Verslagen en mededelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie voor Taal- en Letterkunde 1888

Redevoering uitgesproken bij het graf van D^r Renier Snieders, namens de Koninklijke Vlaamsche Academie, door den heer H. Sermon, briefwisselend lid.

‘Mijne heeren, in naam der Koninklijke Vlaamsche Academie van België, waarvan D^r Renier Snieders buitenlandsch eerelid was, kom ik een laatste vaarwel uitspreken op het graf van ons hoog begaafd medelid en uw hooggeachten medeburger.

Groot is het verlies dat de jonge Academie nogmaals treft, door het afsterven van een onder het Vlaamsche volk zoo te recht befaamd romanschrijver als D^r Renier Snieders.

Anderen zullen u zijne levensbaan schetsen; ik zal u enkel spreken over zijne letterkundige waarde,

[p. 87]

welke hem tot het lidmaatschap der Vlaamsche Academie deed uitroepen. Onder de voorname schrijvers van Nederland kon zijn naam niet voorbijgezien worden.

Het was in de eerste uitgaaf van de maatschappij Met Tijd en Vlijt, te Leuven, waar D^r Snieders destijds student was, dat hij zich door drie dichtstukken vooreerst deed opmerken. Toen hij reeds hier te Turnhout gevestigd was, verscheen: Proeven van romantische verhalen, en in 1852 las hij hier in de maatschappij de Dageraad zijn werk: Het kind met den Helm voor, hetwelk eenige maanden later werd uitgegeven. De Vlaamsche lezer bemerkte reeds in dit werk een groot gemak van schrijven, gepaard met veel natuur en opmerkingsgeest; daarbij ademde door dit gewrocht, en nog meer door zijne latere schriften, een zekere humor. Het boek werd veel gelezen en overal geroemd.

Hierop volgden in 1854 de Dorpsverhalen en de Hut van Wartje Nulph; in 1885 de Meesterknecht en Amanda; in 1858 Doctor Marcus, in 1860 de Lelie van het gehucht, Op de Grenzen, enz. enz., bijna van jaar tot jaar, tot op den dag dat de onverbiddelijke dood hem ons ontrukte. Door die werken werd D^r Snieders een der meest geliefde schrijvers van het Vlaamsche volk.

Ook vlocht hij hier en daar in zijne verhalen opgaven uit de volksgeneeskunde en uit de gerechtelijke geneeskunde; hij verspreidde hierdoor veel goeden raad en menig nuttig voorschrift.

[p. 88]

Toen Renier Snieders begon te schrijven, Mijne heeren, was het getal dergenen, welke zich om Vlaamsche letterkunde en om Vlaamsch leven bekreunden, nog zeer klein. Veel, ja zeer veel is sedert toen veranderd; want overal, van den jongeling nog op de schoolbanken gezeten, tot bij den grijsaard reeds ten grave gebukt, van de laagste tot in de hoogste rangen der maatschappij, overal tintelt Vlaamsch leven; onze natie heeft hierdoor nieuwe bezieling, nieuwe levenskracht en voor den vreemdeling een gansch nieuw uitzicht gekregen. Europa, dat vroeger onzes bestaans onbewust was, ziet thans van alle kanten naar Vlaamsch-België op, als naar het land van een zelfstandig, vooruitstrevend volk, dat met de beschaafdste gelijken tred houdt.

Welnu, Mijne heeren, hoe menigen hier te lande hebben in de aanlokkelijke werken van ons afgestorven medelid de kiemen hunner herleving gevonden; hoe menigen hebben bij de lezing dier tafereelen, te midden van ons geschetst, met den dichter niet uitgeroepen:

Geen rijker kroon, dan eigen schoon!

en zich in de gelederen dier Vlaamsche beweging geschaard, die in tegenoverstelling van hetgeen hier ten tijde van Justus Lipsius gebeurde, België aan zichzelven heeft weergegeven.

En dan, wie heeft het Kempische volk, die afstammelingen der aloude Eburonen, zoo eenvoudig, zoo onbedorven, doch tevens zoo rechtschapen en fier in zijne handelwijzen, beter, trouwer dan

[p. 89]

D^r Snieders beschreven? Gij allen hebt zijne uit de natuur gesnedene persoonaadjes, het eenvoudige, bekoorlijke leven zijner Kempische boeren waargenomen; gij hebt wellicht uwe dorpen, uwe bosschen, uwe heiden met het boek in de hand bezocht om te zien wat de meester daar gezien had en hoe hij op het gedacht van zijn verhaal was gekomen; gij hebt met zijn gehoor naar het gezang uwer vogelen, naar het krieken der heikrekels, naar het bruisen des winds in de bosschen geluisterd; in een woord, gij hebt gevoeld wat hij voelde toen hij schreef.

Hij schilderde u geene helden uit vroegere dagen; zelfs niet eens uwen Boerenkrijg; neen, hij vond onderwerpen in uw midden, in het alledaagsche leven. Gij drongt met hem in de hut van Wartje Nulph en luisterdet naar de lotgevallen van den Meesterknecht, niet onderscheiden van dengene, welken gij alle dagen ontmoettet, maar die onder zijne pen aantrekkelijk schoon en dichterlijk werden. Niets was hem te klein, alles boezemde hem belang in. Soms verwijlde hij zelfs te lang en de lezer wilde vooruit; maar hij had nog vele dingen te zien, nog veel te overwegen en neêr te schrijven. Maar hij ook kende den mensch: het lichaam zeker; doch niet alleen het lichaam kon zijn scalpel ontleden, maar ook het hart, het gemoed, de ziel.

Laat Londen vrij zijnen Dickens roemen, omdat hij er het licht in al de duistere hoeken heeft doen schijnen; omdat hij lijden en troost in die overgroote stad met meesterhand heeft geschetst; laat de bewoners

[p. 90]

van het Zwarte Woud op hunnen Auerbach roemen, omdat hij zoo gemoedelijk hun eigen dorpsleven heeft geschilderd - welnu, waarom zou de Kempen haren zoon, haren dichter, haren uitlegger, haren vereerder ook niet roemen?

Maar hoe meer ik zeg, Mijne heeren, hoe meer voel ik hoe hard en smartelijk de slag is, die ons allen, zijne bloedverwanten, de Koninklijke Academie, zijne vrienden, kennissen en vereerders heeft getroffen; een troost blijft: zoolang er een Vlaamsch België bestaan zal, waar nog de Vlaamsche tale klinkt, zoolang zal de naam van D^r Renier Snieders leven!

Nog iets mag ik niet vergeten. Nooit, neen nooit zette D^r Snieders de pen op het papier of het was met het hoogere doel zijnen evenmensch te verzedelijken, te beschaven, te veredelen; zijne werken wasemen uit elke bladzijde deugd en diepen godsdienstzin. Dat God, die thans zijne ziele heeft, het hem loone!

En nu, D^r Snieders, tot weêrzien, tot in het betere leven!’