Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1863

[p. 9]

Handboek voor postkommandanten op Java en buitenbezittingen, tevens Handleiding voor aspiranten naar den rang van 2den luitenant der Infanterie bij het leger in Neêrlandsch-Indie, door W.A. van Rees, Officier der Orde van de Eikenkroon, Ridder 1e klasse der Orde van den Witten Valk, gep. Majoor T. (titulair) der Infanterie van het Nederlandsch O.I. leger. Opgedragen aan Z.M. den Koning en uitgegeven met voorkennis van het Ministerie van Koloniën, met platen, twee deelen. (Te) Arnhem, (bij) D.A. Thieme, 1862. Prijs ƒ 5.95.

Onder bovenstaanden kleinen titel (!) werdt ons dit werk van van Rees, door de geachte redactie der ‘Vad. lett. oef.’ ter beoordeeling, toegezonden. Te regt zegt de vervaardiger van dit handboek, in zijn voorwoord, dat zijn werk eenige uitgebreidheid moest verkrijgen...het zijn dan ook twee lijvige deelen, die eigenlijk meer het uiterlijk voorkomen hebben van eene verzameling van alle mogelijke voorschriften betreffende de verschillende werkzaamheden die aan eenig inf. officier in Indie, kunnen worden opgedragen, dan van een handboek of handleiding. Rec. vermeent echter dat één deel, bestemd voor eene handleiding als deze, genoegzaam ware geweest; immers bevat het vierde hoofdstuk 1e. deel ‘Handvuurwapens,’ bijna alles wat den onderofficier hier te lande, (althans zeer zeker in Indie), in zijne reglementen vindt; de onderdeelen van het geweer, bijv. zijn elken korporaal bekend en dit hoofdstuk behoort alzoo o.i. geenszins in een handboek voor een postkommandant; even zoo het vervaardigen van buskruid en deszelfs verdere behandeling; het vervoer van infanterie patronen - scherpe en losse, - behoort insgelijks tot het elementaire onderrigt voor onderofficieren, die daartoe hunne reglementen hebben.

In de afdeeling: ‘Indische versterkingskunst,’ hadden de zes eerste hoofdstukken kunnen zijn achterwege gelaten. Met het oog op de eigenaardige vechtwijze der inlanders, kan het 7e hoofdstuk zijn nut aanbrengen, even zoo het 8e, aangezien de gesteldheid van den bodem - of, om het technieke te behouden, terrein, - de hindernissen onder eenen anderen vorm dan hier te lande zal voorstellen. De

[p. 10]

geheele 3e afdeeling: ‘Duurzame versterkingskunst,’ is almede overtollig. Gaat men van het denkbeeld uit om den postkommandant vóór te ligten in al wat hem dienstig, ja onontbeerlijk is, - en men zou zulks moeten aannemen, volgens de noot op bl. 108, waar wij lezen: ‘Programma van het examen,’ enz., - welnu, vervaardig alsdan geen handboek of handleiding, maar eene verzameling van alle wetenschappelijke zaken, die bij een examen worden gevergd. De 3e afdeeling bevat den gang eener volledige administratie, zoo als die, naar gelang der vereischten, op eenigen post kan en moet worden gevoerd. Op elken post dienen voorhanden te zijn, de noodige algemeene instructiën, modellen, als anderzins; vindt men die daar niet, alsdan zal deze handleiding hoogstwaarschijnlijk niet in alle voorkomende gevallen kunnen voorzien, en de postkommandant als staande onder de bevelen van den kommandant der militaire afdeeling verpligt zijn, zich tot dezen te wenden; het ‘nadeel’ hierdoor, ‘aan de dienst toegebragt;’ de schade voor zich zelf en ‘het tijdverlies voor zijne onmiddelijke chefs,’ zal toch waarlijk zoo groot niet te noemen zijn. Een intelligent officier of onderofficier zal spoedig op de hoogte zijn.

Vóór wij ‘amen’ zeggen, nog een woord tot sluiting dezer onze beoordeeling. Het valt niet te ontkennen dat de bedoeling des schrijvers - om een leidraad te geven - prijzenswaardig is, doch als wij nagaan het waarom? (Volgens het ‘voorwoord,’ om ‘zoo doende het gemis van eigen instructieboeken bij het Indisch leger eenigermate te vergoeden),’ dan verklaren wij volmondig, dat dit waarom onze bevreemding zeer hoog deed stijgen: immers, er bestaat in Indië eene militaire school - te Meester Cornelis - waarin (het aantal moge gering zijn) de onderofficieren tot den rang van 2en luitenant worden opgeleid; zeer zeker zijn de daartoe benoodigde ‘instructieboeken’ voorhanden....aan wien of wie moet dan het gemis daarvan bij den individu, worden toegeschreven?....en bovendien is het wel niet te veronderstellen dat officieren of onderofficieren, die van hier naar het leger in Indie overgaan, zoo maar ongewapend voor de wetenschap, zonder eenig instructieboek, zullen vertrekken!

Eindelijk merken wij nog op dat de schrijver het ‘Hand-

[p. 11]

boek’ tevens tot ‘Handleiding heeft gemaakt voor onderofficieren der infanterie die zich voor het officiers examen bekwamen’....waar?....hier?....boeken in overvloed; in Indie?....geen boeken?....dit gemis moge de hooge aandacht van Z.M. onzen koning, aan wien dit handboek is opgedragen, niet ontgaan zijn!

Wij wenschen den uitgever, die voor eene goede, duidelijke letter en keurige steendrukplaten gezorgd heeft, een ruim debiet toe, doch betwijfelen zulks.

x².