Vaderlandsch museum voor Nederduitsche letterkunde, oudheid en geschiedenis. Deel 2

[p. 132]

Reglement over de pest, afgekondigd door het stedelyk bestuer van Leuven, anno 1473.

De pest was eene der besmettelyke ziekten, welke onze steden, in den voortijd, meermalen heeft ontvolkt, en tegen welke de geneeskunde niets vermocht. Al de middelen, welke er tegen aengewend werden, bleven meestal vruchteloos.

De stad Leuven werd vry dikwijls met deze besmetting overvallen, vooral in de jaren 1316, 1473 en 1578. In dit laetste jaer verloor zy omtrent dertig duizend harer inwooners.

Het reglement, hetwelk ik hier mededeel, werd door het stedelyk bestuer, ten jare 1473, opgesteld. Het stuk is, naer mijn inzien, zeer belangrijk voor de geschiedenis der Geneeskunde in België. Trouwens, men leert er uit welke de maetregelen waren, die er genomen werden om de woede der ziekte te bedaren, en om hare verspreiding te beletten, in de stad waer de wetenschappen, in die dagen, den hoogsten trap hadden bestegen. Ik durf derhalve verhopen dat deze oorkonde den liefhebberen onzer geschiedenis niet onaengenaem zal wezen.

Zie hier het stuk:

Ordinancie ghemaect vander haestigher siecten.

Inden yersten, als in eenich huys bynnen der Stadt oft vryheyt yemant aflivich wort, vander haestigher ziechte, dat dat huys, voir ter straten, gesloten sal werden gehouden, zonder dore oft vynsteren, beneden tot onder den solder, open te moegen staen,

[p. 133]

ende dat men oic ghenerhande have vuyt dien huyse vercopen noch anders doen en sal, den termijn van 40 daghen lanck, op de pene, soe wie eenich van dien dade, van drie hollandsche guldene, terdel den heere, terdeel der stat ende terdel den voirtbringher, ende de have alsoe vuytgedaen verbuert half den heere ende half der stadt.

II. Item, de ghene die in alsulke sterfhuyse willen bliven wonen nae yemants alsulke aflivicheit, dat die .xiiij. dage lanck sal moeten bliven inden huyse ende bivanghe desselfs, zonder onder zijn gebuerte ter straten oft ter Kercken, ten Vleeschuse oft eeniger Mercten te moegen verkeren, ende wes hem gebrect van watere oft vitaelgen⁽¹⁾ sal hy by zynen gebueren doen bringen, tot voer zyn huys, op de pene, die de contrarie dade, van .iij. hollantsche gulden, te deylen als voer; maer sullen sulcke persoenen moegen des morgens voer de Werclocke vut huren huse gaen wandelen besyden 'sweeghs, vuten volcke, ende vuten huse moeten bliven tot des avonts nade Werclocke, sonder in yemants anders huse te moegen gaene. Ende de .xiiij. dagen wt sijnde sullen alsulke personen moeten dragen, wtgaende, een lange witte roye tot dat de .xl. dagen wt sijn, opten selven cuer.

III. Item, dat nyemant verwaerder van siecken oft andere, gheenrehande water noch onreynicheit, gecomen van alsulken sieken, inden levenden (watere) noch daer nae, ter straten oft ghoten, ter straten comende, wyt ghieten en selen, noch oic cleder oft lijnwaet van siecken moghen wasschen op Borneputten noch opten rivire, op te verbuerten den selven koer, te deylen als voer; mair alsulke onreynicheyt selen zy moeten graven bynnen huren bivanghe, ende dat wt alsulken huse, daer yemant gestorven es, sal moeten openbaerlyc wthanghe een groten walme stroots, alsoe dat dat eenen yegeliken cundighen om die plaetse te scouwen, opte selve cuer.

IV. Item, dat de ghene die alsulke sieken verwaren, vutgenomen Cellebrueders, Grauwe ende Swerte Susteren, selen dragen, op ter straten gaende, een wit teken van lakene een palm groot voer op huer overste cleet, ende dat gheen van hen inde principale Prochiekerken ende drie ordene, duerende den tijt dat zy verwaren en .xiiij. nachten nae yemants aflivicheit van sulker siecte, niet verkeren en selen, maer messe hoiren, op dat zy willen, inden Capellen buyten weegs staende, daer die liede soe vele niet en verkeren, opte pene, oft zy sonder teken ghingen oft inde voirsc. principale kercken verkeerden, telken male van 1 hollandsche gulden, te deylen als voer.

(1) Levensmiddelen.

[p. 134]

V. Item, dat de Berbiers, tusschen nu ende kersmesse naiscomende, gheenrehande gelaten bloet opter vynsteren noch ter doren setten en selen noch vuytghieten ter straten oft elders, mair dat bynnen den synen doen graven oft dat ter stont vaten ende dat, by avonde, vuren inden vliet omtrent Sluyteclock tijt, buyten of omtrint der Ulake-Poerten⁽¹⁾, op de pene, die anders dade, van drie hollantsche gulden. Ende dat de laterssen d'bloot van huren latene comende sullen mogen graven oft duen graven bynnen den huse oft byvange daer zy laten, sonder dat ter strate in gueten of elswaer te mogen wtghieten opten selven cuer.

VI. Item, dat nyemant vuyter stadt trecken en sal om buyten t'anderen plaetsen alsulke siecke te verwaren, ende oft hijt dade dat hy sesse weken daernae vuyter stadt ende vryheit sal moeten bliven, opten selven koer.

VII. Item, dat neymant vuyt sieck- oft sterfhuysen van alsulken ziecken gheenrehande vuetsel⁽²⁾ van vleessche, froyte⁽³⁾, suvele oft diergelycke te cope dragen en sal noch doen dragen, opten selven koer, en eenen jare vuyter stat te moeten woenen.

VIII. Item, dat gheen oude Cleercoper noch ander, wie zy zijn, gheenrehande clederen, huysraet, lijnwaet of andere sorghelike goeden van buyten inbringen en selen om te vercoopen, noch oick clederen bynnen Loven vuyt Sterfhuysen, Gasthuyse van den Grauwe ofte Zwerte Zusteren, Cellebruederen, Scrobbers oft Scrobberssen noch anderssints gecomen, moegen aenveerden noch veylen, tusschen nu ende kersmesse voirscreven, opten selven koer, ende die clederen verloren t' 'sheeren ende der stat behoeff, het en ware dat zy buyten yemants huysraet cochten daer gheen alsulcke siekte oft doode geweest en hadde, dat zy, bringende daeraf yerst certificatie byder stadt, die selen moegen inbringen.

IX. Item, dat nyemant alsulke siecke van buyten te Loven aenveerden en sal bynnen synen huysen, opde selve pene van drie hollantsche guldens.

X. Item, dat nyemant inde bynne-stadt Verkenen houden en sal moegen, tusschen nu en alderheylige messe naistcomende, geherdt noch zonder herde, ende of yemante eenige hadde, dat die hem dier quyt doen sal binnen .xv. dagen naestcomende, op de pene van eenen

(1) Thands de Vaert-poort.

(2) Voedsel.

(3) Fruit.

[p. 135]

hollandsche gulden van elken verken, te deylen in drien, terdel. enz. Aprilis 12, Anno 1473, ante Pascha.

Dit Reglement werd op nieuw afgekondigd den 9^sten April 1476 en den 17^den Juny 1510.

Overgeschreven uit het Groot Gemeyn-Boeck der stad Loven, Handschrift op het stedelyk archief te Leuven, fol. 105 r^o en v^o.

Edward van Even.