Vaderlandsch museum voor Nederduitsche letterkunde, oudheid en geschiedenis. Deel 5
(1863)–C.P. Serrure, [tijdschrift] Vaderlandsch Museum– Auteursrechtvrij
[pagina 337]
| |
Pieter Sterlincx van Antwerpen. 1574-1585.Zie hier wederom eenen dichter, wiens naem tot hiertoe in geene onzer vaderlandsche biographiënGa naar voetnoot(1) en zelf niet eens op de lijst der talryke uitwykelingen van de zestiende eeuw voorkomt. Pieter Sterlincx behoort wel niet tot onze beroemde mannen, maer alzoo hy eenige werken in het Nederlandsch uitgaf, en een zeer ieverig Rederyker was, verdient hy melding in dit Museum, hetwelk vooral aen de beoefening onzer moedertael toegewijd is. Het meeste, dat ik over Sterlincx kan mededeelen, ontleen ik aen de boeken, die hy in het licht zond. De drie, welke zynen naem dragen, mogen als hoogst zeldzaem beschouwd worden, zoodanig dat ik van elk slechts één enkel exemplaer kan aenwyzen. Het eerste is in mijn bezit en werd door my te Haerlem, ten jare 1860, op de verkooping der bibliotheek van Mr van Oostende Bruyn, den gekenden schryver van: De stad Haarlem en haare geschiedenissen, aengekocht. De twee anderen behooren toe aen den heer Aug. de Bruyne, te Mechelen, die de heuschheid gehad heeft ze ter mijner beschikking te stellen. Die zeldzaemheden maken deel van de weêrgalooze verzameling boeken, handschrif- | |
[pagina 338]
| |
ten, teekeningen enz., Mechelen betreffende, welke eerst door wylen den heer B. de Bruyne, boekhandelaer aldaer, werd aengelegd, en sedert door zynen zoon en opvolger den heer Aug. de Bruyne, met onvermoeiden yver en ruime opofferingen is voortgezet, en tot zulk punt van volledigheid gekomen is, dat men zoo veel belangrijks voor die stad niet meer zoû kunnen byeenbrengen. Het briefken met het handteeken van Sterlincx, waervan ik hier een facsimiel geef, maekt insgelijks deel van die verzameling. Door die mededeelingen van den heer de Bruyne werd ik in staet gesteld iets over Sterlincx te schryven. Ik betuig dus hier openlijk aen dien heer mynen oprechten dank. Pieter Sterlincx, wiens naem op twee zyner boeken: Sterlinx en in het Geuzenliedboek, zooals ik verder opgeef: P. Steerlincx gedrukt staet, zegt ons zelf, zoo als men zal zien, dat hy een Antwerpenaer was. Op welk tijdstip hy zyne geboortestad verliet, is my niet gebleken, misschien onder het schrikbewind van Alva. In 1574 vinden wy hem te Delft met der woon gevestigd. Hy oefende aldaer het bedrijf van fransch schoolmeester uit, en liet in deze stad twee zyner werken drukken. Zie hier wat ik van hem kan opgeven: 1 Een Corte waerachtighe | |
[pagina 339]
| |
De naem des drukkers komt op den titel niet voor, maer wel dezes langwerpigrond, in hout gesneden vignet, voorstellende op het voorplan eenen godsgeleerde, en naest hem eenen boer met eene spade in de hand; op het achterplan ziet men nog eenen man, die de aerde omspit. Rondom leest men: dat. rycke. d'. hemelen. is. als. eē. verbvrgen schat. inden acker. mathe. 13 c. En daerachter een wapentjen der stad Delft. Het boek is in-4o, en heeft 26 ongecyferde bladen of 52 bladzyden, waervan de laetste wit is gebleven. Op de rugzyde van het titelblad staet het volgende: Av noble el vaillant Seigneur, Monseigneur Balfort, Capitaine de l'enseigne des Escochois, qui ont este dedans Harlem. Pieter Sterlincx zegt ons dus zelf, dat hy een Antwerpenaer was. Het overige van het boekjen is in onze moedertael geschreven. Het bevat een zeer omstandig verhael van al hetgene gedurende het zoo merkwaerdig beleg van Haerlem gebeurd is. Blijkbaer | |
[pagina 340]
| |
moet dit dag voor dag, door iemand, die zich in de stad bevond, opgeteekend zijn. Sterlincx zegt nergends, dat hy zelf ooggetuige was van de gebeurtenissen welke hy verhaelt; het wordt dus waerschijnlijk, dat hy van iemand, die te Haerlem was, deze zoo nauwkeurige inlichtingen had bekomen, ze eenigs zins in orde bracht en vervolgends in het licht zond. In allen gevalle is het niet mogelijk te bepalen wat men eigenlijk aen Sterlincx verschuldigd is, noch in hoe verre men aen al het verhaelde geloof mag hechten; want in die tyden van gisting en verbittering waren de meeste schryvers niet vry van partygeest. Dat onze Antwerpsche uitwykeling tot de hervorming was overgegaen, of misschien daerin geboren werd, blijkt reeds uit de boven medegedeelde opdracht, waerin hy de Katholieken: Ces pauvres Hérétiques du Duc d'Albe noemt. De woorden verder, waerin hy verhaelt, hoe tydens het beleg de beelden uit de kerken werden geworpen, doet ons Sterlincx als eenen hevigen vyand der Roomschen kennen. Zie hier wat men op den vierden December leest: Op desen dach is ook naer Gods beuel d'Afgoderije wt de kercken ende Tempelen gheworpen, De selue daer van ghereynicht en̄ bequaem ghemaeckt om het reyne suyuere woort Gods daer in te prediken. Ongetwyfeld werd het boekjen van Sterlincx, hetwelk, zooals ik reeds zegde, in veel belangryke omstandigheden van dit vermaerd beleg treedt, des tijds met gretigheid gelezen, en daerdoor laet het zich verklaren, dat het heden zoo hoogst zeldzaem is geworden. Waerschijnlijk door den byval, dien zijn boekjen had gevonden, aengemoedigd, sloeg Sterlincx de hand aen het werk om het verhael in het licht te zenden van een ander beleg, waer in dien tijd insgelijks veel van gesproken werd, namelijk dat van de stad Sancerre, in Frankrijk. Dit mael echter bepaelde zich onze | |
[pagina 341]
| |
schryver tot het vertalen van een boekjen, hetwelk oorspronkelijk in het Fransch, door zekeren Jean de Lery geschreven was. Zie hier den titel: 2 Een ghedenc- Klein-octaef, titel, opdracht of voorreden, en tafel, te samen 4 bladen of 8 bladzyden; vervolgends 200 bladzyden. | |
[pagina 342]
| |
Op de keerzyde van den titel staet het volgende Sonet, dat ik hier reeds als een eerste staeltjen van den dichttrant van Sterlincx, opneem. Sonet.
Ghy die gheerne leest beclaechghelicke saecken,
en dorft niet lesen in veel verscheyden boecken
die in Griex en Latijn sijn in swerelts hoecken,
om die wreedtheyt van Affrijcken te smaecken:
Maer wilt alleen op dit vroom Sancerre waecken,
soo sult ghy sien hoe haer haere vyanden besoecken
diese beschoten, bestormt hebben so plat als coecken
en veel gewelts op haer bedreuen sonder staecken.
Mitsgaders den vreeselicken strijdt en hongernoot,
alwaer het kint den vader diende tot broot.
O Hemel, o aerde, o Godt siet desen last,
als datmen min dan int iaer, in een plaetse heeft gesien
meer allende, danmen nae mijn bedien
in de gantsche werelt dede, soo ick gelooue vast.
De vertaler draegt zijn werk op aen het Magistraet van Delft. In deze Voorreden, zoo als hy het noemt, gedagteekend den 22sten april 1575, komt niet byzonders voor. Hy ondernam dezen arbeid, alhoewel hy nooit in Frankrijk geweest was, en verschoont zich daer over. ‘Ick en twijffel oock niet Eer. Heeren,’ zegt hy ‘ofte daer en sullen veele treffelicke geleerden, die langhe in Vranckrijck ghewoont ende gestudeert hebben (dat ick ter contrarien noit gesien en hebbe) haer seer verwonderen, om dat ick my seluen hebbe dorven sulcken werck op den hals legghen: Insonderheyt wanneer sy mijnen onbequamen stijl van schrijven sullen aengemerct hebben, het welck ick oock uwer Eer. ende alle menschen van gantscher herten bekent stae als dat ick niet dan te swack tot sulcks en ben.....’ In 1574 en 1575 zien wy dus onzen Sterlincx als fransch | |
[pagina 343]
| |
schoolmeester te Haerlem gevestigd; waerschijnlijk bleef hy aldaer tot dat wy hem in 1582 te Mechelen te rug vinden. In tusschentijd schijnt hy zich op de beoefening onzer tael en dichtkunst te hebben blyven toeleggen, zoo als dadelijk zal blyken. Nadat de hertog van Anjou op den 19en september 1580 de souvereiniteit der Nederlanden had aengenomen, en eenigen tijd daerna als hertog van Brabant en graef van Vlaenderen was gehuldigd geworden, waegden het talryke Zuid-Nederlanders, welke vroeger, hetzy haer Holland, hetzy naer elders gevlucht waren, in hun vaderland te rug te komen, alwaer zy thands de zekerheid hadden, noch om hun vorig gedrag, noch om het verschil van godsdienst vervolgd te worden. Onder dit getal was ook onze Pieter Sterlincx, dien wy alsdan te Mechelen aentreffen, alwaer hy als schoolmeester, door het Magistraet werd aengenomen. Hy zond in gemeld jaer aldaer voor zijn welkom, het volgende boekjen in het licht: 3. Diuersche | |
[pagina 344]
| |
Seer Lustich om Lesen ende om Singhen. In klein-octaef; titel, opdracht, Totten leser, Sonnet totten Leser 4 blz., vervolgends 40 bladz.; dus al te samen 44 bladen of 87 bladzyden. Op het laetste blad leest men: Ghedruct tot Mechelen by Gielis van Frans van Ravelinghen, de gekende schoonzoon van den beroemden Plantijn, wiens naem op den titel van het boekjen voorkomt, was dus slechts, waerschijnlijk om zyne menigvuldige betrekkingen met Noord-Nederland, de uitgever en slyter van het boekjen. Gielis van Cranenbroeck, de drukker der Refereinen gaf, volgends het in handschrift bewaerd gebleven werk van Foppens, Mechlinia Christo nascens, aengehaeld in het reeds gemelde vervolg op de Chronijk van Azevedo, ten zelfde jare nog andere boeken uit, die alle heden als hooge zeldzaemheden mogen beschouwd worden. Men leest aldaer: ‘Een staetsche drukker, met naem Gielis van Cranenbroeck, gaf hier in den loop van dit jaer uit: kalvinistische nieuwe testamenten in het Vlaemsch; kristelyke onderwyzingen getrokken uit de oudvaders, alsook eene | |
[pagina 345]
| |
vertaling van de Encomium Moriae van Erasmus, met aenmerkingen, welke tot spot der monikken strektenGa naar voetnoot(1).’ Doch komen wy tot Pieter Sterlincx en zijn boekjen te rug. Uit eene opdracht, geteekend: Wt onse studium te Mechelen, desen lesten Julij 1581, verneemt men waerom hy deze verzameling Refreinen in het licht zond. Het luidt immers aldaer: ‘Edele, erentfeste, wyse ende seer discrete Heeren, alsoo eenighe ionghe Practesynen inde Conste van Rethorica, binnen den Lande van Hollant ende Seelant, hoorden dat ic van meeninge was te vertrecken, soo synder vele niet te vreden gheweest, alsoo van my te scheyden, off ick heb haerlieden moeten belouen, dat sy van my souden ontboden werden op zekere vraegen ende regele, waermede sy haeren Constrijcken gheest van Rhetorica mochten werckende scherpen, ende alsoo ghesamentlyck metten andereneen vriendelijcke affscheyt nemen, waer in ick haer lieden te wille geworden sy, en heb eenige gheesten (mitsgaders ettelijck Cameren van Rethorica) beschreuen binnen de heerlijckheyt van Heenvliet, alwaer wy metten anderen lieffelijck inde Conste ghehandelt hebben ende zoo voorts vanden anderen orlof ghenomen. Nu nademael Eersame Heeren, dat dese Parnasche Groeskens, gheweest zijn mynen Adieu by alle Mercurialisten ende Const beminderen, binnen ettelijcke plaetsen van Hollant ende Seelant, ende dat uwer E: ghelieft heeft, my voor uwer E: (ende der gemeenten) dienaer aen te nemen, zoo en heb ick niet connen ghelaten de selue Conste onder uwer E: naeme in druck te gheven, ende uwer E: tot eenen willecom toe te dediceren’..... | |
[pagina 346]
| |
Uit hetgeen ik hier mededeel, kan men opmaken, dat Sterlincx tydens zijn verblijf in Holland, een ieverig rederyker en beoefenaer der dichtkunst was, alhoewel weinige proeven van zynen arbeid tot ons schynen gekomen te zijn. Het boekjen, dat hy te Mechelen in het licht zond, bevat stukken van een aental kunstbroeders tot deze of gene Kamer behoorende, en welke voorgelezen werden op een feest, hetwelk plaets had te Heenvliet, oude heerlijkheid en dorpjen in Zuid-Holland, distrikt Briele, in het land van Voorne, aen de Noordzyde van de Maes gelegen. Sterlincx, zooals hy zegt, nam aldaer zijn afscheid van de Hollandsche en Zeeuwsche rederykers; maer hy zelf leverde zoo goed als niets voor het bundeltjen. De volgende drie stukjens, welke vooraen in het boekjen, na de opdracht aen het Magistraet van Mechelen, te vinden zijn, en een liedeken, waermede het besloten wordt, komen alleen uit zyne pen. Hier volgt het eerste, waeruit men ziet, dat het dichterlijk talent van Sterlincx zich niet boven dat van de meeste rederykers van dien tijd verhief. Totten leser.
Mi dunckt dat ic alree, Momus aenschouwe,
berispende neerstich elck dinck bysondere,
geboren sonder vader, vanden nacht soo ic houwe:
om dit werc te berispen, van bouen tot ondere
seggende wat hier toch wert gepresenteert voor wondere?
een alsulcken Hoochwaerdigen Magistraet?
Meent gy dat zy sullen achten, ic sijt oorcondere,
eenich van dese Grillen, seer slecht van daet?
Ghy presenteerden veel beter delicaet,
saecken die Wijsheit, ende Raet, voort brachten,
off yet dat verquicten haer gemoeden desolaet,
die door Mars by na hebben verloren haer crachten,
dit hoor ic hem spreken: wie weet noch zijn gedachten?
| |
[pagina 347]
| |
Ist waer Momus? v schimpen kent een ieder wel,
maer ghy en onthout der gheleerde sententie niet,
die daer seet, dat hy noyt en las schriften soo fel
hy en vant daer wat in, dat stichten siet,
soo salmen oock in dit Cleen stucxken vinden iet
dat stichtinge bringt, en den geest verfrayt;
diet nu niet en dient, als hijt wel heeft doorwiet
die sal op een ander tijt, daer mede zijn gepayt,
dus Momus, ist al verloren ghecrayt
ick heb soo stout gheweest, dat ick den Raet eerbaer
dit heb gedediceert, al ist cleen in consten versprayt
tot een verbeteren ick seght u eenpaer,
want die gheeft dat hy heeft, is niet te eyschen voorwaer
Zie hier het ander stukjen: Tot alle const beminders.
Al hoordy hier Pan met zijn groue fluyt
opgheblasen teghen Appollo spelen,
ick bidt u broeders zijt niet soo ruyt
dat ghy int Oordeelen Midias wilt vervelen,
nemet toch int goede, wilt fouten helen,
om II. oorsaecken, weerdich t' aenmercken,
dierste dat lust om leeren, Onuerstant doet quelen,
het tweede, dat eenige nog zijn ionge Clercken
in dese conste, als blijckt aende wercken,
vande geesten uyten Lande van vorenGa naar voetnoot(1)
men bout niet op eenen dach huysen, en kercken,
niemant en is oock met de const gheboren,
want ongebouden acker, draecht selden goet coren.
En eindelijk het volgende: Sonnet totten leser.
Hier sult ghy sien, wie de Prijsen zijn gegeuen
o Leser! dus merct, oft daer recht is gheschiet
vraechdijt ons? moecht ghy antwoorden sonder sneuen,
die daer selfs als rechter hebt gheseten siet?
| |
[pagina 348]
| |
Dan dat ontken ick, vaet mijn bediet
ouermits de verwaentheyt, diet my beletten,
want zy ordeelde met sulcke gunste doorspiet,
dat zy gaudeerde, en ander Stelden wetten.
Alhoewel dus Sterlincx maer eigenlijk de verzamelaer en uitgever van dit bundeltjen Refereinen geweest zy, wil ik my wat breedvoerig met den inhoud bezig houden, om, vermits het boekjen zoo schaers voorkomt, te dezer gelegenheid eene bydrage te leveren voor onze algemeene geschiedenis der Kamers van Rhetorika. De titel, dien ik reeds heb medegedeeld, geeft de onderscheidene vragen, welke te beantwoorden waren, op. Zie hier hoe de pryzen werden toegekend: In den eersten, vande Vraghe int wijs. | |
[pagina 349]
| |
Van de Meeste Menichte. Op ééne na, behaelden de vertegenwoordigers van al de Kamers, welke op het feest verschenen, den eenen of anderen der uitgeloofde pryzen. De stukken immers, welke inkwamen, waren de volgende: Op de eerste vraeg: 1o van Yselveer, door: Liefde baert vrede; 2o van Met minnen versaemt, van Zwartewael, door: Hope troost my en 3o door: Daet sonder roem; 4o, 5o en 6o van: Aensiet die jonckheyt, van Schiedam; 7o van: Aensiet liefd', van Vlaerdingen; 8o van: Corrigez sans reproche, door de Kamer van den Briel; 9o van: Tot vreucht geresen, van Zwartewael, en 10o van: Tspruyt wt jonckheyt, door de kamer van de Violieren van Nieuwe Hoorn. Op de vraghe int amoureuse waren slechts vier refereinen ingekomen: 1o van de Kamer: Met minnen versaemt, van Yselveer, door: Liefd' baert vrede; 2o van de Kamer van Zwartewael: Met minnen versaemt, door: Hope troost my; 3o van de zelfde door: Tot vreucht geresen, en 4o door de Violieren in Nieuwe Hoorn, door: Tspruyt wt jonckheyt. Voor de Liedekens inhoudende, hoe het Nederlant eertijts ghefloreert heeft, ende hoe desolaet nu tselue leyt, waren binnengekomen: 1o van Rotterdam: Liefd' baert vrede, Daet sonder Roem en Hope troost my; 2o Drie van Schiedam: Aensiet die Jonckheyt, en 3o van Vlaerdingen: Aensiet liefde. | |
[pagina 350]
| |
De Refereynen vanden Reghel zijn talryker, zoo bevat het bundeltjen: 1o een van: Met minnen versaemt, door Liefd' baert vrede, van Yselveer; 2o een van: Met minnen versaemt door Daet sonder Roem, en 3o een door Hope troost my, van Zwartewael; 4o zes van: Aensiet die Jonckheyt, van Schiedam; 5o twee van: Aensiet liefde, van Vlaerdingen; 6o een van: Corrigez sans reproche, van den Briel: 7o een van: Tot vreucht gheresen, van Zwartewael, en 8o een van: Tspruyt wt Jonckheyt, van Nieuwe Hoorn. Hierop volgen nog een paer liedekens, welke waerschijnlijk naer den prijs niet mededongen of niet toegelaten werden, het eene door: Corrigez sans reproche, van den Briel; het andere door: Tot vreucht geresen door Zwartewael. Eindelijk wordt het bundeltjen besloten door een Liedeken tot lof van Rhetorica, en opde wyse: Wel aen schoon lief ghepresen, hetwelk men, blykends de zinspreuk: Castijt sonder verwijt, waermede het onderteekend is, en zoo als verder zal blyken, aen onzen Sterlincx te danken heeft. Ik neem het hier in zijn geheel op: Waect op ghy Edel gheesten
wilt inde Const voleesten
en soo sulde ghy scheppen vreucht en Jolijt
sy is een vande meesten
de waerheyt wil zy queesten
ende dat in spijt, van alle diet benijt,
dus met des Consts vyanden strijt
en toont u vroom in swerelts crijt
soo worden wy verblijt.
O conste weert ghepresen
wt u is meest gheresen
de waerheyt, diemen nu alomme openbaert
daerom suldy mits desen
oock niet slaperich wesen,
| |
[pagina 351]
| |
maer thoonen altijt u conste wijt vermaert
volhert toch vrij, zijt onvervaert
ghebruyct altijt der consten aert
want wy met u zijn ghepaert.
Ghy leert ons componeren
lustich Ortigrapheren
en met scriptura schoon, maken wy oock solaes,
fraey doet ghy ons ageren
schoon consten inuenteren
door de Poësy van veel veracht eylaes
philosophy door s' gheests gheblaes
sticht oock sonder te maken dwaes,
al meynent vele met gheraes.
Godes woorden vol trouwen
deet ghy seer fraey ontfouwen
ontdeckende alsoo den Antechristus staet,
waer door mannen en vrouwen
op u stijf ghingen bouwen
als die ghefondeert vonden, uwen schoonen praet,
u Edel wesen en ghelaet
verquict menich hertken delicaet
dat bedroeft is en versmaet.
Ghy Princen ende Heeren
al die dees Conste eeren
neemt in danck, ons simpel, slecht, vermaen,
wilt altijt neerstich leeren
en al sonder verseeren
castijt sonder verwijt, soo wy ons ontgaen
van all' afgonst vliet nu seer saen
ter eeren de const is dit ghedaen
om u vant quaet te raen.
Wat wansmaek! wat verbastering in de tael! wat ellendige rymelary! En nochtans, wanneer men de schriften van de meeste Rederykers uit dat tijdvak leest, zijn ze niet beter! | |
[pagina 352]
| |
Voor het laetst, en ten overvloede, deel ik hier nog een stuk van Pieter Sterlincx mede. Het is een lied voorkomende in het bekende GeuzenliedboekGa naar voetnoot(1). Het heet aldaer: Een Liedeken vande Moort tot Rotterdam, gheschiet door de Graef van Bossu, 1572, den 9 April, en het werd gezongen op de wijse: van den 79n psalm. Het luidt aldus: O Broeders hoort een claechlijcke sanghe,
een wreede moort, gheschiet nu seer onlanghe
in Hollandt schoon, te Rotterdam bedreven
Waer menich persoon, onnosel lieten t' leven
den neghende April,
hoord' men een groot gheschil
smorgens ontrent ses uren
al vande Spangiaerts wreet
die welcke daer seer heet
veel borghers ginghen verscheuren.
Bossu den heer, woude daer binnen wesen
tot zijn vermeer, om de Spaengiaerts mispresen
t'forieren daer, wou den borgher niet lijden
dwelck hy nam zwaer, weynig tot haer verblijden
hy maeckte een verbondt,
alsoo dat hy terstondt,
met zijn volck sou door trecken
de Borghers seer verdooft
die hebben ghelooft
zijn valscheydt ginck ontdecken.
Als hy in was, met zijn spaensche lantsknechten
begonnen ras, te schieten en te vechten
een wreede daet, die liet hy daer ghedooghen
mits hy tot smaet, die spaengiaerts moort liet pogen.
| |
[pagina 353]
| |
Zy bruyckten daer ghewelt
tegen menich arm Heldt,
die sy dooden fellick, Dus vele onbeducht,
deerlick namen de vlucht,
vreesende die doot snellick.
Men heeft geraemt, by hondert vijftich dooden,
die sy versaemt, begroeven als den snooden
in putten wijdt, wierpen sijse als Beesten,
dus wie ghy zijt, wilt volstandigh volleesten:
och denck wat een gheclach
was daer op desen dach,
wat pen sout moghen schrijven?
van vrouwen end' kinders
die lieten haer winders,
en moesten onnoosel blijven.
Ghy Princen fier, Bossu die mach bedencken
al meend' hy hier d'onnooselen te krencken,
hy sal voor Godt, rekeningh moeten wijsen,
mits hy t' ghebodt, veracht, en gaet misprijsen
daerom ghy broeders vroet,
wilt Godt nu bidden goet,
op dat hy ons wilt sparen,
nu oock niet en bezwijck,
en van des Duyvels Rijck
voorsicht'lijck wilt bewaren.
Castijt, sonder verwijt.
P. Steerlincx.
Doch, ik heb reeds te veel plaets ingeruimd aen eenen schrijver, wiens levensbericht slechts eenige regelen verdient in de algemeene Vaderlandsche Biographie, voor welke men de bouwstoffen inzamelt. 's Mans iever voor het beoefenen van onze moedertael zal zyne eenige verdienste blyven. Wat er van Sterlincx geworden is, na dat Mechelen in Parma's macht viel, en onder de gehoorzaemheid van den koning van | |
[pagina 354]
| |
Spanje te rug keerde, heb ik nergends gevonden. Waerschijnlijk trok hy op nieuw naer Noord-Nederland. In allen gevalle, op den 7sten July 1585, dat is twaelf dagen vóór het overgaen der stad, vinden wy hem nog aldaer. In deze laetste tyden van zijn verblijf te Mechelen schijnt hy, behalve zijn schoolmeesterschap, nog eene andere bediening uitgeoefend te hebben, namelijk die van toezichter over de mondbehoeften of ten minste over het brood, hetwelk aen de soldaten verschaft werd. Dit dunkt my immers opgemaekt te moeten worden uit een bevelschrift van den goeverneur van Mechelen Charles de Lievin, heer van Famars, waervan het oorspronkelijk stuk, zooals ik boven zegde, het eigendom is van den heer Aug. de Bruyne. Het luidt als volgt: Men ordonneert wel expresselijcken Loys Beaumont te leveren in handen van Peeter Sterlincx vijftich vertelen mouts, waer van hy ghecontenteert zal worden door handen vanden backers, die het selfste zullen in graen converteren, ende aende soldaten vercoopen. Actum 28 Junij 1585. Ick ondergeschreven kenne ontfangen te hebben in verscheyden reysen in alles twee ende vijftich vertelen mout ende een halve, waervan den voorseyden Beaumont moet gerembourseert werden vuyt de gereetste middelen deser stede volgens de ordonnantie van mijn heere den gouverneur. Actum VII Julij 1585. Ik geef hier een facsimiel van dit bevel omdat daerop ter zelfder tijd het handteeken van onzen Sterlincx voorkomt. Achter op dit stuk heeft men aengeteekend: Hier op ghelever xv vertelen; noch ghelever xiii 1/2 vertelen ende noch vi vertelen ende noch gheleverd xviii vertelen. Het laet zich begrypen, dat Sterlincx, die een hevige protestant was, in nauwe betrekking stond met de hoofden der | |
[pagina t.o. 354]
| |
[pagina 355]
| |
party, welke alsdan te Mechelen de overhand had. Men kon in hem volle vertrouwen hebben. De diensten echter, die Sterlincx bewees, werden onnoodig; want Mechelen bevond zich weldra buiten alle gemeenschap met Antwerpen, van waer het moest gespijsd worden, en kon ook zoo min van Brussel als van Leuven of Lier onderstand verwachten, vermits die steden reeds in handen van Parma waren gevallen. Daer diensvolgends alle wederstand tot niets meer kon helpen, opende men de poorten op den 19den July 1585, en liet men de soldaten van Parma binnen. De inwoners hadden den keus binnen de twee jaer, tot den Roomschen godsdienst te rug te keeren, of hun goed te verkoopen en de stad te ruimen. Sterlincx zal dus, zooals ik boven reeds zegde, naer Holland geweken zijn. |
|