Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1896

[Redevoering, uitgesproken in het sterfhuis van Frans Willems]

De heer Bestuurder herinnert volgenderwijze het nieuw verlies, dat de Academie heeft getroffen:

Mijne Heeren,

Eene droeve mare, die van het te vroegtijdig afsterven van den heer Frans Willems, is ons uit Antwerpen toegekomen. Nogmaals heeft dan de onverbiddelijke dood ons eenen van onze beste, van onze ijverigste leden ontrukt.

Tot mijne innige spijt was het mij niet mogelijk de lijkplechtigheden van onzen diepbetreurden vriend bij te wonen en mij alzoo van den droeven plicht te kwijten hem, in naam van ons allen, een laatste vaarwel te zeggen.

Ons achtbaar medelid, de heer Sermon, heeft dien last bereidwillig op zich genomen. De Academie zal er hem dankbaar voor zijn.

De heer bestendige Secretaris vertegenwoordigde het Bestuur bij de treurige plechtigheid en is reeds bij de achtbare familie Willems de tolk geweest van onze gevoelens van deelneming in het zoo bitter verlies, dat zij ondergaan heeft.

Daarna verleent de heer Bestuurder het woord aan den heer Sermon, die de redevoering leest, door hem in het sterfhuis uitgesproken:

[p. 372]

Mijnheeren, nogmaals treft een zware slag de Koninklijke Vlaamsche Academie; haar geacht medelid Frans Willems wierd haar dinsdag avond door den dood ontrukt. Vóór eenige dagen zagen wij hem nog vol hoop, vol levenskracht, vol arbeidslust, en nu ligt hij daar voor ons uitgestrekt, krachteloos, levenloos. Wat zijn de wegen der Voorzienigheid toch ondoordringbaar!

Frans Willems wierd in 1839 te Oolen geboren. Op zestienjarigen ouderdom wierd het hem gegund, de leergangen der Normaalschool van Lier te volgen en in 1860 verliet hij dat gesticht, na zijn exaam met de grootste onderscheiding afgelegd te hebben.

Over zijne loopbaan als onderwijzer zullen wij niet spreken; anderen, hiermede beter bekend dan wij, zullen dit doen; maar op letterkundig gebied heeft Willems werken geleverd, die hem het lidmaatschap der Vlaamsche Academie verwierven en hem overleven zullen.

Zoo gaf hij in 1864 eene prachtige vertaling uit, in metrische verzen, van Goethe's Hermann en Dorothea, welke zeer gunstig beoordeeld werd.

In 1870 verscheen van hem een werk van eigen schepping: De Heiland, dichterlijke bespiegeling op Jezus' leven, leer en lijden, en de Vlamingen begroetten in hem een Christen dichter, die de verhevene taal van Milton, Vondel en Klopstock nastreefde.

Ondertusschen wierd zijne aandacht getroffen door de schaarschheid, die er toen heerschte, in liederen, welke der schooljeugd konden aangeleerd

[p. 373]

worden; hij wist dat Duitschland een grooten schat van zulke liederen bezat; hij vertaalde er een deel van en gaf ze met de muziek in het licht.

In 1881 verscheen het eerste deel van zijn Stijl en Letterkunde, een handboek voor het beoefenen der Nederlandsche letteren. Hij gaf hierin vooreerst de regelen der kunst van schrijven en daarna voorbeelden in proza.

In 1890 verscheen er het tweede deel van met voorbeelden in poëzij. Dit werk vormt eene der beste bloemlezingen, welke de Nederlandsche letterkunde bezit.

Met P.A. de Vos gaf hij een werk uit dat ten titel draagt: Bijdragen tot opvoeding en onderwijs.

Willems schreef ook eene Nederlandsche Spraakleer met oefeningen. Verder was hij lid der Zuidnederlandsche Maatschappij van Taalkunde en in de Vlaamsche Academie van de Commissie voor het vaststellen der Terminologie in de Nederlandsche spraakleer.

De Verslagen en mededeelingen der Academie bevatten verscheidene lezingen, welke hij aldaar hield.

Verder schreef Frans Willems een groot getal gelegenheidsdichten, cantaten, levensbeschrijvingen, enz. Hij was medewerker van vele weekbladen en tijdschriften, aan letterkunde of aan onderwijs en opvoeding gewijd.

Frans Willems was een noeste werker, die 't meest op zichzelven rekende; ook was hij een man

[p. 374]

van overtuiging en niettegenstaande de zachtaardigheid zijns karakters zette hij steeds zijne meening vooruit en verdedigde ze met klem; veel heeft hij te strijden gehad en moedig heeft hij den kamp volgehouden; wat hij hierom geschreven heeft zou nog een groot boekdeel uitmaken en dit, gevoegd bij zijne met de uiterste nauwgezetheid volbrachte plichten in het vak van onderwijs, heeft wellicht zijne gezondheid gekrenkt.

Frans Willems is niet meer voor zijne vrienden en vooral niet meer voor zijne geliefde familie; maar zijne gedachtenis zal voortleven, en het goede zaad, dat hij gestrooid heeft, zal en moet vruchten dragen.

En nu, vaarwel Willems, in naam uwer collegas der Academie, vaarwel tot in een ander leven!

Op aandringen van den heer Bestuurder zullen geleverd worden voor het Jaarboek:

de levensschets van Frans Willems, door den heer Daems; die van H.-E. Moltzer, buitenlandsch eerelid, door den heer Alberdingk Thijm; die van W.-J.-F. Nuyens, ook buitenlandsch eerelid, door den heer Sermon.

[p. 375]

Dagorde.

Sedert lang wordt de uitgave te gemoet gezien van het vervolg van het bekroonde werk des heeren Prayon over de Taalwetten. Aan den Schrijver is, herhaaldelijk, gevraagd om het tweede en het derde deel dezes werks, in den hem aangeduiden zin, te wijzigen en te volledigen. Andermaal zal bij den heer Prayon hierop door het Bestuur worden aangedrongen.

De heer Hiel, ingeschreven voor het lezen van een gedicht, draagt dit stuk voor, getiteld: Opdracht, waarna de zitting geheven wordt.