Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1862

Korte mededeelingen.

Weinig of niets hebben wij te zeggen ter aanmelding en aanbeveling van eene tweede, zoogenoemde titel-uitgave van Allerlei uit de Heilige Schriften des Nieuwen Verbonds; tot leering en stichting bijeenverzameld door Dr. J.J. Prins, vroeger predikant te Rotterdam, thans hoogleeraar in de Godgeleerdheid te Leiden, bij P. Engels, akademische boekhandel te Leiden, 1861. In gr. 8vo., 267 bladz.

Toen dit echt leerzame, belangrijke boek in het licht verscheen, heeft de steller dezer aankondiging er eene breedvoerige beoordeeling van gegeven in de Letteroefeningen, 1855, Boekbesch. bladz. 279-285, naar welke hij voor zooveel noodig verwijst. Nu het op nieuw in den handel gebragt is, vinde het weder veel lezers; het verdient zulks ten volle, want het is in waarheid eene verzameling ‘tot leering en stichting.’ En moge de geleerde schrijver zich nog eens opgewekt vinden om te voldoen aan de uitnoodiging in onze vorige beoordeeling, om het publiek aan zich te verpligten door de uitgave van eenen tegenhanger uit de schriften des O.V.,

[p. 142]

waartoe we de vrijheid namen, hem eenige belangrijke onderwerpen onder de aandacht te brengen.

Te Dordrecht bij P.K. Braat, is te vorigen jare een werkje verschenen, getiteld: De Profeten. Eene bijdrage tot de Bijbelsche kritiek. Naar het Fransch van Michel Nicolas, Hoogleeraar te Montauban. Door M.A. Perk, predikant te Dordrecht.

Van welk standpunt men ook het O.V. in het algemeen en het Israëlitische volk in het bijzonder beschouwt, altijd bekleedt het Profetisme in de geschiedenis van het verstandelijke en zedelijke leven bij dat volk eene hoogst belangrijke plaats. Gelijk toch de beschouwing van dat Profetisme wordt beheerscht door de historische kritiek, zoo oefent zij ook omgekeerd op de laatste eenen minder merkbaren, maar toch niet onbelangrijken invloed uit. Daarom was het van den Montaubanschen godgeleerde Nicolas eene gelukkige gedachte, de resultaten van het historisch-kritische onderzoek ten aanzien van het O.V., de lotgevallen van het Israëlitische volk en het theocratische standpunt voor te dragen in eene beknopte studie over het Hebreeuwsche Profetisme, en daar deze Verhandeling in de ten onzent weinig gelezen Revue Germanique stond, deed de Waalsche predikant Perk aan velen eene belangrijke dienst met haar te vertalen. Hij deed dit, zoo als ieder wetenschappelijk man vertaalt, met enkele wijzigingen en bijvoegselen. Het boekje verdient alle aanbeveling, niet enkel aan de eigenlijke beoefenaars der godgeleerde wetenschap, maar ook aan die onderzoeklievenden en nadenkenden in den boezem der gemeente, aan welke de groote vraagstukken van de tegenwoordige godgeleerdheid niet vreemd zijn. Voor zoover dezen behooren tot dezulken, die inderdaad waarheid zoeken en geene loszinnige eer stellen in het uithangen van den esprit fort door eenvoudige verwerping van alle historische geloofwaardigheid, zullen zij het welgeschreven werkje niet zonder groot nut lezen.

Het welgeschreven boekje Paul Rabaut, de prediker der Woestijn, naar het Hoogduitsch door A.W. van Campen, theol. doct. en predikant te Andijk, maakt zijne lezers nader bekend met een dier krachtige predikers, gelijk de Fransche

[p. 143]

Protestanten, inzonderheid uit het zuiden van Frankrijk, benevens de valeien der Waldenzen ze in grooten getale hadden; die reuzengestalten in geloofsmoed en geloofsijver, zoo als zij alleen onder zulke omstandigheden zich kunnen ontwikkelen. Paul Rabaut is in de laatste jaren ten onzent vooral bekend geworden door de Trois sermons sous Louis XV van Büngener; maar dat werk is door kostbaarheid en uitgebreidheid niet toegankelijk voor velen dergenen, die, nu de kerkelijke geschiedenis meer dan vroeger onder het oog der gemeente gebragt wordt, zulk een ‘Paulus’ gaarne geplaatst zien als beeld in de lijst van zijnen tijd. Wij bevelen het boekje - uitgegeven te Amsterdam, bij J.D. Sybrandi, à ƒ 1,25 - met allen nadruk aan, schoon het jammer is, dat de prijs nog altijd den gulden te boven gaat. Zulk een boekje moest voor eenige stuivers te koop kunnen zijn. Maar - men kan den kring onzer taalverspreiding niet wijder maken dan hij is.

Ziet opwaarts! Een christelijk kuisboek, bevattende ket keurigste uit de ‘Uren aan de godsdienst gewijd’ van H. Zschokke, tot nieuwe stichtelijke overdenkingen bijeengevoegd en bewerkt, naar den vierden druk uit het Hoogduitsch; door A. Winkler Prins.

Een tweede goedkoope druk van deze bloemlezing uit een sedert zoo lange jaren bekend, overbekend en naar waarde hooggeschat werk, heeft geene beoordeeling, alleen aankondiging, noodig. Dit slechts willen we er van zeggen, dat de uitvoering allen lof verdient. En als men dan 374 zeer compres, maar zeer duidelijk gedrukte bladzinden van zoo belangrijken inhoud voor ƒ 1,50 ontvangt, mag men de uitgevers van Druten en Bleeker te Sneek wel danken, en 't zal niemand berouwen, deze XLVII leerrijke en echt stichtelijke overdenkingen zich te hebben aangeschaft. God schenke zijnen zegen over de lezing en behartiging!

Het Heike. Een woord over de geschiedenis en den tegenwoordigen toestand der bewoners; door G.H. van Senden, predikant aan de Leur. Te Breda, bij Broese & Comp., 1861. Tweede druk in gr. 8vo., 15 bladz. à 25 Ct.

Nabij Rucphen, tusschen Breda en Roosendaal, wordt een

[p. 144]

gedeelte der heide bewoond door eene bevolking, sedert lange jaren berucht wegens allerlei misdaden, verzonken in armoede, onwetendheid, dierlijkheid. Aangaande dat volk, als heidenen levende te midden eener zich christelijk noemende bevoking, geeft de eerw. van Senden, thans predikant te Steenwijk, die tijdens zijn verblijf aan de Leur niet ver van dat beruchte ‘Heike’ woonde, in dit welgeschreven stukje een regt menschlievend verslag, waarbij hij opmerkingen voegt, naar ons inzien zeer juist, nopens de middelen, die men zou moeten aanwenden om die verwaarloosde bevolking op te heffen uit hare stoffelijke en geestelijke ellende. Het wekke de aandacht waar dit vrucht kan dragen, en mogen zij die er toe in de gelegenheid zijn, de eenvoudige, doelmatige en niet kostbare voorslagen van den bekwamen v.S. niet alleen goedkeuren, maar ook in praktijk brengen!

Met blijdschap begroeten wij den tweeden druk der uiterst goedkoope volks-uitgave van de Tafereelen uit het Drentsch dorpsleven, door C. van Schaick. Twee deelen à ƒ 1,50. Het uitstekend boek is te bekend dan dat wij er thans nog een oordeel over zouden vellen. Wij lazen de tafereelen met vernieuwd genoegen, en werden bevestigd in de meening welke wij er vroeger over hadden opgevat. het is een voortreffelijk volksboek, dat werk van Ds. van Schaick. Het is daarom onze hartelijke wensch, dat het, nu de uitgever H. ten Brink te Meppel het zoo goedkoop aanbiedt, voortaan in geen volks-bibliotheek zal ontbreken. De lektuur, geschikt voor het publiek, dat van die leesinrigtingen gebruik maakt, is zoo schaarsch, dat men een boek als dit niet voorbij mag zien. 't Is aangenaam van vorm, onderhoudend, het sticht op zoo gezonde en krachtige wijze - - - maar wij zouden over deze tweede uitgave niet oordeelen. Worden onze goede wenschen bij hare verschijning verhoord!