Vaderlandsch museum voor Nederduitsche letterkunde, oudheid en geschiedenis. Deel 4
(1861)–C.P. Serrure, [tijdschrift] Vaderlandsch Museum–
Auteursrechtvrij
[pagina 99]
| |
P.F. du Jardin, een dichter van twaelf of dertien jaer oud,In Duitschland, waer geen vak van letteren of wetenschap onbeoefend is gebleven, en waer om zoo te zeggen over alles boeken geschreven zijn, verscheen te Hamburg, in de eerste jaren der vorige eeuw, eene zoo gezegde bibliotheek van vroegtydige geletterden, dat is van mannen, die zich, vóór hunnen twintigjarigen ouderdom, in de geleerde wereld eenen naem hadden gemaektGa naar voetnoot(1). De schryver van dat boek, Klefeker, heeft geene moeite gespaerd om het zoo volledig mogelijk te maken. Ik zal hier by de lijst door dien geleerde gegeven, den naem voegen van eenen jongeling, van wien te Gent in 1662, drie gedichten onder den volgenden titel in het licht kwamen:
Dry nederlandsche dichten. 1o Op de Ontydighe Doot van Alexander den Grooten. 2o Op den moort, aenghedaen aenden keyser Mauritius, vanden tyran Phocas 3o Op de Bekeeringhe vanden H. Ignatius de Loyola Stichter der Societeyt Jesu, van een Chreyschs-en-weerels, tot een gheestelijck Leven. Ghemaeckt Door P.F.D.R. oudt omtrent 13 Jaeren. - Te Ghendt, Ghedruckt by Bavdvyn Manilius, woonende in de witte Duyve, Anno 1662. - In-4o van 14 bladz.Ga naar voetnoot(2). | |
[pagina 100]
| |
De uitgever dezer gedichten, een pater der Societeit Jesu, die V.D.H. teekent, zegt in een voorwoord: ‘Een van dese dry Nederduydsche Dichten sijn my by ghevall' in handen ghecommen, als ghemaeckt door een Edel Jonghelincxken van ontrent twaelf of derthien jaeren. Niet connende het selve ghelooven hebb' aen hem voorghestelt een onverwacht beslach ofte materie, om die te beschreyven in ghelijcken Dichte; ende dat in sulck een plaetse en gheleghentheyt, in de welcke hy gheen behulsaemheyt van boecken ofte van menschen en conde becommen, 't welck lesende hebb' bevonden, dat dit, hetgene hy soo alleen wesende hadde beschreven, verdiende aen de voorgaende Dichten vergheleken, jae voorghestelt te worden. Oversulckx hebb' ick gheraeden aen den Heere Vader van den voorseyden jonghelinck, dat hy dese Dry Dichten souden doen drucken.... Den naem van het voorseyde Jonghelincksken is naer de ghedichten uyt ghedruckt met alle de letteren sijns eyghen naems, doch verminghelt en anders ghestelt, door dien dat, noch den Heer Vader, nocht hy selver en hebben willen nemen des stouticheyt vanden eyghen naem uyt-druckelijck te beduyden om alle verwaentheyt te verhoeden.’ De naem des jongelings staet achter het derde stuk op deze wyze uitgedrukt: P.F. Da-riduni. Ik denk, en de heer Vander Haeghen is daerin van mijn gevoelen, dat men daeruit door letterverwisseling P.F. Du-Jardin te lezen heeft. In der daed, er bestond in dien tijd te Gent een adellijk geslacht, dat den naem van du Jardin voerde, en waertoe onze jeugdige dichter zal behoord hebben. Nicolaes du Jardin, heer van Hanseghem en Hemstenrode, uit Holland geboortig, en in huwelijk hebbende Francisca Helman, kwam zich te Gent vestigen; en in 1659, bekwam hy hier te lande herkenning van adel en den titel van ridderGa naar voetnoot(1). | |
[pagina 101]
| |
Deze Nicolaes was vader van Thomas du Jardin, die te 's Gravenhage in 1653 geboren werd, in de orde der Preêkheeren trad en een aental godsdienstige werkjens, zoo in het latijn als in het vlaemsch, uitgafGa naar voetnoot(1). P.F. du Jardin, die in 1662 twaelf of dertien jaer oud was, en dus omtrent het jaer 1650 geboren werd, is waerschijnlijk een oudere broeder van den Preêkheer. Hy zal ook in Holland, en niet te Gent geboren zijn, alhoewel hy die stad reeds sedert ruim drie jaren bewoonde, toen zyne dichtproeven in het licht werden gezonden. Zie hier den aenhef van het eerste stuk, het Clachtdicht over de dood van Alexander den Grooten. o Doot! o vrede doot! en hebt ghy dan gheen palen?
comt ghy oock in het Hof den Keyser sellefs halen?
comt ghy in het Palleys, en sleypt ghy naer het graf?
die heel de weerelt door noch onlancks wetten gaf.
Ick meynde dat u macht niet verder en cost komen,
ick meynde dat den boogh, den pyl u was ontnomen,
als ghy comt in 't Palleys, als ghy comt in het Hof;
maer wat ick meyn of niet 't verandert al in stof.
De doot, de bleeke doot, en weet noch niet van sparen,
en weet niet wie sy moet door-schieten; wie bewaren;
haer ooghen sijn verblint, haer pylen sijn ghemeyn,
soo wel voor rijck als aerm, soo wel voor groot als cleyn.
S'en weet niet waer sy schiet, en wie sy sal gheraecken,
oft waer sy een bleeck lyck, een droeve baer sal maecken,
en als sy hier en daer eens haren boogh ontspant,
dan heeft sy harcn pyl in 't Keysers hert gheplant.
Waer is nu uwe macht waer sijn nu u soldaeten?
syt ghy van al uw volck alreed soo haest verlaeten?
waer is nu dien moet? die ghy eens hebt ghetoont
als ghy, oock met de doot, u vyandt hebt gheloont.
| |
[pagina 102]
| |
Waer is u stercke handt? waer is u jeugdigh leven?
waer is den schoonen glans? waer is het al ghebleven?
Ah! t' is nu al vergaen; het lichaem is verrot.
en Alexander selfs en is maer eenen spot.
Die heel de wereldt had met lof en prijs verwonnen,
die licht hier van de doot nu teenemael verslonnen.....
Het begin van het derde stuk ter eere van den heiligen Ignatius de Loyola geschreven, diene hier tot eene tweede proeve: In Spangien is een stadt, met name Pampelona,
daer Mars den coninck is, de coningin Bellona,
daer menich machtich helt sijn bloet verghoten heeft,
wiens lichaem is verrot, wiens naem nog heden leeft.
De stadt is over all' versterkt met hooghe mueren
die teghen 's vyants macht, die teghen wapens dueren;
die met het bolle-werck, die met de halve maen
de crachten van 't gheschut, den legher wederstaen.
Maer dese sterkt' is kleyn, daer sijn noch sterker mueren
daer is een stercker handt, die noch meer doet versueren
die met haer eyghen siel de stadt beschermen moet;
door wiens kloek-moedicheyt, den vyant stort sijn bloet.
Nochtans den Franschen vorst heeft sigh te velt begheven
en heeft door syne macht dees vrome stadt doen beven,
dus snijt een koude vrees de borghers door het hert,
en schijnen al vermoort, al zijn sy sonder smert.
Men sluyt de poorten toe, de stadt die wort beclommen
naer datter menich mensch, hadd' in sijn bloet gheswommen.
Men wacht aen alle kant, men vechter inder nacht
soo wel als inden dach, het compt all' onverwacht.
De waters root van 't bloet, het lant wit vande beenen
die worden overtreed, als op de straet de steenen;
hier worter een ghewelt, daer worter een ghekerft
hier wederom een paer door 's vyants sweerden sterft.
T'gheschut op 't bolle-werck, wort hier en daer ontsteken;
gheen wapens, gheen gheweer, gheen roer, gheen lont ontbreken,
gheen helmen, gheen rapier, gheen pycken, gheenen schilt,
gheen sweert, gheen bloedig sweert 't welck vele menschen vilt.
De coghels vlieghen uyt de sware stale ballen
dat in des vyants heyer van al de vesten vallen
| |
[pagina 103]
| |
en swieren door de locht, en dooden menich helt
die eertijts met sijn sweert, wel duysent hadt ghevelt.
Nochtans t' belegh gaet voort, de stadt wordt overvallen,
men sproeyt met t' menschen bloet, de vesten en de wallen;
den vyant eens ghelijckx is soo van bloet doornat
dat oock het vinnich stael van lont gheen vier en vat.
Het gaet nu op het lest, een deel beghint te kermen;
een ander met sijn sweert, sijn eer noch wilt beschermen,
Loyola een voor al wordt in sijn been ghewont
maer dese wond alleen cost maecken hem ghesont.....
En wat verder: Vaert weerelt vaert dan wel, ick wil u heel verlaeten;
als vyant wil ick u, k' wil u altijtds haeten.
Vaert wel, vaert eeuwich wel, Loyola die treckt voort
hy treckt syn seylen in, eer hy is over-boort,
adieu Biscaya dan, Navarr' en Pampelona,
adieu dan Arragon, adieu Mars en Bellona,
van nu ben ick bereyt te dienen eenen Godt,
diet'altemael bestiert door raed, en door gebodt.
Als hy dees worden sprack, soo wiert hy meer ontsteken,
soo dat sijn gloyend' hert van liefde scheen te leken.
En soo sy hadt gheseyt, soo heeft sy oock ghedaen,
en is op staende voet naer sijnen roep gheghaen.
Dit doet het hemelsch vier, die Goddelijcke-stralen
die in Loyolas hert van boven comen dalen
dit is de soete cracht, de cracht van suyver min,
die hem soo wonder schoon compt spelen inden sin.
Hy seght ick ben bereyt op staende voet te sterven
tormenten op torment, en pijn op pijn te erven;
ja niet alleen een dood, maer duysent t'onderstaen,
en naer de doot van selfs, oock naer t'schavot te gaen.
Alhoewel de drie stukken sporen dragen, dat ze uit de pen van eenen leerling in de kunst gevloeid zijn, bewyzen ze toch dat de jeugdige schryver niet van aenleg ontbloot was, en dat hy door meerdere beoefening eene eervolle plaets onder de dichters van zynen tijd zou hebben kunnen bekleeden. Wat er echter later van hem geworden is, kan ik niet zeggen. |
|