Vaderlandsche letteroefeningen. Jaargang 1856

[p. 264]

Eene Levensvraag voor oogenblik en toekomst. Armverzorging en Armbestuur, naar aanleiding der verordening op de Geneeskundige Armverzorging, voor de stad Amsterdam, met de Armenwet in verband beschouwd, door J.P. Heije. Te Amsterdam, bij P.N. van Kampen. 1856. In gr. 8vo. 67 bl. f :-30.

De geschiktste wijze van armverzorging behoort onmiskenbaar onder de gewigtigste vraagstukken van den dag, dewijl vele en velerlei belangen daarin regtstreeks of zijdelings betrokken zijn. Moge die quaestie grootendeels feitelijk beslist zijn door de Armenwet van 28 Junij 1854, waarbij alle ondersteuning der armen aan de kerkelijke en bijzondere instellingen van weldadigheid wordt overgelaten, zoo zijn daarmede echter geenszins alle zwarigheden en bedenkingen, die, bij de toepassing van het door de Wet uitgesproken beginsel, zich voordoen, opgeheven of opgelost. Integendeel geven de stedelijke en andere gemeentelijke reglementen, welke ter uitvoering der genoemde Armenwet, herzien, of, zoo er nog geene bestonden, voor het eerst moeten vastgesteld worden, tot velerlei bedenkingen aanleiding. Dat was ook het geval in de hoofdstad des rijks, waar bepaaldelijk de geneeskundige armverzorging tot verschillende beschouwingen aanleiding gaf. In eene Raads-vergadering van 18 October 1855, werd, namelijk, met 15 tegen 13 stemmen beslist, dat voor geneeskundige hulp, van stadswege in of buiten de gasthuizen verleend aan bedeelden van Kerkgenootschappen, van de respectieve Diakoniën eene billijke retributie zou worden gevorderd. Op de toen vastgestelde verordening, wier inhoud thans van onze beschouwing zij uitgesloten, zal echter nader worden teruggekomen, na de daartegen ingebragte bedenkingen door de Diakoniën der drie aanzienlijkste Kerkgenootschappen te Amsterdam, en na het door een Raads-lid ingezonden en door anderen genoegzaam ondersteund voorstel: om haar in nadere overweging te nemen. Daar dus over laatstgenoemd vraagstuk op nieuw zal moeten beslist worden; mag het door den Heer heije uitgegeven geschrift, dat daarin zijne aanleiding vond, en thans ter aankondiging voor ons ligt, als een tijdig en belangrijk verschijnsel beschouwd worden; niet slechts voor den Amsterdamschen Gemeente-Raad, maar voor allen die in de zaak

[p. 265]

der armenbedeeling belang stellen. De Schrijver heeft, namelijk, de gronden waarop het in de Armenwet uitgesproken beginsel: kerkelijke armenzorg als regel, burgerlijke armenzorg als uitzondering, steunt, met onmiskenbaar talent ontwikkeld, en niet slechts de redematigheid, maar ook de wenschelijkheid en aannemelijkheid van dat beginsel, zoowel uit een maatschappelijk oogpunt, als in verband met de belangen der Kerk en der armen zelve, tegen de door velen geopperde bedenkingen en bezwaren verdedigd. Wij hebben er niets op af te dingen, doch betwijfelen niet te min de uitvoerbaarheid van het door ons Gouvernement aangenomen en tot Wet verheven stelsel, wanneer dit in zijne geheele uitgestrektheid en bij strenge consequentie moet toegepast worden. Dan toch moet ook de geneeskundige armverzorging (benevens het onderhoud van werkhuizen, enz.), òf grootendeels, òf geheel voor rekening der Diakoniën komen, die reeds nu naauwelijks bij magte zijn, in het hoogst noodige te voorzien, en die voortaan van alle subsidie uit de burgerlijke gemeente-kas zullen verstoken zijn. Hoe zullen deze zich de noodige gelden verschaffen, als hare inkomsten, uit de Diakonie-fondsen en uit vrijwillige giften, op verre na niet toereikende mogten bevonden worden? Hoe groot zullen vooral de bezwaren zijn in zoodanige plaatsen en gemeenten, waar de inwoners, òf met het Kerkgenootschap, tot hetwelk zij behooren, weinig ophebben, òf waar het vrijwillig geven tot eene treurige zeldzaamheid geworden is? Zullen welligt de Diakoniën door den drang der omstandigheden genoodzaakt worden, een hoofdelijken omslag over de leden van haar Kerkgenootschap te beproeven? Moge Christelijke en onbekrompen weldadigheid zulk een maatregel noodeloos maken, en er krachtig toe bijdragen om ons weldra uit het overgangs-tijdperk, waarin wij als nog verkeeren, tot een staat van bestendigheid, tot eene duurzame en proefhoudende regeling der Armverzorging te brengen! Moge vooral een welmeenend overleg tusschen Gemeente-besturen en Diakoniën tot de oplossing leiden van de velerlei botsingen en conflicten, die tusschen beide, bij ontbrekende welwillendheid en bij streng vasthouden van toegekende regten, kunnen geboren worden! Dat zou vooral het geval kunnen zijn ten opzigte der Geneeskundige Armverzorging, nadat de Regering, in hare Memorie van Beantwoording, de gewigtige, doch geenszins in de Wet

[p. 266]

uitgedrukte, verklaring heeft afgelegd: ‘Geneeskundige onderstand, waar de Diakonie er zich niet mede belast, behoort van zelven tot hetgeen het burgerlijk Bestuur kan verleenen, dewijl het geven van geneeskundige hulp in redelijken zin volstrekt onvermijdelijk is.’