Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

Verslagen en mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen. Afdeeling Natuurkunde. Dertiende deel. 1e, 2e en 3e stuk. Amsterdam, C.G. van der Post, 1862.

Eene vriendelijke herinnering verpligt ons de verslagen enz. der Koninkl. A.v.W. in dit Tijdschrift aan te kondigen. Gaarne voldoen wij aan dien pligt en te meer omdat de voor ons liggende 3 stukken menig belangrijk opstel bevatten, dat wij onder de aandacht van het publiek en inzonderheid van het wetenschappelijk publiek wenschen te brengen opdat de verrigtingen der afdeeling Natuurkunde meer mogen gewaardeerd worden dan doorgaans gedaan wordt. Wij kunnen echter niet breedvoerig alles uit- een zetten, maar moeten ons bepalen datgene aan te wijzen, wat naar onze meening (die echter geene autoriteit is) tot de belangrijkste stukken behooren. Het eerste stuk wordt geopend met eene ‘Note sur l'Encéphale de l'Orang Outang par J.L.C. Schroeder van der Kolk en W. Vrolik.’ Hoe veel waarde wij ook aan deze ‘Note’ toeschrijven, zoo betreuren wij het dat dit op-

[p. 87]

stel in eene andere dan onze moedertaal geschreven is, want waarom men dit doet is ons niet duidelijk, tenzij de schrijver of schrijvers de overtuiging hebben, dat hunne verhandelingen zóó degelijk en geleerd zijn, dat het buitenland er noodzakelijk grooten lof aan moet toezwaaijen. Wij merken daarop slechts aan, dat al wat uitmuntends gedacht of geschreven is in de moedertaal, spoedig in alle bekende talen der aarde wordt overgebragt en vertolkt door anderen die het op prijs stellen; en aan dezulken ontbreekt het toch waarlijk niet! Het verslag aan den minister van B.Z. over het gebruik als voedsel voor den mensch van vleesch van rundvee (vreemde woordvoeging voorwaar!) aan besmettelijke longziekte of aan andere ziekte lijdende, is te meer belangrijk omdat daarin het reeds lang uitgedrukt gevoelen der geleerden is kenbaar gemaakt, dat het vleesch van aan longziekte lijdend of gestorven rundvee niet besmettelijk kan geacht worden. De bijdrage van den heer van Hasselt over: de slangenbeten van Ceylon bekleedt onder de verdere stukken eene voorname plaats en zou waardig zijn in een ander volks-orgaan te worden opgenomen. Wij dringen bij de leden der Akademie zeer aan op zulk eene inkleeding van hunnen arbeid, die daardoor ook voor minder ingegewijden (en het is toch de geest des tijds om de wetenschappen te populariseren) beter toegankelijk wordt. De eerste waarnemingen met de meridiaan-cirkel aan de nieuwe sterrenwacht te Leijden door F. Kaizer, belooft voor de beoefening der sterrekunde van veel nut te zijn. Met een man als prof. Kaizer aan 't hoofd, moet die verhevene wetenschap zeker nog veel verhevener worden, wij althans koesteren van hem eene groote verwachting en zullen er ons in verheugen weldra eene afbeelding van dat kostbaar werktuig onder de oogen te zien. Ook prof. v.d. Willigen, die in het 2de stuk over Electrische ringen spreekt, toont dat hij de wetenschap met liefde dient en gaarne onderzoekt. De verkregene waarnemingen zijn allezins belangrijk. In het derde stuk vinden wij onder het proces-verbaal der gewone vergadering, dat de heer van Hasselt wijst op de vergiftiging van anijszaad door bijgemengd zaad van de gevlekte scheerling (conium maculatum) waarin hij den wensch uit, om het onderwerp der vervalsching van levensmiddelen op nieuw onder de aandacht der hooge regering te brengen. Wij veroorloven ons den heer v. H.

[p. 88]

zijne dwaling onder het oog te brengen waar de lands regering niet bij magte is tusschen beide te komen en den groothandel aan boeijen te leggen, waardoor de nationale welvaart ontegensprekelijk kwijnen moest. Wij vereenigen ons liever met den heer van Rees die de vraag of het wel tot de verpligting der academie behoort, zich in te laten met handelingen welke hem toeschijnen van zuiver administrativen aard te zijn, ontkennend beantwoordt. Dergelijke dingen behooren o.i. niet tot den werkkring der Akademie. Het collegie van wetenschappelijke keurders behoeft waarlijk geen prikkel meer, waar ons meer dan eens zijne strenge kleingeestigheid ter oore gekomen is. In het derde verslag over den Paalworm worden onderscheidene proefnemingen vermeld, het met creosoot en paraffine-olie bereid hout schijnt zeer bevredigende resultaten te hebben opgeleverd. Eene andere proefneming om een paar houtsoorten in de fabriek van de HH. van der Elst & Smit met waterglas te doortrekken en daarna met chlorcalcium ten einde een kalksilicaat te vormen in en rondom het hout zal nader worden medegedeeld. Wij zijn zeer verlangend de uitkomst hiervan te vernemen. Wij zouden nu gevoegelijk een einde kunnen maken aan dit beknopt overzigt van het werk der Akademie; de aard van dit tijdschrift toch, gedoogt niet in meer bijzonderheden te treden als geheel onverstaanbaar voor een groot gedeelte onzer lezers, we kunnen echter dit overzigt nog niet besluiten zonder onze opmerkzaamheid bepaald te hebben bij hetgeen de heer van Hasselt spreekt over het al of niet vergiftig karakter van het koper. Onderzoekingen door den spreker en den heer Rienderhoff bewerkstelligd, hebben tot de eindelijke conclusie gevoerd, dat men in geen enkel opzigt geregtigd is om met Casper, Wald en anderen de kopervergiftiging uit te strijken uit de rij van werkzaamheden der medicini forensis, weshalve wij hen die min of meer het vergiftig karakter van het koper in twijfel trekken ten stelligte aanraden op hunne hoede te zijn en liever al het koperen keuken vaatwerk te verbannen en te doen vervangen door vertind ijzeren keukengereedschap, gelijk dit b.v. zoo uitnemend door de HH. van Enthoven te Zalt-Bommel met zuiver banca-tin, vervaardigd wordt, en nog verre de voorkeur verdient boven datgene wat ons uit het buitenland wordt aangevoerd.