kalm drukt een voorbijgaanden toestand uit: het weder is kalm, de pols is kalm, de slaap was kalm, enz. Mak, gedwee of handelbaar daarentegen drukt een voortdurenden of blijvenden toestand uit.

Kandidaten aanbieden. Kandidaten door de Vereeniging aan te bieden - voor: kandidaten door de Vereeniging voor te stellen.

Aanbieden wil zeggen ‘offrir’; voorstellen daarentegen: ‘proposer’.

Kanongeschut. De muziek hief de Brabançonne aan, begeleid door kanongeschut, voor ... begeleid van kanonschoten.

 

Keizerpaar, voor: keizerlijk paar.

Er was hier niet sprake van twee keizers, maar van een keizer en zijn gemalin.

Kieswerkingen - voor: verkiezingsknoeierijen.

Slechte vertaling van ‘manaeuvres électorales’.

Kolonie opgericht. Het eiland Mahattan [Manhattan] ... werd door eenige Hollanders als kolonie opgericht in 1612.

Een eiland kan wel als kolonie worden ingericht, maar wordt niet als zoodanig opgericht.

Koolmijner. Een jonge koolmijner, voor: een jonge mijn- of kolenmijnwerker.

Nog daargelaten het zonderlinge woord koolmijner, schijnt de S. niet te weten dat er onderscheid bestaat tusschen de woorden kool (chou) en kolen of steenkolen (houille, charbon).

Kortelings. Het programma zal kortelings verschijnen - voor: het programma zal binnen kort verschijnen.

Het woord kortelings kan niet gebruikt worden bij iets wat in de toekomst ligt, maar slechts bij iets wat voorbij is. Dit of dat gebeurde kortelings, wil zeggen dat het onlangs gebeurde. Binnen kort daarentegen drukt uit dat het eerlang, weldra, spoedig zal gebeuren, en dit wordt hier bedoeld.

Krachtdadigen kop. Zijn gestalte met den krachtdadigen kop kwam... schoon uit - voor: zijn gestalte en zijn energieke kop kwamen schoon uit.

Hulp, verdediging, bestuur, enz. kunnen krachtdadig zijn, maar een kop of hoofd kan dit niet zijn. De S. vertaalde hier op een verkeerde wijze het woord énergique. De Franschen ontleenden dit woord aan het Grieksch, en waarom zouden wij gemoedsbezwaren hebben om hetzelfde te doen en energieke kop te schrijven. Elke omschrijving, als b.v.: met den van geestkracht getuigenden kop, verzwakt het denkbeeld.

Krijgsgehechte. - voor: een aan het gezantschap toegevoegde uit het leger (attaché militaire).

Zie ook: Aangehechte, Gehechte, Militaire gehechte en Zee-geattacheerde.

Kroonaanspraakmaker, zie: Aanspraakmaker.

Kwetsuur vormen. Zijn aangezicht vormde nog slechts eene kwetsuur - voor: zijn aangezicht (of de plaats daarvan) vertoonde nog slechts éen wonde.

Door een kwetsuur: schram, snede, houw, enz. wordt een aangezicht niet in éen wonde veranderd. We hebben hier dus een slechte vertaling van het woord ‘plaie’, waardoor men minder uitdrukt dan men wil zeggen.

Laan.

Een laan is een meer of minder breede, lijnrecht loopende weg, meestal een zandweg, aan beide zijden met boomen beplant, en dikwijls uitloopend op een landhuis, een gedenkteeken of ander gebouw, op eenig punt in een bosch, enz., dus dát wat men ook wel dreef noemt.
Maar kan men dan den naam ‘laan’ geven aan onze Gentsche ‘boulevards’? Niet éen dezer beantwoordt aan de eischen. Zou het dus niet wenschelijk zijn op te houden, ‘laan’ te noemen met iets wat geen laan is, maar waarvan de naam volkomen wordt uitgedrukt door het woord singel?

Laatste kabels. De laatste kabels welke Cuba met de wereld verbinden - voor: de laatste kabels welke Cuba met het vasteland verbinden.

Cuba ligt toch niet buiten de wereld, en zelfs niet eens op een andere planeet.

Laatste ministerraden. Herhaaldelijk is zij [de koningin] bij de laatste ministerraden in tranen uitgeborsten - voor: Herhaaldelijk is zij in den laatsten tijd, onder het voorzitten van den ministerraad in tranen uitgebarsten.

Labeurpaarden. Ter markt waren... labeurpaarden - voor: ...ploegpaarden.

 

Landgebied veroveren. De Amerikanen.... maken misbruik van de macht om zich een landgebied te veroveren - voor: ... misbruik van hun macht, door het veroveren van grondgebied.

 

Leeraarster, voor: onderwijzeres, of leerares.

 

Legerbedrag, voor: legersterkte.

 

Levensdurende dwangarbeid. De straf is veranderd in levensdurende dwangarbeid - voor:... levenslange dwangarbeid.

 

Levenslange secretaris. De levenslange secretaris der Academie van Schoone kunsten - voor: de bestendige- of aanblijvende secretaris...

Slechte vertaling van ‘secrétaire permanent’, of ‘secrétaire perpétuel’.

Letterkundige vertooningen. Alwaar hij dezen winter belangrijke letterkundige vertooningen gegeven heeft.

Wat zou men moeten verstaan door letterkundige vertooningen, ‘représentations littéraires’? Men ziet nog wel eens letterkundig vertoon, maar letterkundige vertooningen!!

Lichaam van een bewusteloos meisje. Dinsdag morgend vond men bij... R. het lichaam van een bewusteloos zevenjarig meisje.

Zou de ziel van het kind wellicht elders gelegen hebben? Doch neen. dit kan ook niet zijn, want het lichaam van het meisje was slechts bewusteloos en niet dood! Expliquera qui pourra!

Lidmaat gebroken. Een wiel is hem over een been geloopen en dat lidmaat werd gebroken - voor: een wiel ging over een zijner beenen, waardoor het brak.

De S. schijnt ook het onderscheid niet te kennen tusschen lid (lichaamsdeel) en lidmaat (lid eener gemeente of van een vereeniging).

Liefde-mededinger - voor: medeminnaar.

 

Locatiebureel. Het locatiebureel van den grooten schouwburg.

Zou het niet beter geweest zijn hier te schrijven: het plaatsbureel..., vooral wanneer men er aanspraak op maakt mede te werken om de taal van vreemde woorden te zuiveren?

Lof maken. Hij heeft den lof der vorstin gemaakt - voor: hij hield een lofrede op de vorstin.

Slaafsche vertaling van: ‘il faisait l'éloge de la princesse’.

Lofspraak (de) van Gladstone. De lofspraak van Gladstone in de Gemeentekamer zal... verschoven worden - voor: het houden van de plechtige lofrede (panégyrique) op Gladstone, in het Huis der Gemeenten, zal... verschoven worden.

Longterende vee. Vleesch afkomstig van longterende vee - voor: vleesch afkomstig van aan longtering lijdend vee.

 

Loste een blok. Van een rots loste een kolossale blok - voor: van een rots raakte een zeer groot blok los.

 

Luchtbal (sic, voor: luchtbol) die personen bevat. De luchtbal zal drie personen bevatten - voor: de luchtbol zal drie personen medevoeren, of beter gezegd: drie personen zullen de luchtreis mede maken.

De reizigers zitten toch niet in den luchtbol, maar in de daaraan bevestigde schuit of mand.

Luchtkundigen Te X. is een Congres van luchtkundigen (meteorologen) (sic) geopend.

Een luchtkundige heet in het Fransch: un aérologue, een weerkundige daarentegen: un météorologue!

Maatschappij tot zelfverdediging. Hij behoort tot dat slag misdadigers die de maatschappij tot zelfverdediging gedwongen is onschadelijk te maken - voor: hij behoort tot dat soort van misdadigers die de maatschappij verplicht is onschadelijk te maken, daartoe gedwongen door het recht op zelfverdediging.

Zou men, de eerste regels lezende, niet gelooven dat er een Maatschappij tot zelfverdediging bestond?

Machten goedkeuren. De machten van den heer Q. werden goedgekeurd - voor: de geloofs-

brieven, of: de bewijzen van aanstelling, of: ...van volmacht worden goedgekeurd.

Slaafsche, of beten gezegd onzinnige vertaling van ‘les pouvoirs’.

Machtig werk. H. werkt aan de voltooiing van zijn machtig werk over R. - voor: ... van zijn reusachtig werk over R.

 

Meer (een) dat gespijsd wordt. Men weet niet hoe dit meer gespijsd wordt - voor: men weet niet hoe dit meer gevoed wordt.

Menschen en dieren worden gespijsd, of gespijzigd; een meer, een pomp, enz. worden gevoed, d. i: van water voorzien, aan den gang gehouden.

Menschengeschiedenis. De slag bij X. was een der afgrijslijkste slachterijen in de menschengeschiedenis - voor: ... in de geschiedenis der menschheid.

Metaalcongres, voor: Congres van metaal-, of misschien: van ertskundigen.

Onjuiste vertaling van ‘Congrès métallurgique’. Deze vertaling herinnert mij de metaalkundige weefsels en het metaalkundig papier, waarvan voor eenige jaren werd aangekondigd, dat ze in onze stad verkrijgbaar waren.

Met vrucht onderdrukken. Het eenige wat men kan hopen is, dat de pijn met vrucht kan worden onderdrukt.

Waarschijnlijk wilde men zeggen: ... met vrucht kan worden bestreden. De volzin, zooals die hier voorkomt is alleen verstaanbaar, wanneer men de woorden: met vrucht weglaat. Men kan toch geen pijn onderdrukken wanneer de bestrijding daarvan zonder vrucht blijft!

Middenbestuur, middenafdeeling, middenbureel, voor: hoofdbestuur, hoofdafdeeling, hoofdbureel.

Door een te letterlijke vertaling van ‘administration centrale’, enz, wordt de overzetting hier werkelijk zinstorend, want men zou kunnen gelooven dat er een hoofd-, een midden- en een laag-bestuur bestond.

Militaire gehechte, elders: Militaire aangehechte. De... militaire gehechte verzocht aan P. hem een verslag te geven.

De titel: Militaire gehechte moet een vertaling heeten van: ‘attaché-militaire’. De juistheid der meening, dat sommige woorden niet vertaald kunnen worden, schijnen velen onzer dagbladschrijvers maar niet te begrijpen. Door taalzuiveringswoede aangetast, trachten ze alle woorden te vertalen, waardoor men soms de koddigste benamingen en samenstellingen krijgt, terwijl ze dikwijls, een paar regels verder spreken van houtspecimens, serreplanten, labeurpaarden, enz.

Misdadige brand, voor: een brand, aangestoken door een misdadige hand.

 

Minister van buitenland - voor: Minister van Buitenlandsche zaken.

 

Miskeerd woord. Laat ons op geen miskeerd woord twisten.

Een woord: miskeerd bestaat niet. De S. wilde waarschijnlijk zeggen: laat ons over geen verkeerd, of slecht gekozen woord twisten.
Is dit vermoeden niet juist, dan ware het te wenschen dat de vinder van het woord miskeerd het Fransche woord maar had gebruikt, waarvan hij de vertaling meende te geven.

Naamlooze diplomaat. Volgens de beweringen van eenen naamloozen diplomaat - voor: volgens de beweringen van een ongenoemden diplomaat.

De diplomaat waarvan hier sprake is zal toch wel een naam gehad hebben, en bij gevolg niet naamloos geweest zijn, al werd zijn naam niet genoemd. Question de traduire ‘anonyme’ par naamloos!

Na de gerechten nam de heer B. het woord - voor: na den maaltijd, of: aan het nagerecht nam de heer B. het woord.

 

Nauwelijks vier van de zeven honderd. Van de zeven honderd duiven zijn er nauwelijks vier teruggekeerd - voor: van de zeven honderd duiven zijn er maar vier teruggekeerd.

Men wilde immers zeggen, dat slechts (seulement) vier, en niet dat ter nauwernood (à peine) vier duiven waren teruggekeerd?

Nering verwekken. De societeit werkt mede om in de wijk... de nering te verwekken - voor: ... de nering op te wekken, op te beuren, of te verlevendigen.

Door verwekken verstaat men iets daarstellen wat niet bestond, door opwekken: het bestaande meer leven geven.

Nieuwgebouwen huis. De deurappels van een nieuwgebouwen huis zijn gestolen - voor: de deurknoppen van een nieuwgebouwd huis zijn gestolen.

 

Noodlot verbeiden. Waar A. zijn noodlot verbeidt - voor: waar A. zijn verder lot afwacht.

Hier heerscht verwarring tusschen de woorden noodlot (destin) en lot (sort).

Obitsers ontvangen. De Spaansche schepen hebben de vijandelijke obitsers ontvangen - voor: De Spaansche schepen werden door de vijandelijke houwitsers getroffen.

 

Omreis van voordrachten. G. zou uit Amerika het voorstel ontvangen hebben eene omreis van voordrachten te doen.

Men wilde uitdrukken: dat G. uit Amerika een voorstel zou hebben ontvangen tot het houden van voordrachten, bij gelegenheid van een rondreis door dit werelddeel.

Onderrichting gekregen. De Carlisten hadden de onderrichting gekregen hun goed en bloed voor den strijd tegen Amerika ten offer te brengen voor: den Carlisten was opgelegd, of bevolen, of aangezegd...

 

Onderscheiden naam. A. die zich een onderscheiden naam in de kunstwereld heeft verworven

- voor: A., die zich een uitstekenden naam in de kunstwereld heeft verworven.

Onjuiste vertaling van ‘distingué’.

Ontbindend lijk. Het ontbindend lijk werd gevonden - voor: het in staat van ontbinding verkeerend lijk werd gevonden.

 

Ontgiftingskunde - voor: kennis der tegengiften.

Het woord ontgiftingskunde is niet goed gevormd, maar ook dan wanneer het goed gevormd zou zijn en men dus ontgiftigingskunde zou hebben geschreven, zou het hier niet hebben kunnen dienen, aangezien bedoeld wordt de kennis der tegengiften, d.i. de kennis der middelen om vergiften onschadelijk te maken, en niet, de kennis om het vergif uit iets weg te nemen.

Onverschil. De beeldhouwers hebben het werk gestaakt, ten gevolge van een onverschil met den heer G. - voor: ten gevolge van een verschil...

 

Onverschrokken in den dood gaan. Misdadigers... wier onverschrokken in den dood gaan iets tragisch heeft - voor: misdadigers, wier doodsverachting iets tragisch heeft.

 

Oorlogskansen. Het antwoord heeft de oorlogskansen aanzienlijk vermeerderd - voor: het antwoord heeft de kans op oorlog aanmerkelijk vergroot.

Door oorlogskansen drukt men uit: de wisseling der kansen gedurende den oorlog.

Partij (een) kegelen spelen. Eenige jongens speelden eene partij kegelen - voor: eenige jongens kegelden.

Een partij kegelen of kegels kan men verkoopen, verplaatsen, inpakken, wegzenden, enz. enz., maar niet spelen. Het is de meervoudvorm van het woord kegelen die belet het te gebruiken als bij: een partij biljart, - schaak, - dam, - domino, enz.

Plaats (de) van Antwerpen. Het schip was op de plaats van Antwerpen verzekerd - voor: het schip was op de beurs van Antwerpen verzekerd.

Slechte vertaling van ‘place’, dat ook beurs beteekent, door plaats.

Planten die in de kroningsweek zullen bloemen, voor: ... zullen bloeien.

 

Polisseering schier voltrokken. De polisseering van den overgrooten spiegel is schier voltrokken - voor: het werk der polijsting van den overgrooten spiegel is nagenoeg geëindigd.

 

Ofschoon schier hetzelfde beteekend als bijna en nagenoeg, wordt het toch meestal slechts gebezigd tot versterking, b.v.: hij was zwaar gewond, ja schier halfdood; zijn oogen hadden zoozeer geleden, dat hij schier blind was.

 

Populisten. Een meerderheid ten deele bestaande in democraten en populisten - voor: een meerderheid, voor een gedeelte bestaande uit democraten en???

Wat zijn populisten? Zou men hier moeten denken aan het Fransche woord ‘populace’, en dus aan: gemeen, gepeupel, grauw?

Post-onderontvangerij. Bij koninklijk besluit.. is te Y. eene post-onderontvangerij opgericht - voor: bij koninklijk besluit... is... een hulp-post-bureel opgericht.

 

Proppensvol. De zaal was proppensvol, voor:.. propvol, eivol, stampvol.

 

Rangen der stallen. De eerste rangen der stallen zullen voorbehouden zijn - voor: de eerste rijen der stalles zijn voorbehouden.

Verwarring tusschen de Fransche woorden: ‘rang’ en ‘rangée’. Stallen zijn ‘étables’ of ‘écuries’; stalles daarentegen zijn koorstoelen of zitplaatsen bij het orkest.

Rechtbank der kapingen. De rechtbank der kapingen heeft beslist, dat de schepen prijs verklaard zijn - voor: het prijsgericht (conseil des prises) heeft de schepen buit verklaard.

 

Rechterlijke beweging die moet gebeuren. De rechterlijke beweging die moet gebeuren in het gebied van het Hof van beroep van Gent - voor: de opschuiving, die binnen kort zal moeten plaats hebben onder het personeel van het Hof van beroep te Gent.

De in het Fransch opgestelde bladen schreven: ‘le mouvement judiciaire qui doit se produire prochainement dans le ressort de la Cour d'appel de Gand’.

Redenen der gezondheidsleer. Het dragen van... wordt door den minister verboden, dit om redenen der gezondheidsleer. Men wilde zeggen: ... wordt, om gezondheidsredenen ... verboden.

De fout spruit voort uit een onjuiste vertaling van ‘raisons d'hygiène’. En wat komt het woord dit hier doen? De zin is toch volledig zonder dit leelijke tusschenvoegsel!

Renbaan (een) voor de eerste maal in België - voor: een paardenspel (cirque), voor de eerste maal in België.

Een renbaan kan toch niet van plaats veranderen en van elders naar België komen!

Rondreizende biljetten. Er zullen worden uitgegeven rondreizende biljetten voor wielrijders - voor:... rondreisbiljetten voor wielrijders.

Rondreizende bitjetten zijn toch ‘des billets qui font un voyage circulaire’, rondreisbiljetten daarentegen zijn ‘des billets de voyage circulaire’.

Schandfeit uitgebroken. Een erg schandfeit is in Frankrijk uitgebroken - voor: een ergerlijk schandaal is in Frankrijk aan den dag gekomen, of: ruchtbaar geworden.

 

Schapen wachten. De 13jar. A. wachtte de schapen - voor:... hoedde of weidde de schapen.

De wachter toch bewaakt, hoedt of weidt de schapen (garde, ou surveille les moutons) maar wacht, of verwacht die niet (ne les attend pas).

Schot (een) dat al vallende afgaat. Dat het schot al vallende was afgegaan - voor: dat het schot door den val (van het geweer, of van den persoon die het droeg) was afgegaan.

Het schot was dus niet al vallende afgegaan, maar door den val afgegaan.

Sieraadplanten, voor sierplanten, of planten dienende tot versiering.

 

Slachtoffers (al de) werden de keel overgesneden en er daarna nog een koord rond gestropt.

Zou men hieruit moeten verstaan, dat aan de slachtoffers eerst de keel werd afgesneden, en dat ze daarna ook nog werden gewurgd? Ik vind geen andere oplossing voor dit woordenraadsel.

Slagschip, voor: oorlogschip.

 

Slechte gezondheid. De gezondheid is hier zeer slecht - voor: de gezondheidstoestand is hier zeer slecht...

Van een plaats kan men niet zeggen, dat haar gezondheid goed is, of slecht. Van den gezondheidstoestand kan men echter zeggen, dat ze meer of minder goed is.

Smakelijk. Een smakelijk ingerichte tent - voor: een smaakvol ingerichte tent.

Men kan spreken van een smakelijke hutspot, als zijnde een tegenstelling van een onsmakelijke dito, of iets dergelijks, maar een tent zou niet zóo kunnen worden toebereid dat ze smakelijk werd. Hier heerscht dus weder verwarring van denkbeelden: smakelijk (délicat, appétissant), en smaakvol (gracieux, de bon goût).

Smaakvol. De aardappelen zijn smaakvol en goedkoop - voor: de aardappelen zijn smakelijk en goedkoop.

Hier heeft juist het tegenovergestelde plaats, en gebruikt men het woord smaakvol, daar waar men het woord smakelijk had moeten bezigen.

Snelbericht. Een snelbericht van H. werd ontvangen - voor: van H. werd een telegram, of: een telegraphisch bericht ontvangen.

Het woord telegram is een van die woorden waarvoor tot heden, in het Nederlandsch en in nog meer andere talen, geen gelijkwaardig woord is gevonden. Men beproefde wel eens ‘draadbericht’ in gebruik te brengen, maar sedert de uitvinding van de telephoon waardoor ook, zij het dan ook op een andere wijze, berichten langs een draad worden overgebracht, is het woord ‘draadbericht’ ook niet meer voldoende. Maar wanneer dit woord niet meer uitdrukt wat men wil zeggen, hoe dan te oordeelen over snelbericht?

Snelschrift. Een snelschrift, meldende dat J. overleden was - voor: een telegram, meldende dat J. overleden was.

Misschien was het om niet in eenige weinige regelen voor de vierde maal het woord depeche te gebruiken, dat de S., die waarschijnlijk ook hier het woord telegram te weinig Nederlandsch vond, in dezelfde beteekenis het woord snelschrift bezigde, zonder te bemerken dat hij toen iets geheel anders uitdrukte, aangezien door een snelschrift niet een telegram, maar stenographisch schrift wordt verstaan.

Snorvrijheid. De koffiehuisbedienden te P verlangen snorvrijheid.

Door snorren verstaat men een snorrend of brommend geluid geven, en snorvrijheid is dus vrijheid van te snorren. In de volkstaal heeft snorren ook nog de beteekenis van rondrijden (van een huurkoetsier) om een vrachtje op te loopen, en hierbij kan dus ook snorvrijheid bestaan. Ik ben er echter zeker van, M. HH., dat niet een uwer op de gedachte zal komen, dat de S. van het hier bedoelde bericht wilde uitdrukken, dat de koffijhuisbedienden te P. vrij willen zijn, in het al of niet dragen van een snor- of knevelbaard.

Spijt X. is zinneloos van spijt - voor: X. is zinneloos van droefheid.

Aangezien het woord spijt ook dépit beteekent, is het hier slecht gekozen om uit te drukken dat er van droefheid sprake is, en niet van ergernis of gramstorigheid.

Splinters (in) geslagen door den donder - voor: in splinters geslagen door den bliksem.

Het is toch zeker de bliksem, en niet de donder die de boomen in splinters sloeg.

Spoorwegdoorgangen. - Voor: spoorwegovergangen.

Men bedoelde de plaatsen waar rijwegen de spoorwegen kruisen.

Spoorwegwagens vullen. Italianen die uit B. wilden, hadden geen geld. Ze vulden niettemin de spoorwegwagens - voor: Italianen, die uit B. wilden vertrekken maar geen geld hadden om de de reis te betalen, namen nochtans in groot getal plaats in de spoorwegwagens.

Spuiten oprichten. De kolonel der pompiers richtte nog twee spuiten op - voor: ... stelde nog twee spuiten in werking.

Door oprichten verstaat men: ‘ériger, élever, fonder,’ terwijl hier bedoeld wordt: ‘mettre en mouvement, faire fonctionner’, enz.

Square (een) oprichten - voor: een square aanleggen.

Hier is het woord oprichten een onjuiste vertaling van ‘établir.’

Staatsminister. - Voor: Minister van Staat. De S. bemerkte niet, dat hij hier juist het tegenovergestelde zegde van wat hij bedoelde, want terwijl door Staatsminister bedoeld wordt een ‘ministre à portefeuille’, was hier sprake van een Minister van Staat, dus een ‘ministre sans portefeuille’.

 

Stad op den Oceaan. - In laatstgemelde stad, gelegen op den Oceaan - voor: in laatstgemelde zeestad.

Slechte vertaling van ‘ville située sur la mer’, of ‘sur l'Océan’.

Stad verlicht. De stad Madrid wordt verlicht - voor: de stad M. wordt feestelijk verlicht.

Verlicht zal Madrid wel altijd worden, hetzij door de zon of door de maan, hetzij door electrisch licht, door gaz, of door olielampen. Maar hier werd toch iets anders bedoeld dan gewone verlichting!

Stampvolle plaatsen. Stampvol waren alle plaatsen in den schouwburg.

Een plaats kan niet meer dan bezet zijn; men wilde dan ook uitdrukken, dat alle rangen stampvol waren.

Stoutmoedige misdaad, voor: stoute misdaad.

Onjuiste vertaling van ‘hardi, audacieux’. De misdadiger kan stoutmoedig of stouthartig zijn, de misdaad daarentegen is stout, vermetel, gewaagd, enz.

Talrijke damen. Er waren talrijke damen aanwezig, voor: er was een talrijke schaar van dames aanwezig.

 

Teekenend voor den man. Het verhoor van E. is te teekenend voor den man om het zonder meer voorbij te gaan - voor: ... is te kenschetsend voor den man, om het onopgemerkt te laten voorbij gaan.

 

Tegengegaan door een hoed. Zij ontving eene steek, die door haren hoed gelukkig eenigszins tegengegaan werd - voor: zij ontving een steek, die, gelukkigerwijze, eenigermate gebroken werd door haar hoed.

 

Tegensprekelijke stukken - voor: tegenstrijdige- of niet-overeenstemmende stukken.

 

Tegensprekelijk geoordeeld. Zoolang hij niet tegensprekelijk zal geoordeeld zijn - voor: Zoolang hij niet op tegenspraak gevonnisd zal zijn.

 

Tegenstrijd. In tegenstrijd met het uitgestrooid gerucht - voor: in tegenspraak met het uitgestrooid gerucht.

Zagen wij zoo even het woord tegensprekelijk gebruiken, daar waar tegenstrijdig werd bedoeld, hiet heeft juist het omgekeerde plaats, en schrijft men tegenstrijd waar men tegenspraak had moeten schrijven.

Tegenteekenen. De procureur-generaal heeft het diploma tegengeteekend - voor: ... mede-onderteekend.

Hier wordt weder gezondigd door een te letterlijke vertaling van ‘contre-signé’.

Terugkeeren. Wij zullen er breedvoerig op terugkeeren (retourner) - voor: ... op terugkomen (revenir).

 

Titels nagemaakt. Titels nagemaakt, en wel zoo goed dat men er zich aan laat bedriegen - voor: aandeelen, actiën of effecten nagemaakt, en wel zóo goed dat men zich door de valsche stukken laat bedriegen.

Ofschoon ‘titres’ hetzelfde beteekent, wordt de vertaling daarvan (titels) in het Nederlandsch nooit gebezigd in de beteekenis van aandeelen, actiën of effecten.

Toegekend bij algemeenheid, voor: met algemeene stemmen toegekend.

 

Tombola besloten. Een tombola is van heden af besloten - voor: tot het houden van een tombola werd heden reeds besloten.

 

Traagzaam rijden. Indien de wielrijders traagzaam reden - voor: indien de fietsers, of wielers langzaam of gematigd reden.

Trachten talent te hebben.

Bij het ontstaan van een lichten brand in een Franschen schouwburg, keerde een der tooneelspeelsters zich tot de in onrust verkeerende toeschouwers, met de verzekering dat er geen gevaar bestond en het vuur spoedig gebluscht zou zijn, daarbij voegende: ‘wij zullen voortspelen en trachten talent te hebben.’ Misschien luidden hare woorden: nous continuerons [la représentation], en voegde zij er schertsend bij: et nous tâcherons de montrer du talent. Maar schrijft men nu Nederlandsch wanneer men deze woorden naar de letter vertaald?

Treurspel (een) heeft plaats gehad. Te A. heeft een vreeselijk treurspel plaats gehad - voor: te A werd een vreeselijk treurspel afgespeeld.

Een treurspel heeft niet plaats, maar wordt gespeeld.

Troepen aanbieden. Bij de wapenschouw ...werden de troepen aangeboden door generaal Z. - voor: ... werden de troepen aangevoerd door generaal Z.

Een in het Fransch geschreven dagblad had: ‘les troupes étaient présentées par le général Z.’ De S. bemerkte niet dat hij uit de vele zinverwante woorden: ‘conduire, mener, guider, commander, diriger, présenter, offrir,’ enz, waaruit hij maar te kiezen had, juist het minst goede woord koos en vertaalde.

Tuchtsoldaten - voor: soldaten van het strafbataillon of van de straf-divisie.

 

Tusschengeval, zie: Grenstusschengeval.

Tusschentijdig bureel. Het tusschentijdig bureel is gekozen - voor: het voorloopig bureel is gekozen.

Slechte vertaling van ‘bureau intérimaire’.

Tweede vertooning. De tweede vertooning zal bestaan uit... - voor: als tweede stuk zal worden opgevoerd...

Een tweede vertooning wil zeggen, een herhaling van de eerste. Deze woorden drukken dus uit, dat hetzelfde stuk nog eens zal worden gespeeld, en niet, dat er nog een tweede stuk zal worden opgevoerd.

Twee honderd duizend oranjebloemen - voor: twee honderd duizend planten met oranjekleurige bloemen.

 

Uitwerksel maken. Het tuintje maakte een goed uitwerksel - voor: het tuintje had een goed aanzicht, of zag er goed uit.

Slechte vertaling van: ‘le jardinet faisait un bel effet.’

Uitzonderlijk. Een palmboom van uitzonderlijke afmetingen - voor: een palmboom van buitengewone afmetingen.

- De omstandigheden zijn zoo uitzonderlijk - voor: de omstandigheden zijn zoo buitengewoon, of ongemeen, of ongewoon, enz.

 

Vaardermaatschappijen. Onze vaardermaatschappijen hebben zich zondag onderscheiden -

voor: onze roeivereenigingen hebben zich zondag onderscheiden

 

Van de kool gestorven - voor: aan pestkool of: aan een pestbuil gestorven.

 

Vast gehouden door een vast gedacht. Het woord toont aan hoezeer zijn geest door een vast gedacht vastgehouden wordt - voor: het woord bewijst hoezeer zijn geest gehecht is aan een overheerschend denkbeeld (idée fixe).

 

Vaststellen. De minister is te A. geweest, om de vernielingen vast te stellen - voor: de minister is te A. geweest om de verwoestingen op te nemen, of: in oogenschouw te nemen.

Vaststellen wil zeggen: bepalen (de dag is vastgesteld), of: besluiten (de vergadering heeft niets vastgesteld), terwijl men hier wil uitdrukken, dat de minister zich persoonlijk heeft willen overtuigen.

Vaststellingsbureel voor het nazicht...

In zeker bericht wordt gezegd, dat er sprake is van de oprichting, te Gent, van een vaststellingsbureel voor het nazicht der gesponnen garens, enz.

Zou men hier bedoelen een bureel van wederzijdsch toezicht (contrôle, uit te oefenen door den fabrikant en door den werkman) op de gesponnen garens, enz.?

Verdelgbooten. Wij hebben twee verdelgbooten verloren.

Wat zou toch wel bedoeld worden door het spiksplinter nieuwe woord verdelgbooten, zeer onlangs door
een Gentsch dagblad gecreëerd, ofte wel geschapen? Zou men daardoor moeten verstaan een soort van oorlogschepen, waarvan sprake is in de berichten over den Spaansch-Amerikaanschen oorlog en destrovers genoemd? Aangezien men nog niet recht schijnt te weten wat eigenlijk destrovers zijn, gebruiken de fransche bladen voorloopig nog veel het engelsche woord, zonder daarvan door vertaling destructeurs te maken Zouden onze taalzuiveraars niet voorzichtig handelen wanneer ze dit voorbeeld navolgden?

Vereenigd onder voorzitterschap van den Voorzitter. De ministers hebben zich vereenigd onder voorzitterschap van den Voorzitter - voor: Er werd ministerraad gehouden onder het voorzitterschap van den President.

Onder voorzitterschap van den voorzitter, is weer een van die uitdrukkingen waardoor onze Vlaamsche dagbladpers de taal meent te zuiveren, ‘want het woord president is immers Fransch?’ - Naar onze meening is het afkomstig uit het Latijn, en wij zien dus niet in, waarom een Nederlander het niet even goed mag gebruiken als een Franschman.

Verhoudenismatig. De teruggave wordt verhoudenismatig verleend - voor: de teruggave wordt naar verhouding verleend.

Hoe komt, vooral een Zuid-Nederlandsch schrijver, aan dit afschuwelijk germanisme?

Verlicht met de electriciteit. Het prachtige gebouw welk zal verlicht worden met de electriciteit - Hierdoor wilde men uitdrukken: het prachtig gebouw, dat electrisch verlicht zal worden.

Vernielen vergemakken. Ten einde het vernielen der torpedos te vergemakken - voor: ten einde het vernielen der torpedos gemakkelijker te maken.

 

Verpeinzing. Na afloop van het jaar der verpeinzing kwam D. te P. terug - voor: na verloop van het hem opgelegde jaar van afzondering om over de zaak te kunnen nadenken, kwam D. te P. terug.

 

Verrekijker (een) die ten hemel ziet... De kijker-Gautier... zal horizontaal rusten op een zeker getal pilaren: hij zal ten hemel zien in eenen spiegel, stelsel Fourcault, voor: ???

Wie geeft de verklaring van een [verre]kijker die ten hemel ziet in eenen spiegel? Die 't weet mag het zeggen.

Versierend uitzicht. De kazern zal een.... versierend uitzicht moeten hebben - voor: de kazerne zal een fraai uiterlijk aanzicht moeten hebben.

Een uitzicht is een gezicht naar buiten, een verschiet, een vergezicht (perspective). Versierend uitzicht is dus een geheel onjuiste vertaling van ‘aspect décoratif’.

Vervalsching. Het woord Yankee... is een vervalsching van Jan Kaas, spotnaam der Hollanders - voor: ...Yankee is een verbastering van Jan Kaas...

Het woord is immers geen vervalsching (falsification), maar een verbastering (dégénération).

Verwittiger. Indien de wielrijders... hun verwittiger lieten hooren - voor: indien de fietsers hun sein (het zij dan een tromp, een schel of iets anders) lieten hooren.

Verwittiger is een vertaling telle quelle van het verouderde fransche woord avertisseur, vervangen door het woord signal.

Vijftig tot honderd. Ze zijn ten minste ten getalle van 50 tot 100 die zich gedurende de wintermaanden zonder werk bevinden - voor: gedurende de wintermaanden zijn er minstens vijftig van de honderd zonder werk.

 

Voeling houden. Men kan voor 't oogenblik niet zeggen dat de oorlogvoerende partijen voeling met elkaar houden.

Wat zou men hier wel willen uitdrukken? Misschien: Men kan voor het oogenblik niet zeggen, dat de oorlogvoerende partijen met elkaar in aanraking zijn.

Voetstappen doen om tot een zeker doel te geraken - voor: stappen doen, of: pogingen aanwenden...

Hier heerscht verwarring tusschen de woorden voetstappen (pas), en stappen, pogingen (démarches).

Volksvergadering. Een volksvergadering ontstond - voor: een volksoploop ontstond.

Slechte vertaling van ‘rassemblement populaire.’

Voorhandneming nemen. De minister heeft de voorhandneming genomen - voor: de minister heeft het eerst een voorstel gedaan, of: ...heeft den eersten stoot gegeven.

Men kan de voorhand hebben, en aan de voorhand zitten, b.v. bij het kaartspel; in figuurlijken zin kan men ook het woord voorhand gebruiken in de beteekenis van de voorkeur hebben, maar men kan niet de voorhand nemen in den zin van ‘prendre l'initiative’.

Voorkomen van een oordeel. Zelfs komt nu het wetenschappelijk oordeel voor van den geleerden scheikundigen betrekkelijk de vervalsching van... - voor: zelfs komt nu het wetenschappelijk oordeel van den geleerden scheikundige ter sprake, betreffende de vervalsching van..

 

Voor mannen van beroep ten onder doen. De spelers hebben bewezen dat zij echte artisten zijn, en voor mannen van beroep niet moeten ten onder doen - voor: de spelers hebben bewezen dat zij echte kunstenaars zijn, en voor mannen van het vak niet behoeven onder te doen.

 

Voornaamste plaats. Men weet dat de plaats van gevangenisbestuurder te St.-Gilles een der voornaamste is van het land - voor: men weet, dat onder al de Besturen van gevangenissen van het land de plaats van Bestuurder te St.-Gilles een der voornaamste is.

Door zich uit te drukken zooals hij dat doet, zegt de S. dat de plaats van Bestuurder der gevangenis te
St.-Gilles een der voornaamste betrekkingen is van het land.

Voornamen ingang. Zonder langs den voornamen ingang van den schouwburg te moeten gaan - voor: zonder den schouwburg door de hoofddeur te moeten binnengaan.

 

Vormen geslagen. Er zullen nieuwe vormen voor onze pasmunt geslagen worden - voor: er zullen nieuwe stempels voor onze pasmunt gesneden worden.

Het geld wordt toch in de Belgische munt niet gegoten, maar zooals overal elders, geslagen.

Vrouwenbroodwinningen, voor: broodwinningen voor vrouwen.

 

Vrouwwerken. Eene tentoonstelling van vrouwwerken - voor: een tentoonstelling van voorwerpen door vrouwen vervaardigd.

 

Waarde van pracht. - Eenen breack, welke een waarde van pracht belooft te zijn.

Wat waarde van pracht wil zeggen, verklaar ik niet te begrijpen.

Waren slapen. - Hunne kinderen waren slapen - voor: hunne kinderen lagen te bed.

 

Waterverdeeling, Waterdienst, Waters, enz. - De waterverdeeling van Gent. - De dienst der waterverdeeling v.G. - Het Bestuur der waters

v.G. - De waterdienst v.G., alles gebruikt voor: De waterleiding en het bestuur der waterleiding van Gent.

Waarom toch deze gedeeltelijk slaafsche en gedeeltelijk slechte vertalingen van: ‘Distribution des eaux de la ville de Gand’. ‘Service’ - en ‘Administration des eaux de la ville d.G.’ gebruikt, wanneer onze taal het uitstekend gevormde woord waterleiding bezit?

Wederlandsch. - Wederlandsche tentoonstelling, wederlandsche betrekkingen, enz., voor: internationale tentoonstelling, enz.

Het woord internationaal, aan een doode taal ontleend heeft, even als zoo vele andere nieuwe woorden, in verscheidene levende talen burgerrecht gekregen. En waarom zou men het dan uit het Nederlandsch verbannen, zoo lang men daarvoor niets beters in de plaats weet te stellen dan de gedrochtelijke uitdrukking: wederlandsch?

Wederzijdsch geschat. Drie schilderijen wederzijdsch geschat op 12,000, 10,000 en 8,000 frank - voor: ...drie schilderijen, elk voor zich geschat op...

Het woord ‘respectivement’ wordt hier vertaald door wederzijdsch (réciproquement).

Weer te herbeginnen. Anders is het weer te herbeginnen.

Weer beginnen is hetzelfde als: herbeginnen, en weer te herbeginnen is dus een pleonasme, even als: oude grijsaard, zwarte moor, enz. Hetzelfde is van toepassing op:

Weerbots. - De val van L. zal zijn weerbots hebben op al de europeesche markten - voor: ...zal een weerslag hebben...

Het woord bots drukt reeds een weerslag uit.

Werkende fabrieken. Daar in het noorden van Frankrijk, de fabrieken 's zondags niet werken - voor: ...niet in werking zijn.

Fabrieken toch zijn wel in werking, maar werken niet.

Werkloosheid. De voortdurende werkloosheid der Cubanen... begint... de aandacht te trekken - voor: de voortdurende werkeloosheid der Cubanen...

Werkloos wil zeggen: zonder werk, werkloos zijn is: geen werk hebben. Werkeloos daarentegen beteekend: niet werken; wel werk hebben maar dat niet uitvoeren. Het laatste werd bedoeld, en het woord werkloos is dus hier onjuist.

Wervelstroom, voor: wervelwind (tourbillon).

 

Zaal (de) der verloren stappen, voor: wachtzaal, is een onzinnige vertaling van ‘salle des pas perdus’.

 

Zakenhandel verstremmen. Daar die verkoopingen hunnen zakenhandel verstremde en soms vernietigden - voor: daar die verkoopingen den loop hunner zaken stremden en die soms vernietigden.

 

Zang- en tooneelkundig avondfeest. Een zang- en tooneelkundig avondfeest - voor: een avondfeest aan zang en tooneelspel gewijd.

Een avondfeest dat zang- en tooneelkundig is!!!

Zeebeweging. Eene belangrijke zeebeweging is begonnen - voor: er is meer beweging gekomen in de schepen der beide vloten.

 

Zee-geattacheerde luitenant - voor: een luitenant-ter-zee aan het gezantschap toegevoegd.

- De zee-geattacheerde X. heeft M. in tweegevecht geroepen - voor: de aan het gezantschap toegevoegde uit het zeewezen...

Zie ook: Aangehechte, Gehechte, Krijgsgehechte en Militaire gehechte.

Zeer geleerd zijn. - Goed geleerd zijn. Hij is zeer geleerd, of... goed geleerd, voor: hij heeft een goed onderwijs genoten.

Hier heerscht verwarring tusschen de woorden: geleerd (savant) en onderwezen (instruit).

Zenuwachtig spel. De jaren hebben nog geen vat gehad op zijn krachtig, zenuwachtig spel - voor: ...op zijn krachtig, gespierd spel.

Slechte vertaling van: ‘jeu nerveux, - vigoureux, -énergique’.

Zich aanbieden. - Drie mannen bieden zich aan bij een juwelier om een horloge te verkoopen.

Slechte vertaling van: ‘trois hommes se présentèrent chez un joaillier....’ In het Nederlandsch zegt men: drie mannen zochtten (of trachtten) bij een juwelier een horloge te verkoopen. In onze taal kan men de woorden ‘zich aanbieden’ slechts gebruiken daar waar sprake is van
de aanbieding van zijn persoon, b.v. tot het uitvoeren van eenig werk. Even onjuist is de volgende uitdrukking:

- Schepen hebben zich voor de haven aangeboden - voor: schepen zijn voor de haven verschenen.

 

Zich bereid maken een verlof te nemen. De heeren J. en O. maakten zich bereid een verlof van eenige maanden te nemen - voor: ...maakten zich gereed om van eenige maanden verlof te gaan genieten.

Zich bereid maken is geen Nederlandsch, en een verlof kan men niet nemen.

Zich voordoen. Een spoorwegongeluk heeft zich voorgedaan - voor: een spoorwegongeluk heeft plaats gehad.

Zich voordoen is: zich vertoonen (se montrer).

Zinnelooshuis. Een ontsnapte uit het zinnelooshuis - voor: een ontsnapte uit het gesticht voor zinneloozen of voor krankzinnigen.



illustratie


Vorige Volgende

Over dit hoofdstuk/artikel

auteurs