Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1859

Het Koningrijk der Nederlanden, voorgesteld in eene reeks van schilderachtige gezigten zijner belangrijkste plaatsen, merkwaardigste steden, kerken, kasteelen en andere aanzienlijke gebouwen van vroegeren en lateren tijd, naar de natuur geteekend en in staal gegraveerd door onderscheidene kunstenaars, en beschreven door J.L. Terwen. Te Gouda, bij G.B. van Goor. 1858 en 1859. Afl. 1-24.

Een leelijke titel voor een waarlijk fraai plaatwerk, lezer! een werk dat aanbeveling verdient, zoowel door zijne kunstwaarde, als door den ongemeen lagen prijs waarvoor gij het

[p. 757]

u kunt aanschaffen. Geef den heer van goor niet de schuld van het gebrekkige van den titel, want dit zou onbillijk zijn. Dit werk toch is eerst te Darmstad uitgegeven en toen door den tegenwoordigen uitgever overgenomen, zoodat wij niet eens den heer terwen durven beschuldigen, dat hij ons spreekt van ‘schilderachtige gezigten van belangrijke plaatsen, enz.’ - Wij noemden het werk fraai, en niet zonder reden; het is eene verzameling van uitmuntende gravures, waarop werkelijk veel van het schoone van ons vaderland is voorgesteld; wij noemden het werk goedkoop, en ook dit mogten wij met regt doen; elke aflevering toch, bevattende behalve een vel druks, drie der genoemde staalplaten, kost slechts f : - 50.

Daar wij den tekst als bijzaak beschouwen - wij meenen den heer terwen hiermede geene ondienst te doen - willen wij eerst een woordje spreken over de platen, en wel vooral over de keuze. Een bepaald oordeel daarover uitspreken kunnen wij niet, daar wij het werk nog niet compleet gezien hebben, maar wij kennen toch de uitgave op weinige afleveringen na. De keuze dan kan over 't algemeen onze goedkeuring wel wegdragen, maar wij vinden aan den eenen kant te veel afbeeldingen van de groote steden Amsterdam, Rotterdam en 's Gravenhage, terwijl wij aan den anderen kant te veel gedeelten van ons vaderland geheel gepasseerd vinden. Nog geene plaat hebben wij opgemerkt van Assen, door den Drenthenaar met zooveel fierheid de stad der paleizen genoemd; hetzelfde moge gelden van Maastricht, 's Hertogenbosch en Middelburg, allen toch hoofdsteden van provinciën, welke bij de hooge regering wel niet in groote gunst schijnen te staan, maar die toch daarom nog niet in de ongenade van uitgevers van plaatwerken behoefden te vervallen. En toch, om maar alleen de St. Janskerk te 's Bosch en het stadhuis van Middelburg te noemen, zijn deze niet overwaardig afgebeeld te worden onder de merkwaardigste gebouwen van ons land? Meer zekerlijk dan eene zeer gewone kerk te Groenendijk, dan een gezigt op de strafgevangenis te Woerden, of op een eilandje bij Edam, die men gerust onafgebeeld had kunnen laten. Men had het aantal afbeeldingen vooral van Amsterdam en Rotterdam wat moeten beperken; daardoor zou men plaats hebben kunnen geven aan andere, welke wij nu met leedwezen in deze verzameling missen. Behoorden met, om nog een paar te noemen, de ruïne van brederode, de bouw-

[p. 758]

vallen van ter Haar (bij Kleuten), eene plaats te hebben onder de merkwaardigheden van Nederland? Zouden niet afbeeldingen b.v. van het kasteel Enghuizen (bij Hummelo), van het slot te Keppel, van den burgt Eetsum (te Middelstum in Groningen), van den Assumburcht en van Marquette beter hare plaats innemen dan het vermoeijend groot getal gezigten op Rotterdam? Maar - niet alles kon afgebeeld worden, en laat ons tevreden zijn met 't geen ons gegeven wordt; mogt het werk later eenige uitbreiding kunnen verkrijgen, het zou ons aangenaam zijn, wanneer van onze wenken werd gebruik gemaakt.

En nu de tekst? Ja, mooi zal niemand hem vinden, maar als bijzaak kan het er mede door; het is eene bijzonder dorre opgave welke de heer terwen ons schenkt, die als zij minder slordig gestileerd was, iets beter zou voldoen dan zij nu doet. Misschien heeft de schrijver haastig er aan moeten werken, en haastigheid en schoonheid van stijl zijn onverzoenlijke vijandinnen.

Uit de lijsten van inteekenaars mogt ons blijken, dat de onderneming, thans in handen van onzen wakkeren van goor, genoegzame sympathie in ons vaderland heeft mogen vinden; een verder goed succes zij aan dit werk van harte toegewenscht, terwijl wij het gaarne onzen lezers nog eens in 't geheugen willen roepen, wanneer ons de overige afleveringen worden toegezonden.