Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde door L.Th. Zeegers. Amsterdam, H.W. Weijtingh. (Volksbibliotheek No. 63.)

Onder de vakken, welke voor eene oppervlakkige behandeling minder geschikt zijn, mag voorzeker gerekend worden de Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde. Daarom deed het ons leed, reeds op de eerste bladzijde van het werkje van den heer zeegers, dat wij hier kortelijk willen beschouwen, te bemerken, dat wij niet anders dan eene ‘oppervlakkige schets’

[p. 110]

te wachten hadden. Die karakterisering moge een sprekend blijk zijn, zoowel van de nederigheid als van de waarheidsliefde des schrijvers; wij hadden gaarne gewenscht, dat hij overtuigd ware geweest van de hoogere eischen, welke men aan eene Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde moet doen. Hij zou dan waarschijnlijk een anderen titel voor zijn werkje hebben gekozen, en daardoor het verwijt zijn ontgaan, van een fiks uitgewassen jongman te hebben willen steken in een kinderpakje. Zulk eene weinig passende kleeding is hinderlijk voor de beweging, nadeelig voor de ontwikkeling van hem die ze moet dragen; laat ons zien in hoever het werkje van den heer zeegers hiervan het bewijs oplevert.

De schrijver verdeelt (bladz. 1) de G.d.N.L. in 4 tijdvakken:

1.	Oudste Letteren. Van 800-1150.
2.	Oude Letteren. Van 1150-1550.
3.	Nieuwe Letteren. Van 1550-1795.
4.	Nieuwste Letteren. Van 1795 tot op onzen tijd.

Over het meer of min gepaste van deze indeeling willen wij niet twisten, maar gaarne hadden wij gezien dat S. de inleidingen op die hoofdperioden wat meer had uitgewerkt, den gang der litterarische ontwikkeling en beschaving onzer landgenooten wat uitvoeriger geschetst, den invloed die van buiten op hen inwerkte, met enkele trekken had aangewezen, om daardoor die indeeling zelve beter en duidelijker te motiveren. - Eene tweede aanmerking is deze: de S. heeft zich, bijna uitsluitend, tot onze dichters bepaald. Wel wordt met een enkel woord melding gemaakt van de romanschrijvers en humoristen van den tegenwoordigen tijd; doch hij, die in het besproken werkje iets zoeken wil omtrent onze historieschrijvers van meteren, van reyd, bor, wagenaar, te water, meerman, kluit, van wijn enz. kan zich de moeite wel sparen; hunne namen worden zelfs niet genoemd. Doch neen; hierin vergissen wij ons; want op bladz. 92 waar bilderdijks Geschiedenis des Vaderlands ter sprake komt, en eene vinnige bestrijding van het anti-Nassauwsche beginsel, dat in wagenaar doorstraalt, genoemd wordt, daar staat de naam van wagenaar, echter zonder meer, duidelijk te lezen.

Ook meenden wij hier en daar een zeker gebrek aan classificatie op te merken, zoo als b.v. op bladz. 49, waar van de dichters van minderen rang uit de derde periode gesproken

[p. 111]

wordt. S. zegt daar van westerbaen, dat deze de stille genoegens van het buitenleven en de (r) wetenschappen op zijn bekoorlijk Ockenburg smaakte. Er wordt hier op 's dichters beroemd Ockenburg even gezinspeeld; en in één adem gaat S. over tot heemskerk's Batavische Arkadia, als of dat werk ook een dichtstuk ware. - Wij zouden meer dergelijke onnaauwkeurigheden kunnen aanwijzen, doch willen ons kortheidshalve bepalen tot de volgende opmerkingen: op bladz. 6 lezen wij, dat het Nibelungen lied uit brokstukken van verschillenden ouderdom bestaat. Wij wisten niet, dat dit betwist vermoeden tot volkomen zekerheid gebragt is. - Welke bewijzen kan de S. aanvoeren voor 't geen hij op bladz. 17 van de volksromans in proza uit de 15de eeuw zegt: namelijk, dat ze nog tot op onzen tijd onder de geringere standen gelezen worden? - Volgens bladz. 26 is marnix bepaald de dichter van het Wilhelmus-lied. Wij willen dit niet tegenspreken, doch hadden willen zien aangestipt, dat brandt en anderen het aan coornhert toeschrijven. - Wie kent niet de titel van de verzameling der Nederduitsche gedichten van huyghens, zijne Korenbloemen? Wij begrijpen niet, waarom die door den heer zeegers niet opgegeven werd; evenmin waarom deze van 's dichters hoog geroemd Cluyswerck zwijgt. - Ook moeten wij doen opmerken dat de Dinomarhe van helmers een treurspel, en geen dichtstuk is, zoo als op bladz. 95 S. woorden doen vermoeden.

Op taal en stijl hebben wij geene bijzondere aanmerkingen. Uitdrukkingen als ‘bijna vergeten beroemdheden’ (bladz. 6) één vloed stichtelijke misluksels’ (bladz. 67) ‘gracelijker gang’ (bladz. 69) komen slechts zelden voor. - Naar ons gevoelen is het werkje van den heer zeegers veeleer eene beknopte geschiedenis der Nederd. dichtkunde (veel beknopter dan die van j. de vries), dan wel eene geschiedenis der Nederd. letterkunde. Want, zooals wij reeds opmerkten, S. handelt, met uitzondering der prozaschrijvers uit het 4de tijdvak, bijna uitsluitend over Neêrlands dichters; zoodat het boekje ons toeschijnt niet geheel aan zijn titel te beantwoorden.

Moge het overigens medewerken om de kennis van hetgeen onze landgenooten op letterkundig terrein verrigtten, gedeeltelijk althans, meer te populariseren.