Vaderlandsch museum voor Nederduitsche letterkunde, oudheid en geschiedenis. Deel 4
(1861)–C.P. Serrure, [tijdschrift] Vaderlandsch Museum– Auteursrechtvrij
[pagina 144]
| |
Zeven vragen van Seghelijn van Jerusalem.In een papieren handschrift van de laetste jaren der vijftiende eeuw, waeruit ik in het vorig deel van dit Museum, de Profetie van BulscampGa naar voetnoot(1) getrokken heb, staet het volgende gedicht, de zeven vragen, welke Seghelijn van Jerusalem aen zyne zeven zonen deed, bevattende. Er bestaet in onze letterkunde een uitgebreid gedicht, Seghelijn van Jerusalem genaemd, dat, zoo als professor Jonckbloet zegt, de reeks middeneeuwsche kunstvoortbrengselen van grooter omvang besluit. Handschriften van dien roman zijn er niet tot ons gekomen, maer wel twee onderscheidene drukken der zestiende eeuw, beide te Antwerpen, de een by Claes de Grave, ten jare 1517; de ander by Hendrik Peeterssen van Middelburg, zonder jaertal. Professor Jonckbloet heeft een nog al uitvoerig verslag van den Seghelijn van Jerusalem in zyne Geschiedenis der Middennederlandsche Letterkunde ingelaschtGa naar voetnoot(2). Ik verwijs daernaer, wat de lotgevallen van dien held en van zyne zeven zonen, die later de zeven wyzen van Rome werden, betreft. | |
[pagina 145]
| |
Het stuk, dat ik hier laet drukken, behoort niet tot het uitgebreide dichtwerk; alleen is de stof daeraen ontleend en naer aenleiding van hetzelve geschreven. Het zal dus uit de pen van eenen anderen dichter dan dien, welke den uitgebreiden roman schreef, gevloeid zijn. Zoo als gewoonlijk, heb ik het handschrift letterlijk gevolgd. | |
Vanden zeven vraghen van Jherusalem Zeghelijn.Van Jherusalem Zeghelijn
adde zevene zonen, dats waerheit fijn;
elken zone vraghedi eene vraghe.
Ten eersten sprac hi, sonder saghe:
5.[regelnummer]
‘Secht mi welc is die scoenste stede,
daer God inne, met ziere macht,
in de proper menschelichede,
alder meest hevet ghewracht?’
‘Ic segt hu, heere,’ sprac dat kint,
10.[regelnummer]
‘int aensichte van den mensche
soe hevet God, die ons mint,
meest ghewrocht na zinen wensche,
kinnebacken, leppen oeghen twee,
wintbrauwen, nueze, dat wel zit,
15.[regelnummer]
hoeren ende vele mee,
voerhoeft, wanghen ombesmit.’
Doe sprac Zeghelijn aestelike
toten anderen sone zijn:
‘Tusschen hemel en eerderike
20.[regelnummer]
hoe verre maecht der tusschen zijn?’
‘Heere, het is sonder ghetal,
meneghe mile van hier tote daer;
nochtans machment roupen al
met eene roupe, dat es waer;
25.[regelnummer]
want men mach niet so stillekine
| |
[pagina 146]
| |
tote Gode bidden principael,
hine ghehoert altoes de zine;
dus eist min dan een roupmael.’
Ten derden zone metter spoet
30.[regelnummer]
seide hi: ‘Nu berecht mi des,
en maect mi der redene vroet
waer eerderike hoechts es?’
‘Vader, ic sal hu segghen ditte:
als God zinen zone claer,
35.[regelnummer]
ter rechter hant, boven dede zitten,
so was eerderike hoechts daer:
doe die zone sat boven den vader,
mensche ende eerde als hij was;
dus moghen wij weten alle gader,
40.[regelnummer]
dat daer eerderike hoechst was.’
Ten vierden zone sprac hij met liste:
Waeromme God Luciferre entie zine
maecte, ende hijt de voren wiste,
dat zij behoorden ter helscher pine?
45.[regelnummer]
tKint andworde ende zede:
‘Dat ne es sonder redene niet.
Lucifer, die de scoenste stede
verloes ende nu doecht verdriet,
God hi liet dit gheschien
50.[regelnummer]
dor die ingle, die daer bleven,
om dat zij Gode souden ontsien,
dit es over waer bescreven.’
Ten vijfsten zone sprac, zonder letten:
Twij dat God doeghede verdriet,
55.[regelnummer]
dor ons allen voer der zonden smetten,
ende voer de inglen niet?
‘Ic saelt hu zegghen’ sprac dat kint,
‘Lucifer ende oec de zine
adzij die bliscap Gods ghemint,
60.[regelnummer]
sine waren niet ter hellen pine.
Dat zij mesdaden quam met naturen;
dat ne doet de mensche niet,
want Lucifer, in die figuere
tserpents, den crancken mensche verriet.
65.[regelnummer]
Lucifeers raet en smenschen broeschede
| |
[pagina 147]
| |
dede den mensche zonde doen;
dus staerf hi dor de menschelichede
onse heere God, dit was tocusoen.’
Ten zesten sprac hi als de vroede:
70.[regelnummer]
Waeromme dat God, diet al vorziet,
den eenen vanden eerdschen goede
so vele gheeft enten anderen niet?
‘Ic secht hu, vader, God hevet ghescreven,
datti den aermen van eerderike
75.[regelnummer]
vriendelike hevet ghegheven
achter dit lijf hemelrike;
dus zijnzij hier van goede bloet;
so wel hem! den riken man,
die de aerme helpt in hare noet,
80.[regelnummer]
datti dat rike Gods winnen can;
sullen zijt hebben, zij moetent roepen
jeghen die aerme, hebbic verstaen;
dus hebben de rike tgoet bi hoepen,
den aermen es die hemel ontdaen;
85.[regelnummer]
den naesten wech ter hellen waert,
dats versmoert te zine int goed,
waer hevet oec sulken scaert,
het brijnct de ziele ter hellen gloet.’
Seghelijn hiet den zevenden daer,
90.[regelnummer]
dat hij em zeide de redene vri,
rechte zaken ende clare:
Oft God, onse heere, almachtich zi?
Hem andworde dat kint coene:
‘Hem zijn moghelijc te doene
95.[regelnummer]
alle saken, zonder drie.
Dies en wilt hu niet vergremmen,
redene salic hu toghen daer of,
dats datti ons niet ne mach nemen
vryen wille, die hij ons gaf;
100.[regelnummer]
niet ne mach hij doen eeneghe zonde,
dat es dander zekerlike;
dat derde salic hu orconden:
hijne vonde nyewerijne zine ghelike,
hij es God sonder ghenoet,
105.[regelnummer]
die alle dijnc vulleesten mach,
| |
[pagina 148]
| |
sonder dese drie al bloet,
daer ich u af doe ghewach;
name hij ons datti ons heeft ghegheven,
of dade hij sonde, hij en ware gheen God;
110.[regelnummer]
sonder ghelike es hi ghescreven,
dies niet gheloeft, hij es zot.’
Dese zeven sonen, in warer talen,
wan Zeghelijn an zeven joncfvrauwen,
die daerna worden alle te male
115.[regelnummer]
te Rome binnen, me mochtse scauwen,
die zeven vroede, als ic versta,
en worder toe vercoren na.
|