Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

[p. 312]

Alcohol, zijne plaats en zijn vermogen; een volksboek van Prof. Miller, lijfarts van H.M. koningin Victoria enz. Uit het Engelsch vertaald, door F. Bruins, hoofd (-) onderwijzer te Groningen enz. Uitgave van G. Eerelman, te Stads-Kanaal, 1862.

Stond het niet reeds op het titelblad uitgedrukt, dat wij hier met een volksboek te doen hebben, dan waarlijk zouden wij gedacht hebben, een streng wetenschappelijk werk voor ons te zien, geschreven door een prof. en vertaald door een Dr. of doctorandus in de wis- en natuurkundige wetenschappen. Wij hebben hier echter alleen een volksboek voor ons, dat vertaald is door een' (let wel!) schoolmeester, die behalve den rang dien hij bekleedt, ons ook vertelt dat hij is...lid der Nederlandsche vereeniging tot afschaffing van sterken drank als volksdrank. Deze laatste titulatuur moet voorzeker tot aanbeveling strekken bij de afschaffers; om onzentwille had hij die gekheid er wel af kunnen laten of er anders nog meerder kunnen bijvoegen, als: lid van het Departement der Maatschappij tot N.v. 't A. of die van Nijverheid, Landbouw, Verbetering van 't paardenras enz. Al dat moois doet voor de meerdere of mindere degelijkheid van een werk niets af. Men wane niet dat wij er iets tegen hebben, dat een op medisch gebied te huis behoorend werk door een schoolmeester geschreven is, och neen! in onzen tijd van wetenschap-populariseringsmanie vinden wij het zelfs prijselijk, dat ook een soi-disant oningewijde zich op een gebied waagt, waar hij niet gewoon is den scepter te zwaaijen en ook eens van uit het duffe schoollokaal een blik werpt in de vrije natuur. Maar om over een onderwerp te kunnen medespreken moet men ook toonen, het ten volle te kennen en er geheel mede vertrouwd te zijn; in het onderhavige geval is het ons niet voldoende, dat de heer Br. een Engelsch werk kan vertalen en lid is van zeker departement; daarbij straalt er in zijn vertalingswerk eene zekere pedanterie door, die ons degoutteert en die wij maar niet nader zullen omschrijven, terwijl het bij ons nog geen burggerregt gekregen hebbende apostropheren der bepalende lidwoorden, wanneer er een klinker op volgt enz. als: d'arbeid, d'inspanuing ons

[p. 313]

niet bevalt, al heeft de vertaler dit welligt op gezag van Dr. Nassau gedaan. En om te bewijzen dat de vertaler de taak die hij op zich nam, niet magtig was, is het voldoende te zeggen, dat hij spreekt van het min gebruikelijke jodine in plaats van jodium) van strijchnia (in pl. van strychnine) van oinamanie (in pl. van oinomanie) van hemorrhages, lees haemorrhagines en dergelijke andere fraaijigheden meer.

't Is waarlijk jammer van 't werk, dat door zulke onbekwame handen vertaald is, daar het wezenlijk veel goeds bevat, dat wel behartigd mag worden. Onze afkeurende stem betreft dan ook enkel de vertaling en is niet van toepassing op het origineel. Het is o.i. onverantwoordelijk van een uitgever, om iemand een werk te doen vertalen, zonder zich over diens bekwaamheden, betreffende het te behandelen onderwerp, vergewischt te hebben, ofschoon het niet altijd gegradueerde personen behoeven te zijn (de doctorshoed geeft niet altijd het verstand!!). Het doet ons inderdaad leed, dat dit ontegenzeggelijk nuttig werk niet aan betere handen is toevertrouwd, ware dit het geval geweest, het zou voorzeker een gunstiger onthaal ondervonden hebben, dan nu waarschijnlijk het geval zal zijn. Om den lezer echter eenigzins met het werk bekend te maken en hem niet geheel van de kennismaking te doen afschrikken, daar er op de uitgave zelf weinig of niets valt aan te merken, zullen wij den rijken ‘inhoud’ opgeven, verdeeld in de volgende hoofdstukken, n.l. alcohol, zijne plaats: als een vergift, als een geneesmiddel, als voedsel, als een weeldeartikel; alcohol, zijn vermogen: als een vergift, als een geneesmiddel, als voedsel, als eene specerij, als weeldeartikel, als steun bij ligchaams-arbeid, als steun bij verstands-arbeid, als hulpmiddel om koude te verduren, als hulpmiddel om hitte te verduren, als middel om ziekte te weren, als middel om ziekte te veroorzaken, als middel om den ouderdom te koesteren, als middel om het leven te verlengen, als middel om den geest te krenken, als een werktuig der ondeugd, als een tegenstander van het evangelie, om zijn slagtoffer te boeijen. Besluit. Ziedaar den ‘index’ van het deugdelijk werk des Engelschen schrijvers. Mogten velen de wijze lessen en nuttige raadgevingen daarin gegeven, ter harte nemen; moge het een waar volksboek worden en

[p. 314]

spoedig een aan bevoegder handen toevertrouwde herdruk beleven, waartoe geen lidmaatschap der afschaffingsmaatschappij bepaald vereischte is.

Jesse.