Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

Een Duitscher; of orkest en kantoor. Een roman uit het Amerikaansche leven; door Otto Ruppius. Uit het Hoogduitsch, door J.J.A. Goeverneur. Te Groningen, bij van Bolhuis Hoitsema, 1861. In 8vo., 359 bl. Prijs ƒ 2.50.

Juist karakteriserende titel: wie ooit eenige der herwaarts overstroomende Duitschers, van meer beschaafde opvoeding, van nabij heeft leeren kennen, en dit boek leest, moet de overtuiging erlangen, dat de gegeven schildering naar waarheid moet zijn. Dat zij is vol leven, afwisseling, onderhoudend in de hoogste mate, behoeven wij schier niet te zeggen. Dat de karakters ferm geteekend en goed volgehouden zijn, mogen wij zonder aarzeling getuigen. Dat het bewegen van die eigenaardige Duitsche karakters in de eigenaardige Amerikaansche maatschappij velerlei schoone, treffende, ook komische tafereelen oplevert, is wel te vermoeden. In één woord, in lange lazen wij geen ons ten verslage toegezonden roman met zooveel genoegen, en na dat genot, mogen wij het werk onbekrompen aanbevelen.

De hoofdpersoon is Max Reichardt, Duitscher van geboorte, opgeleid voor den handel en daarvoor enthusiast, maar niet minder enthusiast voor de muziek, en treffelijk virtuoos op de viool; welk instrument dan ook zijn trouwe reismakker is. Max trekt als zoovelen naar het Eldorado der nieuwe wereld, om zich daar firm footing te zoeken en fortuin te maken. Onder de vele mannelijke en vrouwelijke lotgenooten, aan boord van het schip, waarmeê hij den oceaan oversteekt, bevindt zich ook eene alleenstaande jonge dochter - Mathilde Heyer. Dat meisje is geene zonderlinge, maar toch eene zeer bijzondere figuur. Zij wordt door Max, als door alle reisgenooten, met zekere eerbiedige onderscheiding opgemerkt en behandeld; zij echter houdt zich,

[p. 263]

zoowel van Max als van al de anderen, zooveel mogelijk afgezonderd. 't Is een krachtvol karakter, geene gewone vrouw, virtuose in den zang.

Bij de landing vertrouwt zij zich met naïve openheid aan het geleide van Max. Zij moet een verwant opzoeken, die haar steun op het vreemde terrein zal kunnen zijn; weet echter niet of die nog in leven zal wezen, en wordt, op de eerste navrage naar de plaats waar hij woonde, verpletterend getroffen door het berigt: sedert maanden dood! Zij staat dus in de wijde Amerikaansche wereld geheel alleen! Nu sluiten Mathilde en Max zich aan elkander, als broeder en zuster. Ook de uitzigten van Max om in den handel geplaatst te worden, gegrond op zijne aanbevelingen, worden al dadelijk teleurgesteld en vervliegen spoedig in rook. Eveneens hunne pogingen om er zich vereenigd door te helpen, slaan feil. Zoo scheidden zij, of liever het meisje wilde Max niet tot hindernis zijn, scheidde zich zijns ondanks, om zelve alleen er zich door te slaan. Dit gelukt haar ook, door haar talent als zangeres. Na vele wisseling, en veel strijds, komt zij tot eene fatsoenlijke positie. In den loop harer omzwerving komt zij slechts enkele malen met ‘broeder Max’ in aanraking, maar die ontmoetingen zijn curieus, treffend, roerend. Max intusschen, na veel beproefd te hebben, drijft mede op zijn muziekaal talent, schijnt somwijlen er boven op te komen, maar wordt onverwachts weêr neergeploft, en komt eindelijk, na maanden omdoolen, post varios casus et tot discrimina rerum, uit de Zuiderbuurt weêr even berooid in het Noorden, te New-York, zijn uitgangspunt, terug. Dat zijne togten en ontmoetingen daarbij niet altijd even pleizierig zijn geweest, dat hij wel eens in een netelig conflict geraakte, laat zich denken; evenwel, hij had ook kennismakingen van meer pleizierigen en hem althans voor het oogenblik niet onvoordeeligen aard, en soms al zeer ongedacht. Te Newyork ontmoette hij een minder fijn geconstrueerden land- en reisgenoot, door wiens bemiddeling hij een aanvankelijk onderkomen kreeg in dienst eener handelsfirma, doch weinig schitterend in 't voornitzigt, want de betrekking was vrij nedrig - die van ‘porter,’ met verpligting om de kantoorlokalen, en zelfs de publieke straat daarvoor, schoon te houden, terwijl zijn nachtleger gespreid was - of liever

[p. 264]

door hemzelven gespreid moest worden - in een klein hokje, eene soort van kast of zoo iets onder een trap - welk leger hem evenwel niet eenzaam was, aangezien de dienstdoende wachthond, ongevraagd, als verjaard regt, aanspraak maakte om de ruimte met hem te deelen. Met dat al, onze ‘Duitscher’ schikt er zich in, en, eindelijk, hij komt waar hij wezen wil, hij bereikt zijn doel, wordt een gezeten, gerespecteerd Amerikaansch burger, en krijgt een lief Amerikaansch wijfje op den koop toe. Is 't geen ‘Duitscher,’ en is 't geen ‘waarheid?’ Immers: zoo zijn ze - en mogten zij velen onder ons tot voorbeeld strekken!

De lezer begrijpt dat de schets van zulke lotgevallen wel onderhoudend, hoogst boeijend moet wezen; en als hij nu daarbij in aanmerking neemt de schildering van de zoo geheel bijzondere Amerikaansche maatschappij, in Noord- en in Zuid, in de tooneelen, bij welke de Duitscher als medespeler of getuige optreedt, waarmede hij voortgesold wordt of waartegen hij botst - dan is er geen twijfel aan, of men zal zich genoopt vinden dit boek in handen te nemen, en dan zeker niet voor het einde, en niet zonder bijzonder genot gesmaakt te hebben, weer neerleggen. De strekking is goed, taal en stijl zijn gekuischt en kiesch, geene onedele drift zal er voedsel vinden. De vertaling van de hand van Goeverneur, eene bekende, is zoo als men die verwachten kon. In één woord: het boek hebbe ruime aanbeveling.

O.D.