Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1860

[p. 43]

De rustdag en de werkende stand. Eene getuigenis voor eene waardige viering van den zondag, door Handwerkslieden. Amsterdam, H. de Hoogh. 1859.

Dit geschriftje, dat de roem onzer letterkunde wel niet zal helpen uitbreiden, heeft zijn ontstaan te danken aan eene prijsvraag, uitgeschreven door Ds. schwarz c.s. over de voordeelen, ligchamelijke zoowel als geestelijke, welke eene meer waardige viering van den zondag inzonderheid den werkenden stand zou aanbrengen. Dat er aan antwoorden geen gebrek zou zijn, liet zich gereedelijk denken. Niet minder dan 220 handwerkslieden (waaronder zelfs een dienstmeisje) dongen naar het uitgeloofde eermetaal. Vijf hunner ontvingen een prijs; aan twintig anderen vielen kleinere belooningen ten deel. - Zij die de drie eerste prijzen ontvingen, mogten de eer genieten hun arbeid gedrukt en in het hier aangeboden boekdeeltje vereeuwigd (?) te zien.

Dit over den oorsprong van het voor ons liggend geschrift.

Het valt gemakkelijk ook bij eene vlugtige inzage dezer prijsverhandelingen te ontdekken: 1^o dat er aan de authentie in 't minst niet behoeft getwijfeld te worden (stijl, taal en inhoud toch verraden genoegzaam den mingeoefende): 2^o dat het kerkelijk leerbegrip van Ds. schwarz er naar eisch in wordt gehuldigd: 3^o dat het dezen ‘Wachters op Sions muren’ aan de noodige inbeelding en ingenomenheid met eigen meening volstrekt niet ontbreekt.

Al wie nu met zoodanige Theologische tinnegieterij is ingenomen en tot de geestvervanten van Ds. schwarz c.s. behoort, moge er zich naar hartewensch in verlustigen. Wij zullen ons zelfs niet vermoeijen met het onware en on-Evangelische van de meeste der hier voorgedragene stellingen aan te toonen of ze te weêrleggen, wel bewust dat dit slechts een Danaïden-werk zou zijn en beducht ook dat wij zoodoende misschien den hoogmoed der hier als schrijvers optredende ‘Heeren’ niet weinig zouden stijven.

Alleen dringt de billijkheid ons te erkennen, dat de Steller van No. 1 zich in zooverre gunstig van zijne hoogwijze confraters onderscheidt, dat hij meer gematigd en bescheiden van toon is, een minder beslissend oordeel velt en ook

[p. 44]

wijselijk aan de vraag zelve zich heeft gehouden, door den zondag (de anderen spreken meest van (sabbath) te beschou-alleen als dag van ruste; - ook vinden wij bij hem niet die gedurige wee- en ach-roepingen en ontzettende bedreigingen met den poel ‘des sulfers en des vuurs,’ als bij No. 2 en 3.

Hoe heeft hij, dus vroegen wij ons zelven af, nog genade kunnen vinden in de oogen der commissie? Trouwens zou men aan verscheidene leden dier commissie ook niet nog wel mogen toeroepen: Ne sutor ultra crepidam? d.i. schoenmaker houdt je bij je leest. Wij laten gaarne de beslissing aan elken bevoegde over.

a.

p.b.