Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

Handleiding bij het onderwijs in de schrijfkunst, door M. Gouka, Schoolonderwijzer te Rotterdam. Eene bekroonde verhandeling der Algemeene Onderwijzers-Vereeniging in het 8ste Schooldistrict van Zuid-Holland. 2de druk. Te Rijsenburg, bij Petit & Comp., 1861. 128 bladz. en XII uitslaande platen.

De Nederlandsche schoolonderwijzers der vorige eeuw stelden hunne grootste eer in de schrijfkunst, en hij, die de sierlijkste en raadselachtigste krullen kon zetten, meende een eerste feniks te zijn. Wie in de gelegenheid is geweest, om het calligraphisch kabinet van den wel bekenden heer Dekker te zien, heeft zich hiervan kunnen overtuigen. Die zelfde kunst wordt tegenwoordig minder beoefend, en de reden

[p. 476]

daarvan is niet verre te zoeken. Zie slechts na, wat een onderwijzer in de vorige eeuw moest kennen, en wat er tegenwoordig van een jongen van 14 jaar wordt gevorderd. Kon menig hooggeleerde heer uit die dagen nog eens opstaan, en zich daarvan overtuigen, hoe verbaasd zou hij zijn! Die meerdere vakken vorderen meerderen tijd, en een schooltijd heeft eene bepaalde lengte. Zou men van den jongen of het meisje kunnen vorderen, dat al die Fransche of Engelsche of Duitsche opstellen keurig netjes worden geschreven? Nog bleeker zouden dan die oude mannetjes en dames er uit zien, die nu reeds zoovele uren van hun jeugdig leven moeten opofferen, om een schat van geleerdheid te verzamelen.

Laat dat mooije schrijven over aan boerenkinderen, die met nieuwjaar of bij verjaarfeesten, lange zegenwenschen op het papier brengen! Menschen, die fatsoenlijker educatie hebben genoten, en vooral zij, die Latijn geleerd hebben, kunnen, mogen niet mooi schrijven.

Tegen dat alles voeren wij aan:

In Nederland is een stand, die talrijk is, namelijk de handelstand. Is voor dezulken een net en vooral duidelijk schrift - daartoe behooren ook goede cijfers - niet noodzakelijk?

Moeten zij, die bij een notaris, prokureur of advokaat op het kantoor zijn, of een ambt bij regtbank of ministerie bekleeden, niet eene goede hand kunnen schrijven?

Is goed schrijven niet een vereischte voor elk, die zich aan het onderwijs heeft verbonden?

Voor de laatsten inzonderheid is deze handleiding onontbeerlijk. De opgang, dien de schrijfboeken van Thieme en Callewaert maken, deed de handleiding van Gouka op den achtergrond treden, die eenige jaren geleden is uitgekomen, en daarom behoorde er moed toe, om tot eenen 2den druk te besluiten. 't Is tegenwoordig nog al eens meer het geval, dat men de kunst van vernissen uitnemend verstaat, en daardoor menig defect verbergt. Wie evenwel den smaak voor het degelijke nog niet heeft verloren, en leeren wil, wat schrijven is, en hoe door het schrijven de vermogens van het kind kunnen geoefend worden, die koope en leze de voor ons liggende handleiding.

[p. 477]

Wij willen hiermede daarom nog niet te kennen geven, dat wij elke nieuwe schrijfmethode onvoorwaardelijk af- en alles, wat Gouka aangeeft, even onvoorwaardelijk goedkeuren. Onze goedkeuring bepaalde zich meer tot de handleiding zelve, die wij als een doorwrocht stuk onzen bijval niet kunnen weigeren, die ons duidelijk doet zien, dat de schrijver gcheel doordrongen is geweest van de waarheid der spreuk, door hem als motto gekozen: ‘beproef alle dingen en behoud het goede’ en de schrijfkunst tot een onderwerp van diepe studie heeft gemaakt.

Vraagt men ons, wat wij dan minder goedkeuren, dan bekennen wij even openhartig, dat wij den door hem gekozen of liever aangegeven vorm van letter niet altijd evenzeer beantwoordende vonden aan de beteekenis van het woord calligraphie. Zonder den spitsen vorm der Duitsche letter geheel goed te keuren, kunnen ons bijv. op plaat XII die breede omhalen onder aan de e, i en n niet bevallen. Vooral loopt ons de e veel te wijd naar binnen toe, en mist daardoor de sierlijkheid van vorm, die de s heeft.

Over het geheel heeft het kleinschrift iets stijfs. Wij weten wel, dat het staand en geen loopend schrift is, maar onzes inziens ware het beter, den leerling reeds vroeger, meer loopend te doen schrijven. Het heeft zoo eenigermate het voorkomen van iemand, die keurig netjes gekleed is, maar daardoor zich niet durft bewegen en zijn ligchaam een aangekleede paal doet schijnen.

De titel is ons niet zeer duidelijk. Wij meenden dat deze handleiding eene verhandeling was, welke door de algemeene onderwijzers-vereeniging als het beste antwoord op eene, door die vereeniging uitgeschrevene prijsvraag, bekroond is geworden, en volgens den titel zou men denken, dat de vereeniging zelve een antwoord heeft ingezonden - zijnde deze handleiding - hetwelk door een ander bekroond is geworden. Waarom niet gezet: Verhandeling, bekroond door enz.?

Druk en uitvoering zijn zeer netjes en doen de pers van den heer van de Weijer alle eer aan. De prijs is ons onbekend, maar wij hopen, dat die zoodanig moge zijn dat menigeen zich deze hoogst nuttige handleiding kan aanschaffen!

Beek.

Des Ch.