Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

De eenige Middelaar Gods en der menschen, het zuiver menschelijk en tevens goddelijk Evangelie in het licht van de verschijnselen en de behoeften onzes tijds. - Toespraak aan de vaderlandsche gemeente, op verzoek veler toehoorders te Amsterdam en te Leiden, in druk gegeven en met een toelichtend naschrift voorzien door L.J. van Rhijn, Evangeliedienaar te Wassenaar. Te Leiden, bij D.J. Couvée. Prijs 30 cents.

Deze preek heeft nog al wat opspraak veroorzaakt, naar onze meening meer dan noodig en goed was. Zoo heel belangrijk toch is het stuk niet. Maar ds. van Rhijn heeft zich een en anderen uitval veroorloofd tegen de moderne theologie. Welnu, kon men dat dan niet verwachten, heeft hij daartoe geen regt? Bestrijden dan de moderne leeraars niet evenzeer en even openlijk de regtzinnige theologie? Och! dat er wat minder ligtgeraaktheid openbaar wierd onder de verkondigers van het Evangelie der liefde. Dat men wat minder polemiseerde, wat minder streed voor eigen denkbeelden en opvatting, om alleen na te jagen wat tot stichting en tot onderlingen vrede dient!

[p. 384]

Schetsen en tafereelen uit het leven der natuur en der menschen in de vijf werelddeelen. - Uit de nieuwste Reisbeschrijvingen verzameld en bewerkt door A.W. Grube. Naar den derden druk uit het Hoogduitsch door A.W. van Campen, Theol. Dr. en Predikant te Andijk.

I. Europa. 8o. VIII: 232 blz,

II. Afrika. 8o. VIII: 255 blz.

Beide met gegraveerde titel en plaat. Ingen. ƒ 1.40, geb. ƒ 1.80. Te Sneek bij van Druten en Bleeker.

(Deel VIen V van der Uitgevers: Goedkoope Bibliotheek voor alle standen. 2e afdeeling. Evenwel als afzonderlijke werken op zich zelf staande en ook te verkrijgen.)

In den regel zijn de HH. van Druten en Bleeker hoogst gelukkig in de keuze der werken, welke zij in de beide seriën hunner ‘Goedkoope Bibliotheek voor alle standen’ opnemen, en is die titel hunner onderneming, - wat niet van alle titels kan gezegd worden, - inderdaad eene ‘waarheid.’ Eveneens zijn zij doorgaans gelukkig in de keuze dergenen die buitenlandsche producten voor hen in het Nederduitsch kleed overbrengen. Van beiden is de bovengenoemde arbeid een nieuw en uitstekend blijk. Alles behalve droog, integendeel in den aangenaamsten, onderhoudendsten vorm, bevat het een rijken schat wetenswaardigs, en is 't in hooge mate leerzaam, terwijl het den geest geene inspanning vordert, maar veeleer eene ontspanning geeft. Schrijver en overbrenger beide komt de lof toe, dat zij de opgevatte taak wèl begrepen en doorgaande goed volbragten, deswege regtmatige aanspraak hebben op de erkentenis van het publiek. Moge die erkentenis hun blijken in den ruimen aftrek. Waar volksbibliotheken bestaan, zooals bij Departementen der Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, moge het niet ontbreken. Om te doen zien hoe rijk en afwisselend het geleverde is - men houde in 't oog, dat geene doorgaande beschrijving van elk werelddeel, geen aardrijks- en volkenen dierkundig wetenschappelijk leerboek, maar afzonderlijke schetsen en tafereelen worden gegeven - laten wij hier den korten inhoud volgen van de beide deeltjes, die wij ontvingen, hopende eerlang in staat te worden gesteld ook de verige te vermelden.

[p. 385]

Europa. Na eene Inleiding: zeer beknopt overzigt van het werelddeel: - Hoofdst. I. De Noordkaap (blz. 7-37). Daarin: zomer- en winterleven iu Stokholm; natuurtooneelen uit de Duitsch-Russische Oostzeeprovincien; poelen en moerassen; bosschen; wilde dieren. Hoofdst. II. Engelands uitwendig voorkomen (38-66): - Liverpool; Engelsche volksvermaken; het boksen, wedloopen van menschen, de wedrennen te Epsom. Hoofdst. III. Schetsen van de Noord-friesche zand-eilanden (67-91): - gemis van boomen; een zeestukje; zeehondenjager; winterdagen aan de noordkust van Duitschland. Hoofdst. IV (92-131). Bregenz aan de Bodenzee (meer van Constanz): - een togt naar de Zugspits in den zomer van 1851; Regensburg; uit Stiermarken - het leven der Sentinnen (Alpische herder-meisjens); de leefwijze der gemzen; de Alpenweiden. Hoofdst. V. Steppen in zuidelijk Rusland (132-187): - de Russische postillons en veldjagers; uiterlijk voorkomen der steppen; de lente der steppen; het aardhaasje; het rundvee; een Wjuga (sneeuwstorm) op de steppen; de saprijke vruchten der steppen; schetsen uit de steppen van Hongarije; de Hongaarsche Pussten; de Juhassen (schaapherders); de Hongaarsche herders; de ganassen (zwijnenherders) in het Bakonywoud; uit de Campagna van Rome; een bezoek aan Ajaccio [waren beide laatstgenoemde artikelen niet beter onder een afzonderlijk Hoofdst. gesteld geweest?]. Hoofdst. VI. De golf van Napels (188-211); - een bezoek aan den Aetna in Sept. 1852; de Riviera di Nizza; kersmis in Italië. Hoofdst. VII. De Asturiër en zijn beerengevechten (212-232): - Godsdienstige feesten in Spanje; een poort van Madrid; Gibraltar.

Men ziet, de ‘Schetsen en tafereelen’ blijven niet partijdig in ééne buurt, maar gaan het werelddeel door; wij voegen er hier bij, dat zij den waren toon des eenvouds, d.i. dien der waarheid hebben, en niet zijn bezoedeld met romantische opsmukking.

Afrika [het algemeen ligt minst gekende, minst aantrekkelijke werelddeel; maar uit welk hier zeker wél aantrekkekelijke ‘schetsen en tafereelen’ worden geleverd]. Inleiding, als voren. Hoofdst. I. Uitstapjes in de omstreken van Konstantine (9-35): - de Tuarem. Hoofdst. II. de Fanti's (36-74): - het oude kind; de Boterboom [zou dit artikel de aandacht van den handel wel zoo geheel onwaardig zijn?]; land en volk der Ashantijnen; de hoofdstad Kumassi; vrouwen;

[p. 386]

de adellijken onder de Ashantijnen; de godsdienst der Ashanlijnen; de dans, de muzijk, de dichters der Ashantijnen [men herinnere zich, dat Nederland door zijne bezittingen op Afrika's kust met dit volk in aanraking is]. Hoofdst. III. De koopstad Kano (75-96): - het ineenstroomen van den Benuë en Faro; inval in een Mussgu-distrikt; Dr. Vogel over Kuka en het Tsadmeer; het neger-rijk Kamba. Hoofdst. IV. Schetsen uit Egypte [onder de minder niet het minst bekende oord] (97-153): - de eerste morgen te Kaïro een avontuur te Kaïro; een moskeebezoek; de vaart over de watervallen van den Nijl een uitstapje naar de pyramiden van Gizeh; de oazen van Egypte; Schetsen uit Kordofan [moest hier niet liever een nieuw hoofdstuk aanvangen?]; ligging en luchtgesteldheid; zeden en gewoonten; voortbrengselen; planten; dieren; karakter der inwoners. Hoofdst. V. Reistafereelen uit Nadschas en Abyssinië (154-191). Hoofdst. VI. Uit Dr. Knoblechers ontdekkingsreizen in de binnenlanden van Afrika in de jaren 1849 en 1850 (192-243): - een bezoek bij de Bary-negers; een leeuwenjagt bij de Azebo-Gallas; de Motivatunja of de Victoria-val van den Liambey; de Makololos en hun opperhoofd Sebituane; het nijlpaard; de rhinoceros. Hoofdst VII. Schetsen uit de kolonie en de geschiedenis van Port-Natal in Zuid-Afrika (244-255). Men ziet, ook hier gaat men het wereld-deel rond.

Wat verscheidenheid! De druk is, schoon helder en geenszins oogvermoeijend, toch tamelijk digt; evenwel, men begrijpt ligt dat de schetsen beknopt zijn, zonder overlading, - eene deugd voorzeker.

Onbedongen aanbeveling hebbe het werk; het verdient die ten volle.

De materiele uitvoering is allezins voldoende. Buiten het gewone titelblad, heeft het nog een gesteendrukten, georneerd met voorwerpen en voorstellingen uit het behandelde werelddeel; en daartegenover een steendrukplaatje: dat van Europa stelt voor Bregenz aan de Bodenzee, dat van Afrika, de vangst van een hyaena in Algiers. De prijs is, zooals bekend, inderdaad goedkoop (en een ruim debiet moet het goedmaken) ƒ 1.40 per deeltje van zooveel bladzijden. Dat is in gedrukten omslag ingenaaid. Wie echter iets extra's verlangt, wie het naast andere werken in de moderne kleur- en gouddosch op zijn tot kamer-ameublement strekkend boekenrek wil plaatsen, bestede slechts 40 ct meer, en hij

[p. 387]

krijgt het keurig gebonden in heel linnen met vergulden rugtitel en stempel op het plat. Zoo'n fraai zondagspak is het werkje zeker volkomen waard, zoo slechts de bezitter het daarom niet ontziet in gebruik te stellen.