Vaderlandsch museum voor Nederduitsche letterkunde, oudheid en geschiedenis. Deel 5

[p. 409]

Justus de Harduyn, 1607.

Al wat eenig licht kan verspreiden op het leven van de mannen, die zich ten opzichte onzer tael- en letterkunde verdienstelijk gemaekt hebben, neem ik zeer geerne in het Museum op. Dit mael is het een stuk, hetwelk eenen onzer verdienstelijkste dichters betreft. Joos of Justus de Harduyn, te Gent, op den 11^den April 1582 geboren, en op den 9^den Mei 1641, te Audeghem by Dendermonde, alwaer hy pastoor was, gestorven, is te recht met uitbundigen lof door Willems⁽¹⁾, den hoogleeraer Schrant⁽²⁾ en onlangs door den heer Blommaert⁽³⁾ vermeld geworden.

Het is bekend, dat deze dichter met talryke geleerden of letterkundigen van zynen tijd in betrekking stond: overigens weet men niet veel over hem. Hy sleet eenvoudig zijn leven op een klein dorp, te midden van zyne boeken. De akte, welke ik op het stedelijk archief van Gent ontdekte⁽⁴⁾, en hier laet drukken, leert ons wel niet veel nieuws; maer zy bevestigt, dat de Harduyn wezenlijk op den 11^den April 1582, zooals men algemeen opgegeven

(1) Verhandeling over de Nederduytsche Tael- en letterkunde. Antw., 1820-1824, II bl. 39.

(2) Uitgelezene Dichtstukken van Justus de Harduyn, met aanteekeningen. Zalt-bommel, 1830. Voorberigt.

(3) De Nederduitsche Schryvers van Gent. Gent, 1862, bl. 210-220.

(4) Register van Acten en Contrakten vóór Schepenen van Gedeele, 1605-1606, - 1606-1607, - 1607-1608, tweede gedeelte, bl. 102 v^o.

[p. 410]

heeft, ter wereld kwam, en zy treedt verder in eenige kleine byzonderheden, die men elders niet geboekt vindt. Zoo ziet men, dat hy alreeds by het aennemen van den geestelyken staet, den eeretitel van kanonik van Middelburg droeg, en dat hy slechts op of na den 11^den April 1607 tot priester gewijd werd. Joos de Harduyn behoorde tot eene familie, die in de letteren allergunstigst bekend was. Zijn vader Francies de Harduyn, zoon van Thomas, die gedurende eenigen tijd aen de Plantijnsche drukkery te Antwerpen, gehecht was, om de proeven na te zien, beoefende met vlijt de latijnsche en nederlandsche dichtkunst; zyne werken, welke nooit het licht zagen, berusteden ten jare 1624, volgends de getuigenis van Sanderus, by zynen zoon⁽¹⁾. Dionies de Harduyn, oom van Justus, die Italië bezocht had, en zich te Gent als rechtsgeleerde nederzette, schreef een aental werken in het vak van geschied- of oudheidkunde, waervan een enkel, eene Dissertatio de Nobilitate, eenige jaren na zyne dood door den kanonik Jan d'Hollander werd uitgegeven. Hy stierf te Gent op den 4^den January 1605. Deze Dionies de Harduyn is ongetwyfeld dezelfde als Donaes de Harduyn, die in de akte vermeld wordt, en die aen zynen neef Justus zyne bibliotheek naliet, welke aenzienlijk moet geweest zijn, vermits ze op vijf of zes honderd gulden, eene voor dien tijd nog al beduidende som, geschat werd.

De vaderlyke bloedverwanten van de Harduyn heeft Paquot opgeteekend; zy, die er belang in stellen, zullen hier ook eenige der moederlyke aentreffen.

De akte luidt als volgt:

Compareert in persoone M^r Frans de Harduyn, Fs. Thome, te kennen ghevende, dat M^r. Joos de Harduwyn⁽²⁾, 's Comparants zone, cleercq

(1) Men zie over hem, alsook over den volgende: Paquot, Mémoires, D. XVIII, bl. 379-386.

(2) Harduwyn; de naem is ditmael aldus geschreven.

[p. 411]

deser diocese ende canonineq van Middelburg, duer goddelijcke inspiratie ende ingheven, zo hy verhopt, van intentie es hem te begheven totten gheestelijcken ende priesterlijcken staet, indien hy daertoe van weghen den stoel episcopal gheadmitteert ende ydoine bevonden wordt; ende want noodich es den zelven ten effecte van dien, voorsien te wesen van competente ende redelijcke alimentatie van zes ponden gr. tsjrs, tot alderstont hy zoude moghen gheadvanceert ende ghepromoveert worden tot eenich gheestelijck officie ofte prebende van ghelijcke ofte meerder weerde: Zo eyst, dat hy Comparant by desen verclaert den zelven zynen zone proprie te competeren tot twee ponden gr. tsjrs den penninck xvi^e, die hy heffende es ten laste van de demeynen van H. Hoocheden upde stadt van Dendremonde, in eene meerdere rente van xx ℒ gr. tsjrs, ghemeene wesende tusschen d' erfghenamen van wylent joncvrou Margriete Tayaert, zyne oude joncvrou moye was. Van welcke rente de xx s. gr. tsjrs hem M^r. Joos toecommen zijn by transporte van zynen voorn. vadere, in acquycte van xvi ℒ gr. hem M^r. Joos ghejont ende ghegheven by joncvrou Lievine Doedins, zyne maternelle grootmoedere was, ende gheassigneert upden Comparant, die ghelijcke somme van xvi ℒ gr. in haer belanct was; ende dander xx sch. gr. tsjrs zijn hem M^r. Joos competerende by donatie ende testamente van zaligher Gheeraert Tayaert, zijn oom maternel, al breeder naer vuytwysen der wettelijcke briefven ende andere schriftelijcke documenten danof wesende, den voorn. M^r. Joos in handen ghelevert, zo hy te desen present ende mede comparerende bekende, omme by virtute van dien ende ruyt crachte van desen jeghenwoordighen de voorn. rente te possesseren als wesende zijn eyghen goet; verclaerende hy Comparant voorts, dat den voors. zynen zone beghift es gheweest van weghen H. M^r. Donaes de Harduyn, zynen oom paternel was, van eene Bibliotecque, weerdich ten minsten vijf zoo zes hondert guldenen, die hy insghelijcx bekendt in zijn bewelt ende hem ghelevert te zyne. Dese niet jeghenstaende heeft hy Comparant by desen tot betooghe van alle paternelle affectie ende omme zynen voorn. zone alle adressen ende assistentie te doene, metgaders den zelven te meer tot dingniteyt te advancheren in zyne goede intentie den zelven gheassingneert ende bewesen t' ontfanghen tot vier ponden gr. tsjrs, die hy lyberlick zal moghen heffen up zekere 's Comparants pachtgoet, groot ontrent xii bunderen, onbegrepen, gheleghen inde prochie van Ruysselede, danof pachter es Rogier Nemegheer voor de somme van neghen ponden gr. tsjrs. Belovende hem dezelve vier ponden gr. tsjrs te doen ghebruycken, garanderen, innen ende ontfanghen schadeloos jeghens elcken tot

[p. 412]

alderstont den zelven zynen zone zal voorzien wesen van eenighe beneficie, 't sy prebende, cure ofte capellanie, jaerlicx vuytbringhende de voors. zes ponden gr. ofte bet. Attesterende hy eerste Comparant ten surpluse, dat den voors. M^r. Joos, zynen zone, den xi Aprilis in dit jeghenwoordich jaer xvi^c zevene, indien Godt almachtich beliefde hem te spaeren, zoude wesen vande oude van xxv jaeren. Actum den vii^en Martii xvi^c zevene.