Vaderlandsch museum voor Nederduitsche letterkunde, oudheid en geschiedenis. Deel 4

[p. 169]

Getuigschrift voor Justus Lipsius.

Lipsius, zoo als men weet, bracht een groot gedeelte van zijn leven buiten 's lands door. Hy bezocht Italië, hield zich lang in Duitschland op, en zette zich eindelijk te Leiden neder, alwaer hy gedurende elf jaren, het ambt van professor aen de aldaer gestichte Hoogeschool, met veel luister bekleedde. Eindelijk ten jare 1591, nadat in zijn vaderland alles rustig was geworden, verliet hy Noord-Nederland, begaf zich naer Hamburg, vervolgends naer Maintz en eindelijk naer Spa, alwaer hy om zyne gezondheid te herstellen een paer jaren verbleef. Van daer zond hy aen de Curatoren der leidsche Hoogeschool zijn ontslag, al was 't, dat men hem eene hooge jaerwedde aenbood om hem te behouden. Te Luik gekomen zijnde, geraekte hy in kennis met den kanselier Karel Carondelet, Arnold van Wachtendonck, Dominiek Lampsonius, en andere voorname mannen, waeronder ook de jesuïet Martinus Delrio, die, schijnt het, er het meeste toe gedaen had om Lipsius te bewegen Holland te verlaten en naer zijn vaderland te rug te komen⁽¹⁾. Lipsius was byzonder bevriend

(1) Over het leven van Justus Lipsius kan men vooral raedplegen: Miraeus, Vita Justi Lipsl. Antv. 1609, kl. 8^o en ook: De Reiffenberg, de Justi Lipsii vita et scriptis, in de Mémoires couronnés de l'Académie de Bruxelles. Brux. 1823, D. III, in-4^o.

[p. 170]

met de Jesuïeten, en daer hy zoo lang uitlandig geweest was, en met Hervormden geleefd had, vroeg hy aen den Rector van het Collegie te Luik een getuigschrift wegens zijn vroeger gedrag.

Dat merkwaerdig stuk, hetwelk, meen ik, tot hiertoe niet gedrukt werd, viel toevallig in myne handen. Het luidt als volgt:

☩
IHS
Joannes A. Campis Collegii Societatis Jesu Leodii Rector, cunctis praesentes litteras lecturis vel audituris, in Jesu Christo Domino nostro S.D.

Cum Ecclesiae Catholicae et reipublicae intersit, eos qui, cùm possunt, relictis Haereticorum et perduellium partibus, ad ea loca revertuntur, ubi Catholicae religionis exercitium viget, et Catholicorum se unitati atque communioni sincerè restituunt, in hac sanâ mente foveri; maxime si hujusmodi sint, ut Catholicae Ecclesiae exemplo et eruditione utiles esse queant; soleant autem illis multorum praejudicia multum nocere, eò quod, vel quia timent, vel suspicantur, vel malitiose etiam ipsorum reditum calumniantur, et ipsi illos fugiant, et alios ab eorum familiaritate abstrahant, et propterea sic redeuntes cogantur, non modo vitâ et innocentiâ propriâ, sed et testimoniis aliorum niti: ideo Cl. Viro Justo Lipsio I. V. Licentiato veritatis testimonium à me petenti, nec volui nec potui id denegare. Versatus ille aliquot iam annis apud Batavos Leidae, Professionem publicam litterarum in eâ Academiâ obiit ita, ut scriptis interea editis per totam Europam et ipse claresceret, et laboris sui fructum ad quamplurimos transmitteret; bellicis vel publicis curis sese non misceret; privatim à Catholicâ Religione non dissentiret; publicè Haereticorum ritibus atque mysteriis non communicaret; nulli haeresis aut rebellionis auctor suasorque existeret, sed culpa ejus tota in eo consisteret, quòd inter Perduelles et Haereticos versabatur. Cona-

[p. 171]

tus praeterea inde se eripere ante aliquot annos, sed propter itinerum pericula notissima, aliquò jam progressus, coactus fuit redire. Hoc demùm anno, praetextu Nundinarum Francofurtiensium Vernalium et sumendae causa valetudinis aquae Spadanae, inde discessit et nihil prius habuit, quam florentibus adhuc Batavorum rebus, magno suo et suorum periculo, ac non levi rerum iacturâ, ad gremium Ecclesiae Catholicae Romanae palàm et apertè redire; itaque pio fervore atque impetu ab illis aliis partibus se avulsit et primùm Moguntiae, postea Coloniae et Treviris, et demum hîc Leodii Catholico ritu iam saepius expiato, Catholicae Ecclesiae, à quâ numquam animo se disjunxerat, fuit reconciliatus, ut nobis constat fideli testimonio Patrum Societatis nostrae, qui, et in Germaniae dictis locis et hîc Leodii confessiones ejus exceperunt, et videmus id confirmari factis ac vitâ ejus quotidianâ, cuius nos oculati quotidie testes sumus. Quae quia, quantum homo de homine iudicare potest, nobis constant, et pro certis exploratisque habemus, ideo dignum ducimus, qui tanquam verè catholicus et de bonâ justâque bonarum partium causâ benè sentiens, et cujus opera atque industria Verae Fidei et reipublicae potest esse admodum utilis, ab omnibus honoretur, ametur, foveatur. Eique hoc veritatis testimonium praesentibus hisce litteris manu nostrâ subscriptis et sigillo collegii Societatis Jesu obsignatis, perhibemus. Datum Leodii, in Collegio Societatis Jesu, ix Julii 1591.

Joēs A. Campis.
1591.

Zegel van het Collegie der Jesuïeten te Luik.

Naer den eigenhandigen brief in mijn bezit.