Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

Geschiedenis der Beschaving. Een leesboek voor de hoogste klasse der lagere scholen, door S.J. Hofkamp. Naar 't Hoogduitsch. Tweede stukje. Geschiedenis der Kunsten en Wetenschappen. Te Groningen, bij M. Smit, 1859. In. kl. 8vo. IX, 136 blz. Prijs f 0,30.

Onder bovenst. titel heeft de heer hofkamp, naar een Hoogduitsch werk van kirchmann, aangevuld met verscheidene artikelen, die, uit den aard der zaak en volgens 't doel van 't boekje, oorspronkelijk moesten zijn, een leesboek voor de hoogste klasse onzer lagere scholen geleverd, zoodanig als wij tot dusver in onze lagere-schoollitteratuur er geen kennen, en dat dus, vooral om de degelijkheid van bewerking, gerekend mag worden (men vergeve ons 't benale en vooral in voorreden misbruikte gezegde) in eene bestaande behoefte te voorzien.

Met genoegen hebben we 't werkje niet doorbladerd, maar gelezen - iets, waartoe ons de belangrijke inhoud als van zelfs bragt. Slechts speet het ons het 1ste stukje niet bij de hand te hebben; we hadden gaarne beide deeltjes gelezen. Ziehier lezer, den inhoud, kortelijk nageschreven: I. Over de kunsten, die door de menschen beoefend worden. Toonkunst, beeldende kunsten, welsprekendheid. II. Over de wetenschappen, de ontwikkeling en de voortgang daarvan. De noodige voorbereidingen en uitvindingen, vereischt tot het ontstaan der wetenschappen. De ontwikkeling der wetenschappen. III. Spelen, artikelen van weelde en gemak, vereenigingen en inrigtingen ten algemeenen nutte.

Al deze verschillende vakken van menschelijk doen en weten zijn hier in korte trekken, duidelijk en voor de lagere school voldoende uitvoerig geschetst, en we zijn overtuigd, dat de onderwijzer, die het boekje onder zijne schoolwerkjes opneemt, zijnen leerlingen eene even nuttige als aangename lectuur zal verschaffen.

[p. 286]

De Schr. vergunne ons hem een paar opmerkingen, die we onder 't lezen maakten, mede te deelen:

Bl. 14 lezen wij: ‘Het gieten van metalen standbeelden, in den laatsten tijd zeer in gebruik gekomen, kan men ook in zekeren zin tot de beeldhouwkunst brengen. Hiervoor moet eerst een model- of pleisterbeeld gemaakt worden, volgens hetwelk de vorm vervaardigd wordt, waarin men het metaal giet. De nieuwste voorbrengsels van dien aard in ons land zijn het standbeeld voor den uitvinder der boekdrukkunst, l.j. koster, in 1856 te Haarlem opgerigt en het gedenkteeken, gewijd aan den Nederlandschen Volksgeest in 1830 en 1831, te Amsterdam opgerigt in 1857.’ Hoe dit laatste onder de categorie metalen standbeelden eene plaats kan vinden, is ons niet duidelijk. Naar wij meenen, bestaat het onderste gedeelte van dit gedenkteeken uit blaauwen stoep- of arduinsteen, 't beeld op den top uit graauwen bentheimersteen.

Bl. 52. De Engelschman halley berekende 't eerst de baan eener komeet. Zijn landgenoot william herschell, enz. friedrich wilhelm herschell werd te Hanover geboren, 15 Nov. 1738. In 1757 ging hij naar Engeland.

Bl. 76. ‘De tiendeelige breuken werden in het begin der 17de eeuw uitgedacht door simon stevin,’ enz. Of stevin ze uitdacht, gelooven we te mogen betwijfelen; hij maakte ze, meenen we, meer algemeen bekend en toonde er 't groote nut van aan in hare toepassing op berekeningen van 't dagelijksch leven.

De uitvoering is goed. De enkele drukfouten, die we vonden, zooals die bl. 21 v. 18 v.b., waar 't woord die uitgelaten is, en bl. 28 v.o., alsook in den laatsten volzin dierzelfde blz. heeft de Schr. zelf reeds opgemerkt, en mogen bij herdruk verbeterd worden.

a.b.m.