Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

Hilversumsche Oudheden. Eene bijdrage tot de ontwikkelingsgeschiedenis der vroegste Europesche volken. Door Dr. L.J.F. Janssen, Conservator bij het Museum van Oudheden te Leyden. Met X platen. Te Arnhem, bij Is. An. Nijhoff en Zoon. 1855. In 4to. VIII en 86 bl. f 2-50.

Dr. janssen geeft in de Voorrede van deze belangrijke Oudheidkundige Verhandeling te kennen: dat hij, in zijne jongste berigten, op de Hilversumsche heide (Oudheidk. Verhandelingen en Mededeelingen, I, 137) de toezegging had gegeven, dat daarover na afloop der vergravingen een uitvoeriger verslag zou worden uitgebragt. Aan die toezegging heeft hij thans voldaan, met zulk eene juistheid en uitvoerige uiteenzetting der bijzonderheden, dat men bijna zeggen kan dat het onderwerp hiermede is uitgeput, en er niets meer behoeft bijgevoegd te worden. Bij de uitgaaf had hij niet alleen de vaderlandsche Oudheidkundigen op het oog, maar stonden hem vooral ook buitenlandsche Archaeologen voor den geest, omdat de bouwstoffen tot de algemeene Oudheidkennis der Europesche vóór-

[p. 373]

Romeinsche volken behooren. Zij wier studiën zich voornamelijk op de monumentele Oudheden van Duitschland, Skandinavië, Brittanje en Frankrijk gerigt hebben, moeten daarin een hoog belang stellen. Reeds is het aan Dr. janssen gebleken, dat sommige van deze met bijzondere aandacht kennis namen van de voorloopige berigten daaromtrent, en een uitvoerig verslag daarvan te gemoet zagen; ja, dat enkelen zelfs nu reeds een bepaald gevoelen over de oorspronkelijke bestemming hebben uitgesproken. Als Inleiding wist Dr. janssen niets gepaster mede te deelen dan de berigten dezer buitenlandsche Oudheidkundigen, voor zoo ver zij tot zijne kennis gekomen zijn. Het zijn die van den Noordschen Oudheidvorscher worsauë te Koppenhagen, den Hannoverschen Oudheidkundige g.o.c. Baron van estorff, den met Nederlands Oudheid zoo zeer bekenden, doch thans, helaas! reeds overleden j.w. wolf, maar voornamelijk den geleerden wilhelmi te Sinsheim, die reeds vóór vijf-en-twintig jaren de Germaansche Oudheidkunde door een voortreffelijk geschrift over de Sinsheimsche grafheuvels aan zich verpligtte, en die zijn gevoelen over den aard der ontdekte vuurhaarden uit de steenperiode, die hij als offerhaarden aanziet, uitsprak, terwijl hij aan Dr. janssen schreef: ‘dat de ontdekking van Hilversum tot dus ver eenig in hare soort was, en ten hoogste verdiende in een afzonderlijk geschrift behandeld te worden’.

De belangstelling van uitstekende mannen op het gebied der Germaansche en vóór-Germaansche Oudheidkunde, hun eenparig oordeel over de zeldzaamheid der ontdekkingen, en hunne onderlinge afwijking tevens in de bepaling van de oorspronkelijke bestemming, strekten den Schrijver tot spoorslag om dit uitvoeriger geschrift zoo spoedig mogelijk, zonder achterstelling der grondigheid, te voltooijen. Men vindt hier dan: 1^o. de geschiedenis der ontdekking, en beschrijving der ontdekte haardsteden met de daarin gevonden gereedschappen; 2^o. de vergelijking met elders gedane ontdekkingen; 3^o. de bestemming, bewerking, afkomst en ouderdom der haardsteden en gereedschappen; 4^o. eene beschrijving van een onderaardsch steengevaarte; 5^o. van oude kampen; 6^o. van ijzeren wapenen, enz.; 7^o. van grafheuvels en andere begraafplaatsen, en 8^o. van eene stookplaats op den Zwarten Berg. De meer of minder uitvoerige bijlagen bestaan uit de bewijzen voor de vol-

[p. 374]

gende stellingen: 1^o. geen steenen wapenen bij de Franken, op den door westendorp daarvoor aangevoerden grond; 2^o. geen thor-beeldjes, die kirchner daarvoor houdt; 3^o. geen volks-identiteit van Kelten en Germanen, door holzmann op nieuw voorgestaan, en, eindelijk, 4^o. een berigt over de ontdekking en vergraving van een merkwaardigen grafheuvel te Hilversum.

Dit is de rijke inhoud van een geschrift dat wij eene even groote belangstelling bij onze vaderlandsche Oudheidkundigen als bij die van het buitenland waardig keuren; het getal der laatsten die onze taal verstaan, is echter zoo klein, dat wij, tot meer bekendheid der zaak, wel gewenscht hadden dat Dr. janssen dit werk in het Fransch had uitgegeven; het had dan zoo wel in Frankrijk, Engeland, en elders, als in Denemarken en Duitschland bekend kunnen worden, hetgeen de zaak zoo ruimschoots verdient. Het is moeijelijk om wetenschappelijke geschriften in onze taal uit te geven; zij vinden geen aftrek; en sommige daarvan zijn, uit hoofde van hunne degelijkheid, echter waardig om naast hoog geprezen vreemde werken over wetenschap en kunst geplaatst te worden. Het 4to. formaat van dit zoo voortreffelijk geschrift is niet gemakkelijk en bevallig; het is misschien gekozen om de grootte der platen, die, hoe meesterlijk van behandeling, wel wat kleiner in omvang hadden kunnen zijn. Wij eindigen, even als de Schrijver, met onze erkentelijkheid te betuigen, daar de uitgave van dit werk alleen mogelijk geworden is door eene gunstige beschikking van Curatoren van Leidens Hoogeschool, ter bekostiging van de noodzakelijkste platen: een voorbeeld dat navolging verdient. Aan de Heeren de rijk en hooiberg, voor hunne teekening en lithographie, geven wij den wèlverdienden lof.