Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Roger Miller. Leven en Werken van een Stads-Zendeling in Londen. Met een Voorberigt van P. Hofstede de Groot, Hoogleeraar te Groningen. Te Arnhem, bij G.W. van der Wiel. 1856. In kl. 8vo. VIII en 124 bl. f :-60.

Al heeft de stoffelijke en zedelijke verbastering der mindere klassen ten onzent nog niet zulk eene ijzingbarende hoogte, of liever diepte bereikt als in 't onmetelijke Londen; - al staan ook de middelen tot herstel nog niet in zulk eene volslagen onevenredigheid tot de grootte der bevolking: - toch behoeft men onze steden, en zelfs het grootste gedeelte van 't platteland, slechts een weinig meer dan bij name te leeren kennen, om overtuigd te wezen, dat ook in Nederland de hulp der inwendige zending hoe langer zoo meer begint vereischt te worden. Te regt zegt h. de g. in zijn Voorberigt: ‘Hoe veel goeds onze Predikanten, Diakenen, Bijbelvereenigingen, Evangelische Maatschappijen, Vrouwenvereenigingen en dergelijke inrigtingen mogen doen, en hoe wenschelijk hun aller arbeid blijve (ook miller kon dien niet ontberen); er moeten Gemeente-Zendelingen zijn, om de vele geheel verlorenen al weder en weder in hunne huizen en holen op te zoeken, en onder het bereik van dien nu reeds bestaanden arbeid der liefde te brengen. En hun werk moet geregeld, stelselmatig, al weder herhaald voortgaan.’

Om eens stil te staan bij de Predikanten, op wier verpligtingen in dezen men zich, ten bewijze van de overtolligheid der inwendige zending, zeker wel het ligtst beroepen zal: hoe ter wereld zou 't mogelijk zijn, dat, b.v. te Amsterdam, waar de 115300 Hervormden door 27 Predikanten bediend

[p. 756]

worden, of te Veendam, waar over 4300 zielen één Predikant gesteld is, dezen zich met zulk een aanhoudend huisbezoek, als waarop h. de g. met reden aandringt, belastten? Ja, zoo 't uitvoerlijk ware, zou het wenschelijk zijn? Zou men hen alsdan niet dwingen, om de overige niet minder gewigtige deelen hunner veelzijdige bediening uiterst gebrekkig of lusteloos af te roffelen? Zouden niet, bij den onvermijdelijken achteruitgang hunner wetenschappelijke ontwikkeling, hunne leerredenen, gesprekken, bemoeijingen voor de beschaafdere standen onvruchtbaar worden, en alzoo hier verloren gaan wat ginds gewonnen werd? Nog meer: - enkele uitzonderingen natuurlijk daargelaten - zouden zij, in deze beschaafdere standen zelven geboren en getogen, ook bij den besten wil dien geheel eigenaardigen lust en tact kunnen aanwennen, die er tot een gestadig en invloedrijk verkeer met onbeschaafden en onkundigen niet alleen, maar menigmaal met verwilderden en verdierlijkten, gevorderd wordt?

Neen, wij zijn het met h. de. g. ten volle ééns, dat er, wil men in den ‘nood onzer tijden’ voorzien, opzettelijke Gemeente-Zendelingen moeten worden aangesteld, maar dan ookwant de arbeider, en met name zulk een arbeider, die zich de hitte des daags noch de koude des nachts mag sparen, is zijn loon dubbel waardig - door de Gemeenten behoorlijk bezoldigd. Op déze klip zal veel ijverig pogen stuiten; maar de rijke, die zijne hand gesloten wil houden, bedenke zich vooraf eens, of 't hem niet zelfs in zijn eigen wereldsch belang geraden is, om het ontkiemend communisme van een breidelloos gepeupel nog bij tijds door het tegengif der Christelijke heiliging te keer te gaan. Daarbij, de bezoldiging mag niet eens overdreven hoog zijn, wijl de zendeling immers, om wèl te slagen, even als miller, uit denzelfden stand, dien hij te verbeteren heeft, behoort genomen te worden en eenigermate daarin te blijven. Evenmin behoeft hij geleerdheid te bezitten: ze zou hem veeleer schadelijk zijn, wijl de lust tot wetenschap hem te veel in huis zou houden: 't is genoeg, zoo hij een kleinen voorraad gezonde en heldere Godsdienstige kennis heeft opgezameld; maar des te rijker dient hij te wezen aan echte levenswijsheid, gepaard met warm geloof, meêdoogende, doch ernstige liefde, en stalen wilskracht. Bovenal worde er bij de keuze der zendelingen gezien - wij zouden

[p. 757]

bijkans wenschen, dat ze in ons kleine land uitsluitend van ééne enkele vereeniging uitgingen, en wel bepaald van de Utrechtsche Unie - niet naar orthodox of heterodox, maar, uit beide partijen, naar zulke mannen, die hun bijzonder leerbegrip niet zóó onvoorwaardelijk voor den éénigen weg ter zaligheid houden, dat zij, door de gemeentenaren regtstreeks of zijdelings tegen hunne Predikanten op te zetten, het reeds al te jammerlijk geknakte en toch, althans op de dorpen, voor de armen zóó heilzame gemeenteleven nog verder helpen verwoesten.

Wie dan nu de beeldtenis van een regt degelijken Gemeente-Zendeling in een historischen spiegel begeert te aanschouwen, die koope miller's Leven en Werken. Zeer zouden we ons bedriegen, als hij er zich niet door vond aangespoord om de zaak der inwendige zending met ingenomenheid te begunstigen en te behartigen. Wij voor ons ten minste hebben het onderhoudend geschreven en goed vertaalde boek met onverdeeld genoegen en bijval gelezen; te meer, wijl de Methodistische geest, die ons anders in de meeste Godsdienstige geschriften onzer Engelsche naburen pleegt te hinderen, hier maar weinig of niet doorschemert. Met wat ijver, en tevens met wat zegen miller zijne roeping vervuld had, kan het verslag van zijne begrafenis bewijzen - de eerst negen-en-dertig-jarige was, den 5^den Junij 1847, bij eene spoorwegramp omgekomen - waarvan wij uit dien hoofde een gedeelte willen overnemen:

‘Bij de begrafenis op den 10^den Junij bleek het, dat ook de armen en verachten des volks, voor wie hij geleefd en gearbeid had, niet ongevoelig waren voor 't geen ze door zijnen dood hadden verloren. Eene ontelbare volksmenigte, uit alle hoeken der buurt, volgde zijn lijk, en legde eene diepe treurigheid aan den dag. Een Predikant, die daar digt bij woonde, betuigt, dat hij nog lang daarna de aanhoudende klagten der armen, over zijn gemis, heeft gehoord. En niet alleen vrome lieden, of dezulken, die bij zijne bezoeken voordeel gehad hadden, maar zelfs de slechten en goddeloozen gevoelden dat zij een vriend hadden verloren. Op den dag der begrafenis waren vele winkels in Broadwall gedeeltelijk gesloten. Aan de kleine huizen, waar men den armen menschen talhout, kattevleesch, enz. verkoopt, waren een of meer luiken gesloten, en in de meeste andere huizen hingen de

[p. 758]

gordijnen neêr. Het armste volk zag men in groepen op de hoeken der straten staan, en met elkander spreken over hun verlies, waarbij vele tranen vergoten werden.

‘De volgende omstandigheid stelt welligt de genegenheid van het arme volk voor hem in het helderste licht. De lijkstoet ging toevallig over de Waterloo-brug, waar ieder voetganger tol moet betalen. Zoo groot was de armoede van den ontelbaren lijkstoet, dat geheele scharen moesten terugkeeren, omdat ze niet betalen konden. Daarbij zag men hen weenen en hoorde hen weeklagen. Ook bij de lijkpredikatie, die de Eerwaarde james sherman den volgenden Zondag in de Surrey-kerk hield, verdrong men elkander, om nog voor 't laatst een woord over hunnen besten vriend te hooren.

‘In het armhuis van St. Saviour, 't welk hij zoo trouw bezocht had, was de verslagenheid groot. Een arme man riep met diep gevoel uit, dat van al zijne droefenissen en verliezen, en hij had er vele gehad, dit het zwaarste was. Eene arme vrouw, in de zieken-afdeeling, zeide op de vermaning, dat zulk eene hevige smart eenen Christen niet betaamde: ‘Ach, gij weet ook niet wat wij verloren hebben, Mijnheer! Wanneer eene gemeente haren herder verliesten dat is een zwaar verlies - kan zij naar eenen anderen gaan. Maar ik kan immers naauwelijks van mijn bed opstaan, en Mijnheer miller kwam bij ons! Hoe rekenden wij den tijd uit, tot dat hij terug moest komen! Bid voor mij, dat ik ook dit onder de dingen leere tellen, die ons moeten medewerken ten goede’.

‘Op een plaatsje der wijk, waar de meervermelde geestelijke een bezoek wilde afleggen, vond hij de menschen twistende en handgemeen. ‘Dat gaat hier immers treurig toe,’ zeide hij. - ‘Ja,’ zeide een uit den hoop, ‘wij moesten Mijnheer miller hier maar weêr hebben; die wist voor den vrede te spreken.’